Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Ø4x15, 190x21x25, Ø4x190x15" to instalacja składająca się z trzech elementów: koryta z warstwą popiołu na dnie, rury o długości 190 cm wypełnionej solą i mniejszej rurki z wpuszczoną wewnątrz drugą i przestrzenią między nimi wypełnioną solą. Wszystkie elementy zostały wykonane ze stali, która zastąpiła w pracach Bałki stosowane wcześniej cement i drewno. To materiał bardziej abstrakcyjny, pozbawiony dodatkowych znaczeń, nie opowiada historii i nie kojarzy się z określonymi przedmiotami. Wpisuje się w minimalistyczną, surową formę całej kompozycji i pozwala wybrzmieć materiałom, które mogą budzić skojarzenia metaforyczne. W omawianej pracy są to sól i popiół. Sól wyróżnia się kolorem, to jedyny biały, a zarazem czysty, element instalacji.  Jako związek chemiczny niezbędny do życia, a zarazem fizyczny ślad ludzkiego istnienia w wysuszonych łzach lub pocie, nadaje pracy egzystencjalny i cielesny wymiar. Popiół z kolei przypomina nam o śmierci, jest materią ostateczną, tym, co pozostaje gdy wszystko inne przeminie. Wsypany w koryto na grubość palca jest niemal niezauważalny, w pracy służy też podkreśleniu znaczenia soli, a więc życia, które mimo trosk i niedostatków niesie w sobie wartość.

W swoich instalacjach Bałka redukuje figurację do śladów, ale obecność człowieka, choć widmowa, jest zawsze wyczuwalna. W pracy „Ø4x15, 190x21x25, Ø4x190x15" przywołana zostaje w tytule nawiązującym do wielkości poszczególnych elementów. Odwołują się one do wymiarów ludzkiego ciała, a powtarzająca się dwa razy wartość 190 to wzrost artysty podany w centymetrach. Odchodząc od reprezentacji Bałka posługuje się środkami wyrazu – znakami, takimi jak wymiary czy substancje (sól, popiół), by mówić o cielesności.

Ważnym aspektem prac artysty jest zagadnienie pustki, dlatego przestrzeń pomiędzy rzeźbami jest równie istotna jak one same. Bałka mówi o obecności posługując się brakiem. Wiele uwagi poświęca sposobowi rozmieszczenia poszczególnych elementów instalacji. Znaczenie mają piony i poziomy, trzymanie się zasady prostopadłości i równoległości, a także sposób zakomponowania całości w przestrzeni. Dzieła najczęściej są montowane na obrzeżach – w rogach lub przy ścianach. Praca została nabyta do zbiorów Muzeum Sztuki w Łodzi bezpośrednio od artysty.

Dorota Stolarska - Kultys

Dorota Stolarska-Kultys

Mirosław Bałka jest współczesnym rzeźbiarzem. Instalacja artysty z 1991 roku ma tytuł: „Ø(średnica)4x15, 190x21x25, Ø(średnica)4x190x15”.

Instalacja składa się z trzech części o wymiarach podanych w tytule. Wszystkie części wykonane są ze stali. Te trzy części to koryto i dwie rury różnej wysokości. Na dnie koryta jest cienka, równa  warstwa popiołu. Rury wypełnione są solą. Artysta bardzo dużą rolę przywiązuje do tego jak mają być ułożone te trzy części jego pracy. W załączonej instrukcji podaje na przykład, że jego instalacja powinna znajdować się w rogu sali wystawowej. Podaje też odległości od ścian. Podaje, gdzie i w jakiej ilości ma się znajdować się sól.

W instalacji zawarta jest symbolika. Konkretne przedmioty i zjawiska odnoszą się do niejednoznacznych znaczeń.

Sól to istotny składnik potu i łez. Sól jest znakiem ciała i życia. Popiół to śmierć. Długość koryta i wysokość wyższej rury to 190 cm. Mirosław Bałka ma wzrost 190 cm. W ten sposób Mirosław Bałka odnosi się do cielesności człowieka. Artysta nie przedstawia bezpośrednio postaci człowieka. Pośrednio poprzez sól i popiół mówi o życiu i śmierci.

Praca została nabyta do zbiorów Muzeum Sztuki w Łodzi bezpośrednio od artysty.

Małgorzata Wiktorko, Agnieszka Wojciechowska-Sej, konsultacja ekspercka: Aleksandra Oszczęda.

Autor: Mirosław Bałka

Tytuł: „Ø(średnica)4x15, 190x21x25, Ø(średnica)4x190x15"

Technika: własna. Instalacja składająca się z trzech elementów wykonanych ze stali: koryta z popiołem, niskiej rurki z solą i wysokiej rurki z solą.

Rok powstania: 1991 rok.

Praca Mirosława Bałki to instalacja stojąca w jasno oświetlonym narożniku sali ekspozycyjnej, trwale zamocowana do ściany i podłogi. Instalacja składa się z trzech stalowych elementów: podłużnego, niskiego koryta stojącego na dwóch nóżkach wypełnionego popiołem, niskiej rurki o podwójnych ściankach z solą wewnątrz oraz wysokiej rury wypełnionej solą. 

Równolegle do ściany, w odległości 70 centymetrów od niej stoi na niskich nóżkach, wpuszczonych w podłogę, koryto o trójkątnym przekroju. Koryto jest długości 190 centymetrów. Ostro zakończone dno wysypane jest popiołem na grubość palca. 

Po prawej stronie, nieco przed korytem, do prostopadłej ściany domontowana jest pionowa rura wysokości 190 centymetrów. Rura ustabilizowana jest prętem wwierconym wysoko w ścianę oraz nóżką wpuszczoną w podłogę. Prześwit między rurą a ścianą to około 10 centymetrów. Rura w całości wypełniona jest solą.  

Ostatnim elementem instalacji jest niska rurka o podwójnych ściankach, usytuowana po lewej stronie, lekko z przodu koryta. Rurka ma wysokość 15 centymetrów, stoi na nóżce wpuszczonej w podłogę. Pomiędzy podwójne ścianki rury wsypana jest sól. Środkowy prześwit jest pusty i ciemny. 

Mirosław Bałka sporządził szczegółowy plan wraz z rysunkami, pozwalający precyzyjnie zamontować instalację. W instrukcji wskazuje rozmieszczenie przestrzenne elementów oraz staranność w usypywaniu popiołu i soli. 

Bałka skonstruował wszystkie elementy, bazując na wymiarach swojego ciała. W przeciwieństwie do starożytnych rzeźbiarzy, nie użył wykoncypowanej proporcji idealnej. Jest wysokim mężczyzną i z własnej wysokości uczynił idealny dla siebie kanon. Pionowa rura wysokości 190 centymetrów wypełniona solą to element aktywny, żywy. Sól to składnik ludzkiego potu, łez, moczu. To symbol wysiłku, emocji, metabolizmu, całego życia. Wysoka rura może być reprezentacją dorosłego człowieka. Niska rurka może oznaczać dziecko, także ze względu na niecałkowite wypełnienie solą. Stanie się ona w takim ujęciu zalążkiem, potencjałem, początkiem życia. Poziome koryto także ma długość 190 centymetrów. Dzięki warstwie popiołu, leżące naczynie staje się metaforą trumny, znakiem śmierci. Artysta posługuje się prostymi elementami w czytelnych kontrastach. Snuje opowieść o człowieku, o życiu i śmierci.

Agnieszka Wojciechowska-Sej, konsultacja ekspercka: Magdalena Rutkowska.

Projekt pn. Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi współfinansowany jest w ramach Działania 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, poddziałanie 2.3.2 Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury, oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kwota dofinansowania: 679 359,96 PLN