Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Pejzaż górski" to rysunek ołówkiem na papierze. Kompozycja powstała najprawdopodobniej podczas pleneru w Nowej Rudzie. Władysław Strzemiński był wówczas wykładowcą w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych (obecnie Akademia Sztuk Pięknych w Łodzi). Raz do roku zabierał swoich studentów na plenerowe wyjazdy na Dolny Śląsk. Artysta, odpowiedzialny za nowoczesny i innowacyjny program kształcenia, wykładał w łódzkiej uczelni od momentu jej powstania w 1945 roku do końca 1949 roku. W styczniu 1950 roku Ministerstwo Kultury i Sztuki zdecydowało o tym, by go zwolnić ze względu na niezgodność jego ideowo-artystycznych przekonań z obowiązującym nurtem socrealizmu.

„Pejzaż górski" to kompozycja w poziomie ukazująca krajobraz przedstawiony sumarycznie przy pomocy łagodnych falujących linii wyznaczających kolejne pasma górskie. Ich zróżnicowana grubość akcentuje perspektywę i określa plany. Nad górami unoszą się obłe, ameboidalne zamknięte formy sugerujące obłoki. Swobodny giętki kontur wprowadza do pracy rytm, ruch i wrażenie pulsowania ujawniające strukturę pejzażu. Strzemiński kontynuuje tu podjęty już w latach 30. namysł nad „mechanizmami widzenia” – układ linii odtwarza przestrzenny ład i odpowiada rytmicznej pracy oka podczas obserwacji.

Szczególne miejsce w pracy zajmuje linia, stanowiąca według Strzemińskiego jeden z ważniejszych elementów plastycznych. W obrazach unistycznych, jako wypukły meandrujący na płaszczyźnie obrazu relief, tworzyła ona spójną całość z kolorem. W późniejszych pracach, badających „zawartość wzrokową” i „zjawiska wzrokowe”, stała się łagodna i pulsująca, spinała i opływała kompozycję określając formy nieprzerwanym konturem. W pejzażach Strzemiński starał się ukazywać rezultaty ruchomego procesu widzenia. Posługiwał się w tym celu płaskimi kształtami rysowanymi na kalkach technicznych, które następnie nakładał na siebie i przesuwał. Odciskał je na miękkim papierze obwodząc później odcisk ołówkiem. Niektóre z tych form powtarzają się w wielu pracach, rysowanych nawet na przestrzeni kilku lat. Artysta tworzył bowiem rodzaj ”matryc”, a poszczególne rysunki były wynikiem różnych kombinacji i konfiguracji elementów pochodzących z tego swoistego „alfabetu”.

„Pejzaż górski" to rysunek ołówkiem na papierze. Powstał podczas pleneru, który odbywał się w Nowej Rudzie. Władysław Strzemiński był na nim ze swoimi studentami. W latach 1945-1949 był wykładowcą w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych. Obecnie jest to Akademia Sztuk Pięknych w Łodzi.

Kompozycja ukazuje krajobraz górski. Został on przedstawiony przy pomocy linii falistych. Wyznaczają one kolejne pasma górskie. Linie mają różną grubość, za jej pomocą artysta akcentuje plany. Nad górami unoszą się obłe, zamknięte formy. Są to obłoki. Struktura pejzażu jest rytmiczna i dynamiczna. Artysta jest wnikliwym obserwatorem natury. Ukazuje ją w sposób skrótowy i uproszczony. Aby oddać charakter przyrody Strzemiński posługuje się linią. Odgrywa ona istotną rolę w jego pracach.

Dorota Stolarska-Kultys

Władysław Strzemiński narysował „Pejzaż górski” w 1946 roku. Rysunek wykonany jest ołówkiem na papierze. Artysta patrzył na krajobraz górski. Zobaczył kształt gór, zarysy szczytów, kształty chmur na niebie. Te kształty narysował cienkimi liniami. Nie interesował się kolorami gór, lasu i nieba. Interesowały go kształty i kontury krajobrazu górskiego. 

Maciej Cholewiński, konsultacja ekspercka: Aleksandra Oszczęda.

Autor: Władysław Strzemiński

Tytuł: „Pejzaż górski”

Wymiary: wysokość 49,5 cm,  szerokość 37 cm

Technika: rysunek ołówkiem na papierze czerpanym

Rok powstania: 1946

Praca Władysława Strzemińskiego „Pejzaż górski” to rysunek ołówkiem na poziomym prostokątnym arkuszu grubego mięsistego papieru. Praca jest minimalistyczna, jest układem czterech linii i dwóch konturowych kleksowatych form.  

Kompozycję można podzielić na trzy poziome pasy podobnej wysokości. Dolny pas jest całkowicie pusty, zostawiony jako czysty papier. Środkowy pas to falujące kreski narysowane zaostrzonym ołówkiem, nie dotykające krawędzi pracy, które lekko wznoszą się i opadają. Prawdopodobnie są to obrysy górskich grzbietów. Najwyższa falująca linia jest narysowana bardziej miękkim ołówkiem.

Najwyższy pas to strefa nieba z narysowanymi ołówkiem obłokami. Jeden z nich, szeroko rozciągnięta forma osiada na mocno czarnej linii, gdzieniegdzie przenikając metaforyczny grzbiet góry. Druga forma podobna do chmury jest niewielka, znajduje się powyżej rozciągniętego obłoku, blisko lewego górnego narożnika.

Praca jest sygnowana ołówkiem ponad dolną krawędzią, w lewej części pracy, ale nie w samym narożniku. Napis: W. Strzem/1946

Praca mogła powstać na plenerowym wyjeździe ze studentami podczas pracy Strzemińskiego w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych.

Agnieszka Wojciechowska-Sej, konsultacja ekspercka: Magdalena Rutkowska.

Projekt pn. Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi współfinansowany jest w ramach Działania 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, poddziałanie 2.3.2 Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury, oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kwota dofinansowania: 679 359,96 PLN