Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Opis kuratorski

Zaginiona lub zniszczona zapewne podczas wojny, była w posiadaniu artystki jeszcze w latach 30. XX wieku w Łodzi. Typologicznie zbliżona do dwóch poprzednich, choć skonstruowana z mocno zróżnicowanych kształtów, mniej podległych prawom geometrii, a znacznie bliższych formom organicznym. Już płaska podstawa z drewna o malowanych krawędziach przypomina zdeformowany okrąg. Osadzona na nim asymetrycznie ciemna, błyszcząca forma jest miękko, biologicznie wymodelowana ku „wnętrzu” i zwieńczona wyciętą z blachy i, jakby falującą na wietrze chorągiewką zatkniętą na metalowym szpicu. W połowie wysokości ciemnej formy przymocowano doń na styk płaskie kółko, odchylone ukośnie i lekko jak lustro w stronę osadzonej pionowo w podstawie prostokątnej tafli szkła. Pomiędzy tą szklaną płytką i ciemną formą leży płasko na podstawie bryłowata forma (drewno?), ku wnętrzu ukośnie a na zewnątrz prosto ucięta. Kontrast form (geometryczne–biologiczne), materiałów, powierzchni (matowe–błyszczące), barw (jasne-ciemne) oraz zawarta w samej formie potencja ruchu, wraz z otwarciem na realną przestrzeń, pozwala sytuować także tę realizację w obszarze eksperymentów laboratoryjnych Kobro wiodących ku „Rzeźbie i Kompozycji przestrzennej". Przypuszczalnie eksponowana była podczas wystaw grupy Blok w Warszawie i Rydze (1924) oraz „I Wystawy Grupy Praesens", Warszawa 1926. Nie wykluczone, iż pokazana została także np. na „Salonie Modernistów", Warszawa 1928 w zestawie „Rzeźb przestrzennych". Druga, technicznie ulepszona, wersja rekonstrukcji wykonanej w 1972 roku na zlecenie Muzeum Sztuki w Łodzi, przez tego samego autora, w oparciu o zachowaną ikonografię. Przyjęte wymiary i kolorystyka hipotetyczne. Oryginał, co wynika z innej odkrytej później fotografii, był wyraźnie większy od zrealizowanej rekonstrukcji. Pierwsza wersja znajdująca się również w Muzeum Sztuki (nr inw. MS/SN/R/167) była eksponowana w Essen i Otterlo w 1973 roku, a egzemplarz niniejszy wystawiany jest od roku 1977. Jak w przypadku poprzednich rekonstrukcji, makietę tejże sfilmowano w 1971 roku.

(Zenobia Karnicka, cytat z katalogu: „Katarzyna Kobro 1989-1951. W setną rocznicę urodzin", kat. wystawy, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 1998, s. 126 i 146 )

Opis dedykowany osobom słabo słyszącym i niesłyszącym

„Rzeźba abstrakcyjna (3)" Katarzyny Kobro zaginęła lub została zniszczona podczas wojny. Zbliżona do dwóch poprzednich, choć skonstruowana z mocno zróżnicowanych kształtów, bliskich formom organicznym. Posiada płaską podstawę z drewna o malowanych krawędziach, przypominającą zdeformowany okrąg. Na nim umiejscowiono asymetryczną, ciemną, błyszczącą formę. Jej kształt jest miękko, biologicznie wymodelowany do wewnątrz. Wieńczy ją wycięta z blachy, jakby chorągiewka, zatknięta na metalowym szpicu. Sprawia wrażenie ruchomej, falującej na wietrze. W połowie wysokości ciemnej formy przymocowano do niej płaskie kółko, odchylone ukośnie i lekko jak lustro w stronę osadzonej pionowo w podstawie prostokątnej tafli szkła. Pomiędzy szklaną płytką i ciemną formą leży płasko, na podstawie bryłowata, brązowa forma. Jej kształt do wewnątrz jest ukośnie ucięty, a na zewnątrz prosto. W rzeźbie występuje kontrast form, materiałów, powierzchni, barw oraz zawarte w samej formie wrażenie ruchu. Prawdopodobnie „Rzeźba abstrakcyjna (3)" eksponowana była podczas „Wystawy Grupy Blok” w Warszawie i Rydze 1924 oraz „I Wystawy Grupy Praesens” w Warszawie 1926. Możliwe, że pokazana została także np. na „Salonie Modernistów” w Warszawie 1928. Drugą rekonstrukcję tej rzeźby wykonał Bolesław Utkin na podstawie zachowanych fotografii, na zlecenie Muzeum Sztuki w Łodzi w 1972 roku. Jej wymiary oraz kolorystyka są hipotetyczne. Z odkrytych później fotografii wynika, że oryginalna rzeźba była większa. Pierwszy zrekonstruowany egzemplarz „Rzeźby abstrakcyjnej (3)" pokazywano na wystawie „Constructivism in Poland 1923-1936, Blok, Praesens, „a.r.” Łódź w Essen i Otterlo w 1973 roku. Makietę tej konstrukcji wykorzystano w filmie Józefa Robakowskiego w 1971 roku. Katarzyna Kobro była jedną z inicjatorek Grupy „a.r." Artystka uważała, że rzeźbę należy uwolnić od przymusu bycia bryłą. Według niej rzeźba stanowi równoprawny element przestrzeni, współistnieje z przestrzenią, która ją otacza i się z nią przenika. Każdy element kompozycji jest tak samo ważny.

Autor skryptu: Maja Pawlikowska

Katarzyna Kobro zrobiła rzeźbę z metalu, szkła i drewna. Rzeźba Katarzyny Kobro znajduje się na drewnianej, pomalowanej na jasno podstawie. Podstawa jest płaska i ma miękki kontur, przypominający w kształcie komórkę. Na podstawie osadzona jest ciemna, wysoka, pionowa forma. Ciemna forma, od środka rzeźby, przypomina nieregularną pionową falę. Ciemna forma zakończona jest na górze cienkim metalowym prętem. Do metalowego pręta przyczepiona jest cienka gładka blacha. Blacha jest w kolorze srebrzystym, jest gładka i błyszcząca, zakrzywiona miękko ku środkowi rzeźby. Blacha zdaje się ochraniać wnętrze rzeźby. Z jednej strony rzeźbę zamyka od dołu tafla przezroczystego szkła. Z drugiej strony rzeźbę zamyka ciemna pionowa forma. Do ciemnej formy przyczepione jest jasne drewniane kółko. Katarzyna Kobro nazwała kółko pestką. Pestka w owocach ochraniana jest  miąższem i znajduje się w środku. Kółko jest w samym środku rzeźby. Na jasnej podstawie znajduje się mała drewniana bryła, pomalowana na ciepły kolor. Mała bryła przypomina kawałek ukrojonego owocu. Mała pomarańczowa bryła może przypominać na przykład kawałek ukrojonej brzoskwini, leżący na talerzyku. Jest to rzeźba abstrakcyjna. Nie przedstawia rzeczy, roślin, zwierząt ani ludzi. Rzeźba jest zgeometryzowana. Rzeźba może kojarzyć się z owocami, z pestką w środku. Rzeźba ma wiele dziur. Przez przezroczystą taflę szkła i dziury można zobaczyć co jest w środku rzeźby i za rzeźbą. Rzeźba łączy się z powietrzem, z przestrzenią. Aby poznać rzeźbę trzeba ją obejrzeć z każdego boku i z dołu do góry. Zanim Katarzyna Kobro zrobiła swoją rzeźbę dokładnie obliczyła długości wszystkich odcinków. Katarzyna Kobro w szkole bardzo interesowała się biologią i matematyką. Rodzice Katarzyny Kobro chcieli, żeby studiowała medycynę, ale ona wolała zostać rzeźbiarką.

Autor skryptu: Małgorzata Wiktorko