Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Opis dedykowany osobom ze spektrum autyzmu

Katarzyna Kobro zrobiła gipsową rzeźbę przedstawiającą siedzącą kobietę.

Kobieta jest przedstawiona w sposób uproszczony, zgeometryzowany. Ma spadziste zaokrąglone ramiona, krągłe piersi, podkreśloną talię, nieco wypukły brzuch, szerokie uda. Artystka nie zaznaczyła na głowie kobiety rysów twarzy i włosów. Katarzyna Kobro pokazała syntetycznie jak naturalnie układa się kobiece ciało. Katarzyna Kobro obserwowała swoje ciało, jak najwygodniej jest jej usiąść. Starała się uchwycić to, co jest charakterystyczne dla kobiecego ciała. Kobieta może wygodnie usiąść z nogami zgiętymi w kolanach, podwiniętymi pod siebie. Aby siedzieć prosto podpiera się rękami z tyłu. Często odchyla głowę w bok, w kierunku ramienia. Charakterystyczne pochylenie głowy kobiecej w kierunku ramienia bardzo często spotyka się w sztuce dawnej (np. przedstawienie Marii w obrazie Simone Martini „Zwiastowanie”, 1333).

Proces rzeźbienia nagiego człowieka wywołuje emocje fizjologiczne czy seksualne. Rzeźbię z natury tak, jak idzie się do kina, żeby lepiej wypocząć. Lubię się zabawiać poprawiając to, co nie zostało ukończone w jakimkolwiek kierunku sztuki dawnej. /Katarzyna Kobro, 1933/

Autor skryptu: Małgorzata Wiktorko

Opis dedykowany osobom słabo słyszącym i niesłyszącym

Katarzyna Kobro stworzyła Akt (1) odlew gipsowy , który rozpoczyna cykl trzech niewielkich Aktów kobiecych. Przekazała go w darze dla Łodzi. W 1930 roku został włączony do zbiorów Muzeum Sztuki w Łodzi. Dwie gipsowe rzeźby artystka wystawiła po raz pierwszy na „Salonie Modernistów” w Warszawie w 1928roku, być może pochodziły one z owego cyklu. Akty (1), (2), (3) prezentowano w latach 30 w kolekcji Muzeum Sztuki w Łodzi.

Proces rzeźbiarski Katarzyna Kobro rozpoczynała w glinie. Bezpośrednio z natury studiowała najprawdopodobniej własne ciało. Wniosek taki powstał na podstawie porównania form Aktów z zachowanymi fotografiami osobistymi. Artystka postrzegała taki rodzaj sztuki w kategoriach sztuki „wypoczynkowej”.

Akt (1) to kobieta siedząca z podwiniętymi nogami. Ma szczupły tors, lekko wysunięty do przodu, kuliste piersi, ściągnięte ramiona. Lewa ręką zgięta, spoczywa na plecach, prawa opuszczona wzdłuż boku. Głowa lekko odchylona do tyłu, opiera się równocześnie na lewym, uniesionym ramieniu. Forma rzeźby jest obła i miękka, posiada zwartą bryłę, z założenia pozbawioną jakichkolwiek otworów. W niektórych miejscach występują ostre krawędzie, charakterystyczne dla twórczości Kobro podcięcia i zagłębienia. Akt (1) charakteryzuje synteza formy stanowiąca granicę abstrakcji figuratywności rzeźby. Ciało dla Katarzyny Kobro stanowi jedność organiczną z przestrzenią, posiada swe własne granice naturalne. Przeciwieństwem Aktów są kompozycje przestrzenne, które nie mają własnych, naturalnych granic. 

Katarzyna Kobro była jedną z inicjatorek Grupy a.r. Artystka uważała, że rzeźbę należy uwolnić od przymusu bycia bryłą. Według niej rzeźba stanowi równoprawny element przestrzeni, współistnieje z przestrzenią, która ją otacza i się z nią przenika. Każdy element kompozycji jest tak samo ważny.

Autor skryptu: Maja Pawlikowska

Opis kuratorski

Odlew gipsowy otwierający, w kolejności umownej, zestaw trzech niewielkich Aktów kobiecych, hipotetycznie datowanych a przekazanych w darze gminie m. Łódź i włączonych 31 III 1930 do zbiorów  Muzeum.  Dwie  rzeźby  w gipsie  artystka  wystawiła
po  raz pierwszy  na Salonie  Modernistów,  Warszawa  1928,  być  może właśnie z tego zespołu. W latach 30. Akty (1), (2) i (3)
prezentowane były w kolekcji muzealnej, początkowo w „Sali artystów łódzkich”,  następnie  w Międzynarodowej  Kolekcji  Sztuki  Nowoczesnej. Autor wstępu do Katalogu Działu Sztuki nr 1 (Łódź 1930) dostrzegł, iż są to dzieła „zajmujące doskonałym opanowaniem rzeźbiarskiej formy, ścisłą i celową logiką i architektoniką bryły”. Modelowała je  w glinie,  bezpośrednio  z natury, studiując  najpewniej  własne  ciało, do czego upoważnia porównanie ich form z zachowanymi fotografiami osobistymi. Postrzegała ten rodzaj twórczości w kategoriach sztuki „wypoczynkowej”. Akt (1) to kobieta siedząca z podwiniętymi nogami, o szczupłym torsie lekko wysuniętym do przodu, „sferycznych”, jak u Madonny Jeana Fouqueta, piersiach, ściągniętych ramionach z lewą ręką zgiętą na plecach, prawą opuszczoną wzdłuż boku i odrzuconą w tył głową, złożoną równocześnie na lewym uniesionym ramieniu. Forma obła i miękka, miejscami o ostrych krawędziach i  charakterystycznych  podcięciach,  zagłębieniach.  Zsyntetyzowana na granicy abstrakcji figuratywność daje przy oglądzie tej rzeźby zaskakujące niekiedy widoki ciała, nieoczekiwanie jakby przesłoniętego spódnicą, z twarzą ukrytą pod zgeometryzowaną „czapeczką”. Akt ten i wszystkie nam znane mają bryły zwarte, z założenia pozbawione jakichkolwiek otworów, co wyraźnie odróżnia je od rozwiązań Umberto Boccioniego czy Aleksandra Archipenki,  z którymi  w dotychczasowej  literaturze  zwykło  porównywać się poszukiwania Kobro, niejako w ślad za przedwojenną krytyką, zasugerowaną najpewniej ilustracyjnym materiałem porównawczym w Kompozycji przestrzeni. Obliczenia tyrmu czasoprzestrzennego (Łódź 1930).
Ciało stanowi dla niej „jedność organiczną” w przestrzeni i jako takie posiada swe własne granice naturalne, w przeciwieństwie do kompozycji przestrzeni (abstrakcyjnego pojęcia nowoczesnej rzeźby) pozbawionej takich granic, a w myśl założeń unizmu przez otwarcie na przestrzeń zdolnej do włączenia się w jej nieskończoność. Akty analizowane z tego punktu widzenia ujawniają nam
nie zbadany aspekt teorii unizmu. Z niniejszego Aktu w 1990  r.  wykonano  we  Francji,  na  podstawie umowy Muzeum Sztuki z Galerią Frannki Berndt, odlew w czarno patynowanym brązie (wł. prywatna).

(Zenobia Karnicka, cytat z katalogu: Katarzyna Kobro 1989-1951. W setną rocznicę urodzin, kat. wystawy, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 1998, s. 128)