Katarzyna Kobro, Janusz Zagrodzki, Bolesław Utkin

Rzeźba abstrakcyjna (2)

Udostępnij:
Datowanie: 1924 r.
Technika: rzeźba
Materiały: aluminium, drewno sosnowe, farba olejna
Rozmiar:wys. 70 cm, szer. 28 cm, głęb. 21 cm
Numer inwentarzowy: MS/SN/R/150

Opis dzieła

Opis dedykowany osobom ze spektrum autyzmu

Katarzyna Kobro zrobiła rzeźbę z metalu i drewna. Rzeźba ma drewnianą podstawę pomalowaną na biało. Biała podstawa przypomina pieniek ściętego drzewa. Po obu stronach podstawy pną się do góry dwie miękkie formy. Są zrobione z pomalowanego na ciemno i jasno metalu. Dwie pionowe formy przypominają coś biologicznego, jakby kiełki nowej rośliny, może nowego drzewa. Czarna pionowa forma częściowo obejmuje podstawę, przykleja się do niej. Czarna forma ma miękkie w kształcie krawędzie, zagina się prawie pod kątem prostym i łączy z białą pionową formą. Biała pionowa forma jest nieco wyższa od czarnej. Biała forma przykleja się bokiem do podstawy. W zagłębieniu białej formy, na drucikach zawieszone jest  jakby wydłużone jasne nasiono, zarodek. Nad białą podstawą, między jasną a ciemną formą, zawieszony jest spłaszczony okrąg. Jest to bardzo wydłużona, lekko ściśnięta elipsa. Jest to rzeźba abstrakcyjna. Nie przedstawia człowieka, konia ani kwiatka. Rzeźba jest geometryczna. Rzeźba może przypominać wyrastający obok ściętego pieńka drzewa nowy kiełek rozwijający się z nasionka. Rzeźba ma dziury. Przez dziury można zobaczyć co jest w środku rzeźby i za rzeźbą. Rzeźba łączy się z powietrzem, z przestrzenią. Aby poznać rzeźbę trzeba ją obejrzeć z każdego boku, patrzeć od dołu do góry. Zanim Katarzyna Kobro zrobiła swoją rzeźbę dokładnie obliczyła długości wszystkich odcinków. Katarzyna Kobro w szkole bardzo interesowała się biologią i matematyką. Jej rodzice chcieli, żeby studiowała  medycynę, ale ona wolała zostać rzeźbiarką.

Autor skryptu: Małgorzata Wiktorko


Opis dedykowany osobom słabo słyszącym i niesłyszącym

Rzeźba abstrakcyjna (2) Katarzyny Kobro charakteryzuje się kształtami mniej geometrycznymi aniżeli Rzeźba abstrakcyjna (1). Podporządkowana została prawom geometrii, a stosunki występujące pomiędzy poszczególnymi elementami zostały wyliczone matematycznie. Cokołem rzeźby jest obła baza, walec, która wpisana została w plan trójkąta. Okrąg i trójkąt są ze sobą organicznie związane . Formę rzeźby stanowi symetryczny układ dążących ku górze, miękkich, niemal biologicznych form wyciętych z blachy. Forma ciemniejsza składa się z dwóch, skośnie zestawionych identycznych płaszczyzn, okala wcinający się w nią fragment bazy. Przeciwległa, jasna forma, ustawiona została do ciemnej prostopadle na osi symetrii. Jest płaska i w części środkowej wpuszczona do „wnętrza”, a na zewnątrz podcięta i wypełniona prostopadle zawieszoną, ruchomą formą w kształcie „łodzi”. Pomiędzy formami ciemną i jasną, wisi swobodnie podczepiona w górze metalowa taśma. Kluczem kompozycyjnym jest forma „łodzi” o szerokości równej połowie swej długości. Rzeźba ta prawdopodobnie pokazywana była na „Wystawie Grupy Blok” w Warszawie i Rydze oraz na I i II Wystawie Grupy Praesens w 1926 i 1928.

Przypuszcza się, że Rzeźba abstrakcyjna (2) zaginęła podczas wojny. Na zlecenie Muzeum Sztuki w Łodzi, Bolesław Utkin wykonał w 1972 roku rekonstrukcję rzeźby. Powstała ona dzięki zachowanym dwóm fotografiom, na których konstrukcja Katarzyny Kobro widoczna jest z dwóch różnych stron. Centralna forma „łodzi” stanowiła moduł, dzięki któremu ustalono proporcje wszystkich elementów. Ponadto przyjęta została umowna kolorystyka rzeźby: czerń, biel, szarość.

Odtworzoną pracę wystawiono po raz pierwszy na wystawie „Constructivism in Poland 1923-1936, Blok, Praesens, „a.r.” przygotowanej przez Muzeum Sztuki, Łódź w Essen i Otterlo 1973. Makietę tej rzeźby wykorzystano w filmie Józefa Robakowskiego w 1971 roku. Katarzyna Kobro była jedną z inicjatorek Grupy „a.r.” Artystka uważała, że rzeźbę należy uwolnić od przymusu bycia bryłą. Według niej rzeźba stanowi równoprawny element przestrzeni, współistnieje z przestrzenią, która ją otacza i się z nią przenika. Każdy element kompozycji jest tak samo ważny.

Autor skryptu: Maja Pawlikowska


Opis kuratorski

Przypuszczalnie zaginiona podczas wojny, lub nawet wcześniej w 1929 r. po II Wystawie Grupy Praesens, Poznań 1928. W porównaniu z Rzeźbą abstrakcyjną (1), charakteryzująca się kształtami mniej geometrycznymi,  choć  także  podporządkowana  prawom  geometrii,  co zauważył już J. Zagrodzki. Tradycyjny cokół został tutaj jeszcze  wyraźniej  zredukowany  do  obłej  bazy,  założonej  jednak „na  planie  trójkąta  związanego  organicznie  z  okręgiem”, o  którą  „opiera  się  symetryczny  układ  dążących  ku  górze, miękkich,  nieomal  biologicznych  form  wyciętych  z  blachy” (J. Zagrodzki). Forma ciemniejsza, z dwóch skośnie zestawio-
nych  identycznych  płaszczyzn,  opina  wcinający  się  w  nią fragment  bazy.  Przeciwległa,  jasna,  ustawiona  doń  prostopadle na osi symetrii, jest płaska i w części środkowej wpuszczona  do  „wnętrza”,  a  na  zewnątrz  podcięta  i  wypełniona prostopadle zawieszoną, ruchomą formą w kształcie „łodzi”. Pomiędzy  formami, ciemną  i jasną,  wisi  swobodnie podczepiona  w górze  metalowa  taśma.  J.  Zagrodzki  uznał,  iż  kluczem  kompozycyjnym  –  modułem  tej  konstrukcji  jest  forma „łodzi” o szerokości równej połowie swej długości. Umowne wyznaczenie  jej  wymiarów  liczbowych  stało  się  dla  niego punktem wyjścia przy sporządzaniu rekonstrukcji rzeźby. Również  i ta  Rzeźba  abstrakcyjna mogła  być  pokazana  na Wystawie Grupy  Blok w Warszawie  i Rydze  (1924)  oraz  na I i II Wystawie Grupy Praesens w 1926 i 1928 r.

[Rekonstrukcja] Wykonana na zlecenie Muzeum Sztuki w Łodzi na podstawie fotografii  ukazujących  oryginał  z  dwóch  punktów  widzenia . Wymiary liczbowe (wysokość, szerokość, głębokość)  ustalone  hipotetycznie,  choć  w  oparciu  o  przyjęty moduł,  którym  dla  autora  projektu  była  tutaj  centralna  forma  „łodzi”.  Kolorystyka  rekonstrukcji  umowna:  czerń,  szarość,  biel,  odniesiona  do  walorowych  zróżnicowań  widocznych w czarno–białej fotografii pierwowzoru. Wystawiona po raz pierwszy w Essen i Otterlo w 1973 r.  Makieta sfilmowana przez J. Robakowskiego w 1971 r.

(Zenobia Karnicka, cytat z katalogu: Katarzyna Kobro 1989-1951. W setną rocznicę urodzin, kat. wystawy, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 1998, s. 126 i 145 )

Wystawy

"1914" [2014-01-17-2014-04-20]
1914 [2014-01-17-2014-04-20]
Papież Awangardy. Tadeusz Peiper w Polsce, Hiszpanii, Europie [2015-05-27-2015-09-06]
Henryk Stażewski / Spectra Art Space Masters [2016-04-22-2016-07-31]
Kobro y Strzemiński. Prototipos vanguardistas [2017-04-25-2017-09-09]
Polowanie na Awangardę. Sztuka zakazana w Trzeciej Rzeszy.
Katarzyna Kobro & Władysław Strzemiński. New Art in Turbulent Times [2018-03-10-2018-09-02]
A Polish Avant-garde, Katarzyna Kobro, Władysław Strzemiński [2018-10-24-2019-01-14]
zwischen system & intuition: KONKRETE KÜNSTLERINNEN [2021-03-20-2021-08-22]
Komponowanie przestrzeni. Rzeźby awangardy

Katarzyna Kobro
Katarzyna Kobro

Rzeźbiarka i teoretyczka sztuki, była jedną z najwybitniejszych artystek związanych z awangardą międzywojenną w Polsce. Urodziła się w Moskwie w rodzinie o niemieckich korzeniach. Od 1917 roku studiowała w Szkole Malarstwa, Rzeźby i Architektury w Moskwie (później II Państwowe Wolne Pracownie Artystyczne) i szybko związała się ze środowiskiem lewicy konstruktywistycznej. W tym czasie poznała też swojego przyszłego męża, Władysława Strzemińskiego. W 1920 roku artystka przeniosła się do Smoleńska, gdzie współpracowała ze Strzemińskim, m.in. projektując plakaty dla Rosyjskiej Agencji Telegraficznej, ROSTA i uczestnicząc w obradach...

Janusz Zagrodzki

Bolesław Utkin
Bolesław Utkin

Związany z Łodzią Bolesław Utkin był uczniem Władysława Strzemińskiego, najpierw w Publicznej Szkole Dokształcającej Zawodowej nr 10, a potem w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Łodzi (dyplom zdobył w 1950 roku). Współpracował przy restauracji Sali Neoplastycznej autorstwa Strzemińskiego w Muzeum Sztuki w Łodzi w latach 60., a także przy rekonstrukcji rzeźb Katarzyny Kobro w latach 70. XX wieku. W twórczości własnej odwoływał się do tradycji konstruktywistycznej. Od połowy lat 50. zajmował się projektowaniem wnętrz.      

Inne dzieła tego artysty / artystki
Dzieła w tej samej kolekcji
Zobacz także
Powiązane obiekty
Elementy powiązane - wystawy