Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Praca „Via Crucis" to czternaście rysunków komputerowych wydrukowanych na cienkim papierze z perforacją. Przedstawiają różne układy jednej lub dwóch czarnych linii na białej płaszczyźnie. Początek stanowi kompozycja złożona z wszystkich pozostałych kombinacji. Julian Raczko nawiązał w pracy do przedstawień tak zwanych czternastu stacji drogi krzyżowej - znanej z ikonografii katolickiej, symbolicznej prezentacji ostatnich wydarzeń z życia Jezusa Chrystusa, które doprowadzają do jego śmierci na krzyżu. Robi to jednak posługując się językiem abstrakcji geometrycznej, pozwalającym na syntetyczne ujęcie oparte o znaki plastyczne. Głównym budulcem jest tu linia, zajmująca istotne miejsce w całej twórczości artysty. W omawianej pracy tworzone za jej pomocą układy odwołują się do poszczególnych doświadczeń związanych z kolejnymi etapami drogi krzyżowej. Rozpoczyna ją linia pozioma nawiązująca do tego, co ziemskie i cielesne, a kończy pionowa odwołująca się do duchowości . W dwunastej kwaterze odpowiadającej stacji ukazującej ukrzyżowanie Chrystusa, pojawia się mający charakter piktogramu motyw krzyża symbolizującego cierpienie i związaną z nim przemianę. W ujęciu metafizycznym spotykają się w nim sfera przeżyć duchowych (linia wertykalna) i świat wartości materialnych (linia horyzontalna). Jest to znak uniwersalny, czytelny niezależnie od kultury i religii. Podobnie, jak w wielu innych pracach, artysta odwołał się tu do tradycji sztuki średniowiecznej. Podjął podobne archetypiczne zagadnienia, korzystając jednak z innych niż w średniowieczu środków wyrazu. Ważną rolę w tej pracy odgrywa również oszczędna kolorystyka ograniczona do czerni i bieli - traktowanych przez artystę z jednej strony jako opozycja, z drugiej zaś jako wartości komplementarne. Czerń linii symbolizuje materię, świetlista biel kartki ducha, a jednocześnie razem tworzą pierwotną jedność łączącą początek i koniec. Zgodnie natomiast ze średniowiecznym znaczeniem barw, czerń może być odczytywana jako obraz bólu i cierpienia, natomiast biel jako światło i życie. W swojej twórczości Raczko posługuje się językiem abstrakcji geometrycznej, bowiem to właśnie ona pozwala mu najlepiej wyrazić konkretne, często bardzo ogólne i uniwersalne myśli i idee, które są według niego najistotniejszym aspektem dzieła.

Praca „Via Crucis" to 14 rysunków komputerowych. Zostały wykonane na białym papierze. Przedstawiają różne układy czarnych linii. Na początku jest układ złożony z wszystkich pozostałych. Praca odnosi się do drogi krzyżowej, znanej z katolicyzmu prezentacji ostatnich wydarzeń z życia Jezusa Chrystusa. Artysta posługuje się prostymi znakami. Są to linie. Ich układy to kolejne etapy drogi. Na początku jest linia pionowa. To symbol tego, co na ziemi. Na końcu jest linia pionowa, która odwołuje się do ducha. 12 kwatera to moment przybicia Chrystusa do krzyża. Artysta umieścił w niej krzyż.

Dorota Stolarska-Kultys

Julian Raczko zajmował się rysunkiem. Tytuł pracy napisany jest w języku hiszpańskim. Oznacza „Drogę krzyżową”. „Drogę krzyżową” musiał przejść Jezus Chrystus. Droga miała kilkanaście etapów. Na końcu Jezus został ukrzyżowany i umarł. Rysunek wykonany jest na długim wąskim pasku papieru. Pasek ma na obu brzegach małe dziurki. Takich pasków używano kiedyś w drukarkach komputerowych. Pasek pokryty jest od góry do dołu kolumną piętnastu rysunków. Wygląda przez to jak fragment kliszy filmowej z kolejnymi kadrami. Kadr u samej góry pokazuje jak zmieni się kształt prostej poziomej linii. W kolejnych rysunkach linia zaczyna się zaginać. Później zaczyna się dzielić. Następnie elementy układają się w krzyż. Na końcu linia z poziomej staje się pionowa. 

Maciej Cholewiński, konsultacja ekspercka: Aleksandra Oszczęda.

Autor: Julian Henryk Raczko

Tytuł: „Via crucis”

Wymiary: wysokość 213,5 cm,  szerokość 25 cm

Technika: druk atramentowy na papierze

Rok powstania: 1989

Praca „Via Crucis” to wydruk ze starej drukarki igłowej. Wydruk ma około 3 metrów długości i 30 cm szerokości. Kolejno pod sobą znajdują się poziome prostokątne arkusze, w których widnieją kolejne stacje drogi krzyżowej – proste, czarne linie o różnym ułożeniu, na białym tle kartki. Prostokątów jest piętnaście: czternaście przeznaczonych na stacje drogi krzyżowej i jeden na samej górze, na który nałożone są linie ze wszystkich czternastu stacji. Każdy prostokąt ze stacji w lewym górnym rogu posiada numer stacji krzyżowej, zapisany cyframi arabskimi.

1. Na pierwszej stacji „Jezus zostaje skazany na śmierć” widnieje prosta pozioma linia, która znajduje się na wysokości 1/3 prostokąta. Linia nie przecina brzegów prostokąta, z każdej strony jest odstęp około 1/5 długości obramienia.

2. „Jezus bierze krzyż na ramiona” to dwie diagonalne linie na takiej samej wysokości i długości co poprzednia linia. Linia z lewej strony jest dłuższa od tej po prawej dwukrotnie. Linie diagonalne są rozpikselowane i składają się z mniejszych poziomych kreseczek. Swoim ustawieniem przypominają ramiona kąta rozwartego, bliskiego 160 stopniom. Wierzchołek kąta kieruje się w dół arkusza.

3. „Jezus pierwszy raz upada pod krzyżem” to dwie diagonalne linie przypominające ramiona kąta rozwartego, ale bliższego mierze 130 stopni. Inne właściwości pozostają niezmienne.

4. „Pan Jezus spotyka swoją Matkę” to z kolei 2 diagonalne linie, które się nie stykają, ale są ustawione w taki sposób jak ramiona kąta o mierze około 100 stopni. Inne właściwości pozostają niezmienne.

5. „Szymon z Cyreny pomaga dźwigać krzyż Jezusowi” to dwie diagonalne linie ustawione do siebie pod kątem 80 stopni. Nie stykają się.

6. „Weronika ociera twarz Jezusowi” to dwie diagonalne linie ustawione do siebie pod kątem 45 stopni. Linie nie stykają się.

7. „Jezus po raz drugi upada pod krzyżem” to dwie diagonalne linie ustawione względem siebie pod kątem 22,5 stopnia. Linie nie dotykają się Prawa linia zbliża się do pionu.

8. „Jezus spotyka płaczące niewiasty” to dwie linie ustawione pod kątem ostrym, ale zbliżające się do bycia dwoma równoległymi do siebie liniami. Przerwa pomiędzy liniami znacząco się zwiększyła.

9. „Jezus upada po raz trzeci pod ciężarem krzyża” te dwie diagonalne linie również ustawione są względem siebie pod kątem ostrym 22,5 stopnia, ale z założeniem że wierzchołek takiego kąta kierowałby się do górnej krawędzi prostokąta, w stronę lewego, górnego rogu.

10. „Jezus zostaje obnażony z szat”. Lewa dłuższa linia jest diagonalna, ale bliska pionowi, prawa linia jest ustawiona do niej pod kątem 45 stopni. Wierzchołek kąta dalej zwraca się ku lewemu, górnemu rogowi.

11. „Jezus zostaje przybity do krzyża”. Linie krzyżują się, dążąc do kształtu krzyża łacińskiego. Linie dalej są diagonalne, prawa linia przecina dłuższą pod kątem 67,5 stopnia.

12. „Jezus umiera na krzyżu” linie tworzą krzyż łaciński w centrum prostokąta.

13. „Jezus zostaje zdjęty z krzyża”. W centrum pozostaje pionowa linia, która tworzyła belkę krzyża w poprzedniej stacji. Pozioma linia uniosła się ponad pionową linię, tak że jej nie przecina. Ustawiona jest ona diagonalnie, pod kątem 67,5 stopnia względem podstawy prostokąta, zakładając, że wierzchołek znajdowałby się w lewym dolnym rogu ramy.

14. „Jezus zostaje złożony do grobu” to prosta pionowa linia położona w centrum ramy. Pomiędzy dłuższymi bokami ramy a linią są około centymetrowe odstępy.

Ponad całą drogą krzyżową znajduję się nienumerowany prostokąt, który ukazuje nałożone na siebie wszystkie linie z opisanych stacji, ostateczną kompozycję. Pionowa i pozioma linia z pierwszej i ostatniej stacji tworzą zarys układu współrzędnych. Wybija się krzyż prawosławny, stworzony z krzyża łacińskiego i dodanej skośnej belki. Oprócz tego diagonalne linie, które znajdowały się na opisanych stacjach bliżej lewej strony przecinają się w jednym punkcie, w centrum układu współrzędnych. Ich równomierne ułożenie sprawia wrażenie zarysu odcinka łuku okręgu, zarówno w II jak i IV ćwiartce układu współrzędnych. Gdyby połączyć krańce linii z II ćwiartki łuk odcinkowy byłby większy, a jeśli połączyć krańce linii z IV - mniejszy. Linie, które były na stacjach bliżej prawej strony również są ułożone tak, że wyłania się zarys odcinka łuku okręgu. Te linie zajmują głównie I ćwiartkę układu współrzędnych. Jednak tutaj nie ich krańce, lecz nałożenie na siebie tych linii przypomina łuk okręgu. Środek takiego okręgu musiałby się znajdować blisko centrum w II ćwiartce układu współrzędnych.

Prace Juliana Henryka Raczko łączą minimalizm formy z egzystencjonalnym konceptem. Częste abstrakcyjne, geometryczne prace zawierają metafory życia i śmierci. Językiem geometrii opowiada o duchowości i egzystencji człowieka.

Helena Sej, Agnieszka Wojciechowska-Sej, konsultacja ekspercka: Magdalena Rutkowska.

Projekt pn. Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi współfinansowany jest w ramach Działania 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, poddziałanie 2.3.2 Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury, oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kwota dofinansowania: 679 359,96 PLN