Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Wiszący krąg kamieni" to praca, która powstała podczas zorganizowanej w 1981 roku w Łodzi międzynarodowej wystawy „Konstrukcja w procesie". Ken Unsworth był jednym z pięćdziesięciu czterech zaproszonych do udziału w niej twórców. Idea wystawy nawiązywała do tradycji międzywojennej awangardy, postulującej włączenie sztuki w obszar codzienności. Dla organizujących ją łódzkich artystów celem była nie tylko prezentacja dzieł, ale także doświadczenie wspólnoty. W realizacji projektów pomagali robotnicy z łódzkich fabryk, a twórcy z całego świata mieli okazję uczestniczyć w robotniczych protestach. Niespełna dwa miesiące przed wprowadzeniem stanu wojennego wystawa stała się manifestacją solidarności z polskim społeczeństwem.

Konstrukcja „Wiszący krąg kamieni" stanęła w hali Kombinatu Budowlano-Remontowego Handlu i Usług „Budrem”. Aby ją wykonać Unsworth przywiózł z Australii ponad trzydzieści polnych kamieni.  Jest to jedna z wielu „lewitacyjnych” rzeźb, w których artysta podwiesza kamienie przy pomocy drutów. Najlepiej znaną i rozpoznawalną z nich jest składający się ze stu trzech kamieni rzecznych „Suspended stone circle II" (1974 – 1977), znajdujący się w zbiorach Art Gallery of New South Wales w Sydney. Inspiracją dla tego cyklu były powstające w latach 70. w USA i Europie realizacje z nurtu land artu. Unsworth dostrzegł potencjał zawarty w przemieszczeniu kamieni z ich naturalnego środowiska w nowy kontekst. Stworzył wówczas rysunki ukazujące wszystkie warianty, w jakich można je zaaranżować.

Sposób rozmieszczenia kamieni w danym wariancie nie jest nigdy określony z góry, ale jest wynikiem pracy nad poszukiwaniem balansu i równowagi. To, co interesuje artystę to zagadnienie grawitacji i mocy, która utrzymuje kamienie w danej pozycji. W pracach z cyklu „Wiszący krąg kamieni" pozorny minimalizm i geometryzm zbliżają się do poezji i metafizyki. Ważące kilka ton głazy, zawieszone w przestrzeni mają bowiem w sobie element tajemnicy i magii, skłaniają do refleksji nad światem materii i kondycją człowieka. Unsworth odwołuje się do inspirującej go kultury Aborygenów, dla której najważniejsze są: autonomia, równowaga, symetria i działanie. W pracy „Wiszący krąg kamieni" przenosi te zasady w pole sztuki. Rzeźba funkcjonuje analogicznie do idealnie zbalansowanego świata, w którym żadna z sił nie powinna przeważać nad pozostałymi.

Praca podarowana Muzeum Sztuki w Łodzi przez artystę znajduje się obecnie w ogrodzie ms1.

Dorota Stolarska-Kultys

„Wiszący krąg kamieni" to praca, która powstała podczas międzynarodowej wystawy „Konstrukcja w procesie". Wydarzenie miało miejsce w Łodzi w 1981 roku. Ken Unsworth był jednym z zaproszonych twórców. Konstrukcja stanęła w hali jednej z łódzkich fabryk. To rzeźba dużych rozmiarów. Aby ją wykonać Unsworth przywiózł z Australii ponad trzydzieści polnych kamieni.  Jest to jedna z wielu rzeźb, w których artysta wiesza kamienie przy pomocy drutów. To jak będą rozmieszczone nie jest nigdy wiadome z góry. To wynik poszukiwania równowagi. Artystę interesuje zagadnienie mocy, która utrzymuje kamienie w danej pozycji.

Dorota Stolarska-Kultys

Informacje o artyście i jego twórczości:

Kenneth Lowell Unsworth to artysta australijski. Urodził się w 1931 roku na przedmieściach Melbourne, w Richmond. Jest jednym z najważniejszych współczesnych artystów Australii.

Kenneth Lowell Unsworth tworzy rzeźby i instalacje. Instalacja to dzieło sztuki, które jest podobne do rzeźby. Może składać się z kilku części, kilku przedmiotów.

Opis dzieła:

Instalacja Kena Unswortha „Wiszący krąg kamieni” składa się z kamieni, drutów metalowych i czarnych słupów. Artysta przywiózł z Australii ponad trzydzieści kamieni. Czarne druty są przyczepione do czterometrowych czarnych metalowych słupów. Zawieszone na drutach kamienie tworzą okrąg o średnicy około 2 metrów. Dla Kena Unswortha krąg utworzony przez zawieszone kamienie jest miejscem mocy. Utrzymanie równowagi wiszących kamieni jest dla tego artysty bardzo ważne. Australijczyk Ken Unsworth odwołuje się do rytuałów Aborygenów, najstarszych mieszkańców Australii.

Praca powstała w 1981 roku. Odbywała się wtedy w Łodzi międzynarodowa wystawa „Konstrukcja w procesie”. Artysta podarował swoją pracę. Praca znajduje się w ogrodzie Muzeum Sztuki w Łodzi, w ms1.

Małgorzata Wiktorko, Agnieszka Wojciechowska-Sej, konsultacja ekspercka: Aleksandra Oszczęda.

Autor: Kenneth Lowell Unsworth

Tytuł: „Wiszący krąg kamieni”

Wymiary: wysokość 4 metry, podstawa to trójkąt równoboczny o boku długości 390 centymetrów.

Technika: instalacja, rzeczne kamienie, czarne druty, czterometrowe czarne metalowe słupy.

Rok powstania: 1978

Instalacja Kennetha Lowella Unswortha jest rozwieszona w ogrodzie Muzeum Sztuki w Łodzi ms1 i jest do niej zapewniony swobodny dostęp. Zajmuje przestrzeń graniastosłupa trójkątnego, ale nie jest ograniczona ścianami. Pomiędzy trzema wysokimi, metalowymi słupami unoszą się nad ziemią, podtrzymywane drutami, obłe kamienie w horyzontalnym kręgu. Słupy wysokości około 4 metrów są wbite w ziemię w równej odległości tak, że gdyby je połączono liniami, powstałby trójkąt równoboczny o bokach długości 390 centymetrów. Krąg kamieni wisi 14 centymetrów nad gruntem. Kamienie są podobnej wielkości, bliskiej małego okrągłego bochenka chleba. Gdyby objąć kamień dwiema dłońmi dorosłej osoby, palce mogłyby się nie spotkać. Krąg o średnicy około 2 metrów tworzy ponad 30 kamieni. Każdy kamień jest opleciony drutem, niczym prezent wstążką. W górnej części splotu, tam, gdzie prezent powinien mieć kokardę, zaczepione są trzy długie druty, które rozchodzą się do haków na metalowych słupach. Haki są na wysokości ok. 2 metrów. Każdy kamień utrzymywany jest w powietrzu przez trzy napięte druty, każdy zaczepiony na innym słupie. W ten sposób do każdego słupa biegną ponad 30 druty, wznosząc się od kamieni do haków. W przestrzeni pomiędzy słupami tworzy się trójwymiarowy rysunek z napiętych czarnych drutów. Wszystkie elementy instalacji są połączone ze sobą. Tworzą zrównoważony układ. Kenneth Lowell Unsworth to australijski artysta, który od lat 70-tych często używa w swoich instalacjach kamieni rzecznych. Za pomocą układów kamieni odtwarza siły przyrody, energię żywiołów i równowagę między nimi. Instalacja w ogrodzie Muzeum Sztuki jest otwarta na powietrze i wiatr i zaprzecza sile grawitacji.

Agnieszka Wojciechowska-Sej, konsultacja ekspercka: Magdalena Rutkowska.

Projekt pn. Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi współfinansowany jest w ramach Działania 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, poddziałanie 2.3.2 Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury, oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kwota dofinansowania: 679 359,96 PLN