Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Avenue of the Americas" to serigrafia na papierze przedstawiająca układ pionowych, czarnych pasów różnej szerokości i linii poziomych tworzących różnorodną siatkę kratek. Praca pochodzi z noszącej taki sam tytuł teki grafik, nad którymi artysta pracował w latach 1973–1979.

Kiedy w 1970 roku Tadeusz Mysłowski po raz pierwszy znalazł się w Nowym Jorku na Avenue of the Americas (zwanej również Szóstą Aleją), stwierdził, że jest to przestrzeń, w której wcielone zostały architektoniczne zasady Miesa van der Rohe. Niemiecki modernista postrzegał idealne miasto jako monolityczą formę – ścisłą siatkę architektoniczną stworzoną z kombinacji ulic i nowoczesnych budynków o geometrycznych formach. Mysłowski zapragnął przywrócić tę koncepcję sztuki do życia. Nowy Jork stał się dla niego przedmiotem refleksji i materią działań artystycznych. W serii prac „Avenue of the Americas" poddawał transformacji urbanistyczno-architektoniczną topografię fragmentów Manhattanu, analizując jego perspektywy, panoramy i plany. Redukując i uogólniając znaczenia dążył do osiągnięcia uniwersalnej struktury geometrycznych relacji, układu wyabstrahowanych linii i pasów tworzących formę siatki. Z czasem miejsce abstrakcji geometrycznej zajęły w twórczości Mysłowskiego konstrukcje organiczne. Momentami wręcz biologiczne kształty pozostawały jednak zawsze w relacji do pierwotnego rysunku siatki.

W swoich działaniach artysta posługiwał się techniką korzystającą z procesów obróbki fotograficznej błony światłoczułej, postrzegając fotografię jako jedyne medium, które jak zauważał „jest w stanie wyzwolić te istotne uwięzione w siatce nowe struktury” (Tadeusz Mysłowski, „Towards Organic Geometry", 1972-1994, New York City 1994). Wartością mechanicznej reprodukcji była wpisana w nią „przypadkowość”, zakładająca minimalną ingerencję artysty w proces transformacji i ostateczną metamorfozę. Masłowski dążył do tego, by forma, której znaczenia zostały zredukowane w procesie abstrahowania, mogła swobodnie obrastać w nowe sensy.

Już w trakcie prac nad cyklem „Avenue of the Americas", artysta odwiedził nowojorską pracownię zmarłego w 1944 roku Pieta Mondriana. Miał wówczas okazję zagłębić się w interesującą go transformację kształtu w przestrzeni i strukturę myślenia artystycznego jednego z prekursorów abstrakcjonizmu. W pracowni artysty Masłowski spostrzegł, że również Mondrian patrzył na Nowy Jork jako na układ geometryczny. Tym samym znalazł potwierdzenie dla opracowywanej przez siebie serii.

„Avenue of the Americas" to grafika na papierze. Przedstawia układ pionowych, czarnych pasów i linii poziomych. Tworzą one różnorodną siatkę kratek. Praca powstała z inspiracji układem ulic w Nowym Jorku. Artysta tworzy z nich bardzo uproszczoną formę. Grafika pochodzi z większego cyklu. W wszystkich pracach autor przekształca układ ulic w mieście.

Dorota Stolarska-Kultys

Tadeusz Mysłowski jest grafikiem. Tytuł pracy brzmi „Avenue of the Americans”. Jest napisany w języku angielskim. Po polsku znaczy to „Aleja Amerykanów”. Widzimy gęsto narysowane linie pionowe i poziome. Linie tworzą wysokie i smukłe prostokąty. Przypominają domy w miastach amerykańskich. Domy tam są wysokie. Mają kształt smukłych sześcianów. Mają po kilkadziesiąt pięter i po kilkaset okien. Domy stojące obok siebie w rzędzie wyglądają jak wielka ściana.

Maciej Cholewiński, konsultacja ekspercka: Aleksandra Oszczęda.

Autor: Tadeusz Mysłowski

Tytuł: „Avenue of the Americas”

Wymiary: wysokość 104 cm,  szerokość 150 cm

Technika: serigrafia

Rok powstania: 1974

Praca Tadeusza Mysłowskiego to duża pozioma prostokątna czarno biała grafika. Na białym arkuszu papieru czarną farbą nadrukowane są różnorodne kraciaste wzory w układzie piętnastu pionowych pasów. Pasy mają różną szerokość, nie są też uporządkowane zgodnie z  zagęszczaniem się kraty. Jedyne elementy graficzne, którymi operuje Tadeusz Mysłowski to pionowe i poziome linie o różnej grubości. Zmienny wzór można prześledzić od lewej strony ku prawej:

1. Począwszy od lewej krawędzi artysta kreśli dwie pionowe linie w odległości kilku centymetrów i przekreśla rytmicznie poziomymi kreskami stawianymi co 2 centymetry.

2. Pionowa linia, szeroka na około 3 cm, jednolicie czarna.

3. Pionowy pas luźnej kraty o module ok. 2 cm x 3 cm. 

4. Pas o szerokości około 7 centymetrów to gęsta kratka wykreślona cienkimi kreskami – pionowe linie co około 1 centymetr, poziome co około 2 cm.

5. Pas szerokości około 7 centymetrów wyróżniają grubsze kreski pionowe i poziome, co sprawia, że prześwity pomiędzy pionowymi liniami co około 1 cm i poziome co około 1,5 cm tworzą prześwity w postaci białych, pionowych prostokątów.

6. Następny około siedmiocentymetrowy pas kontynuuje poziome grube kreski, podczas gdy pionowe linie są cienkie.

7. Nieco szerszy, prawie dziesięciocentymetrowy pas, flankowany grubymi czarnymi liniami, pomiędzy którymi poziome linie wykreślone są w rytmie gruba kreska, odstęp, dwie cienkie kreski, odstęp, gruba kreska.

8. Pionowy pas stanowiący oś symetrii całej pracy. Jest on zakratkowany drobnymi liniami poziomymi i pionowymi. Od prawej strony domyka go grubsza pionowa linia.

9. Szeroki na około 10 centymetrów pionowy pas, oddzielony wewnętrznie wyrazistymi pionami na sześć kolumn i 16 rzędów. Każda z komórek tej tabeli jest jeszcze przekreślona cienkimi liniami na 3 kolumienki i 7 rzędów.

10. Następny pas, podobnie jak poprzedni ma wyrazisty podział grubszymi liniami na 5 kolumn 31 rzędów. Każda komórka podzielony jest cienkimi liniami na 6 lub 4 pola.

11. Kolejny pas cechują grube poziome linie, które oddzielają od siebie czworokąty zakomponowane z układu białych form podobnych do odcisku palca dorosłej osoby – cztery rzędy po trzy figury.

12. Kolejny pas także operuje modułem obłej formy . Czarne grube linie poziome odgradzają nieregularne komórki – 5 segmentów w pięciu rzędach lub w dwóch rzędach.

13. Pas, szerokości około 10 cm, jest lżejszy optycznie - więcej w nim bieli. Z lewej i prawej strony ograniczają go marginesy białych taśm. Pionowe podziały wewnątrz tego porządku to kolejno dwie cienkie linie, jedna grubsza kreska, dwie cienkie, jedna bardzo gruba, jedna okonturowana biała. Taki układ ośmiu kolumn jest przekreślany poziomymi grubszymi liniami w rytmie 4 kreski blisko siebie, przerwa i znów cztery kreski , przerwa i tak dalej.

14. Przedostatni pas wewnętrznie podzielony jest pionowymi cienkimi czterema kreskami , zaś poziomo przecinają go rytmicznie grubsze czarne poziome kreski w układzie pięć kresek blisko siebie, przerwa, pięć kresek, przerwa …

15. Ostatnia kolumna to ażurowa siatka wykreślona cienkimi liniami. Tworzą ją segmenty oddzielone poziomymi prostokątami bez wewnętrznych podziałów, złożone z 3 kolumn i 11 rzędów. Takich sekwencji jest osiem.

Praca jest sygnowana na dole – „AP 1974 silk screen” / „Avenue of the Americas" 74 B/ czerwony stempel – „Tadeusz Mysłowski, printed in USA”, czerwony stempel – „New York N.Y.” Tadeusz Mysłowski to polski artysta, który w 1970 roku wyemigrował do Nowego Jorku. Praca „Avenues of Americas” może być graficznym zachwytem nad uporządkowaną siatką nowojorskich ulic i kwartałów. Pasowy układ kompozycji i zastosowanie tylko czerni farby i bieli arkusza papieru może też nieść skojarzenia z modernistycznymi drapaczami chmur o różnorodnej dyspozycji elewacji, pięter i interlinii gzymsów. 

Agnieszka Wojciechowska- Sej, konsultacja ekspercka: Magdalena Rutkowska.

Projekt pn. Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi współfinansowany jest w ramach Działania 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, poddziałanie 2.3.2 Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury, oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kwota dofinansowania: 679 359,96 PLN