Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Sztuka konsumpcyjna" to film będący rozwinięciem i uzupełnieniem prac fotograficznych z cyklu o takim samym tytule. Jest to jedna z najlepiej rozpoznawalnych realizacji Natalii LL. Artystka fotografowała i nagrywała twarze zaproszonych do współpracy atrakcyjnych młodych dziewczyn, prosząc je o posługiwanie się w dwuznaczny sposób przedmiotami konsumpcji, których forma i kształt wywoływały silne erotyczne skojarzenia. Artystka analizowała w ten sposób gesty i ich rolę w komunikacji, a także relację sfery wyobrażonej i realnej. Zwracała uwagę na automatyzm skojarzeń, przewrotność naszej wyobraźni, którym, jak sama później pisała, jako odbiorcy ulegamy, obserwując młode kobiety z ogromną namiętnością i nieskrywaną radością zjadające, ssące i liżące paluszki, parówki i banany, czy wypluwające kisiel. W aluzji do oralnego seksu widziała radość życia, niepozbawioną jednak świadomości jego nieuniknionego końca, czemu wyraz dała w zrealizowanej pod koniec lat 80. serii prac „Trwoga paniczna".

Punktem wyjścia dla „Sztuki konsumpcyjnej" było rozwinięte na początku lat 70. XX wieku zainteresowanie artystki rejestrowaniem rzeczy pospolitych i codziennych czynności takich jak jedzenie, spanie czy mówienie. W ramach hasła „sztuki permanentnej” głoszonego przez grupę Permafo, którą Natalia LL tworzyła wraz ze Zbigniewem Dłubakiem, Andrzejem Lachowiczem i Antonim Dzieduszyckim, artystka dokumentowała zwyczajne sytuacje w możliwie bezpośredni sposób. Szczególnie fascynująca stała się dla niej zdolność wchłaniania materii zewnętrznej – konsumowanie. To przy okazji rejestrowania jedzących dziewczyn dostrzegła w tej czynności coś niezmiernie erotycznego. Jak wspominała w jednym z wywiadów: „One w taki erotyczny sposób zajadały. A zachodnia krytyka mówiła i pisała, że jest to sztuka krytyczna pokazująca, że w PRL-u nie było niczego, tych parówek, bananów. To była sztuka krytyczna, która obnaża PRL.” (Natalia LL w rozmowie z Agnieszką Sural, Culture.pl, 2015). W istocie prace Natalii LL można również interpretować przez pryzmat deficytu dóbr w socjalizmie. W swojej nawiązującej do reklamy formie ukazują pewien dwuznaczny status kultury konsumpcyjnej w Polsce lat 70. XX wieku, z jej silnie rozbudzonymi potrzebami pochłaniania towarów, zwłaszcza tych zachodnich, ograniczonymi jednak przez niedostatki socjalistycznej gospodarki. Począwszy od 1972 roku niemal cała twórczość artystki stała się konceptualną zabawą z konsumpcją.

W latach 90. XX wieku prace Natalii LL zaczęły być interpretowane także z perspektywy feministycznej. Agata Jakubowska dostrzegła w nich manifestację wyzwolenia kobiety z przypisanej jej konwencjami pozycji. Fotografie i wideo ukazujące wizerunki atrakcyjnych dziewczyn nie mają tu na celu zaspokojenia męskiej seksualności, ale skupiają się całkowicie na kobiecie i rozkoszy, której doświadcza. Mamy więc do czynienia ze swego rodzaju odwróceniem patriarchalnego paradygmatu.

„Sztuka konsumpcyjna" to film barwny. Stanowi uzupełnienie cyklu fotografii o takim samym tytule. Jest to jedna z najlepiej znanych prac Natalii LL. Autorka wykonywała fotografie i nagrywała twarze młodych dziewczyn. Interesowały ją zwykłe codzienne czynności. Kobiety jadły, ssały i lizały parówki, paluszki i banany. Robiły to w sposób bardzo erotyczny. Pracę można odnieść do realiów Polski lat 70. Zwraca uwagę na potrzebę gromadzenia dóbr, które nie były wówczas dostępne.

Dorota Stolarska-Kultys

Informacje o artystce:

Natalia Lach-Lachowicz używała pseudonimu Natalia LL. Artystka zajmowała się malarstwem, filmem, fotografią, sztuką performens. W latach 70. XX wieku zainteresowała się rejestrowaniem rzeczy pospolitych i codziennych czynności. Takimi czynnościami były: jedzenie, spanie, mówienie.

Opis dzieła:

 „Sztuka konsumpcyjna” to zapis video. Natalia LL w dała modelce codzienne przedmioty. Są to produkty spożywcze – paluszki i parówki. Modelka dotyka tych produktów, wsuwa je do ust, liże.  Sposób w jaki to robi może wywoływać u widza erotyczne skojarzenia.

Modelka to młoda kobieta. W pierwszej części video kobieta ma rozpuszczone włosy. Widzimy jej głowę i nagie ramiona. W drugiej części video kobieta ma spięte włosy, kamera skierowana jest na jej twarz i produkty spożywcze.

Film pokazuje, że pewne gesty i ruchy mocno działają na naszą wyobraźnię. Film możemy rozumieć na kilka sposobów. Ukazane gesty mogą mieć wiele znaczeń. Praca odnosi się do czasów, w których powstała - do roku 1974. W tym czasie, w Polsce nie było wielu produktów. Nie można było kupić w sklepie produktów spożywczych. Ludzie jednak bardzo chcieli je mieć. Chcieli je konsumować. „Sztuka konsumpcyjna” przypomina reklamę.

Katarzyna Kończal, konsultacja ekspercka: Aleksandra Oszczęda.

Autor:  Natalia Lach-Lachowicz (Natalia LL)
Tytuł:   „Sztuka konsumpcyjna”
Rok powstania: 1974
Tworzywo: taśma filmowa 16 mm
Czas trwania: 8  minut 30 sekund
Ze zbiorów Muzeum Sztuki w Łodzi

„Sztuka konsumpcyjna” to film barwny, bez dźwięku. Rozpoczyna się czołówką - na białym tle czarny kwadrat w nim czarno-biały portret długowłosej, uśmiechniętej kobiety. Poniżej napis: „NATALIA LL”. Druga plansza jest zielona. Zawiera tytuł pracy i datę powstania: „Sztuka konsumpcyjna, 1974”.

8 minutowy film to sekwencje ruchów i czynności wykonywanych przez młodą blondynkę. Postać znajduje się na białym, neutralnym tle, przodem do kamery. W pierwszej część video ukazana została głowa i nagie ramiona. Kobieta ma włosy sięgające ramion. U dołu lekko wywinięte. Na czole grzywka. Ma mocno pomalowane rzęsy. Na ustach czerwona szminka, na paznokciach czerwony lakier. Wkłada do ust dwa, potem jedno długie ciastko – paluszka. Oblizuje go. Wsuwa i wysuwa. Rekwizytami są także grube parówki.  Gdy trzyma dwie - dotyka jedną drugiej, uśmiechając się  przy tym, mrużąc oczy, delikatnie się oblizując. W jednym z ujęć po wyjęciu parówki z ust, wypływa z nich biała gęsta ciecz. Skapuje na ziemię. Modelka oblizuje usta, przełyka ślinę, uśmiecha się, wysuwa język, dotyka jego czubkiem górnej wargi. Palcem wskazującym wodzi po wargach, wsuwa palec do ust, oblizuje i wysuwa.

W 3 minucie filmu modelką jest ta sama kobieta, ale ze spiętymi z tyłu włosami. Kamera skierowana jest na jej twarz. Dziewczyna bawi się najpierw palcem – wkłada go do ust, oblizuje, cmoka. Potem „konsumuje” parówkę. W ujęciu z profilu widzimy jak powoli wsuwa
i wysuwa ją z ust.

W 5 minucie wracamy do scen, kiedy kobieta miała rozpuszczone włosy, a kamera obejmowała także jej ramiona. Znów bawi się palcami, wkłada  je do ust. Oblizuje, wodzi po ustach, podgryza. Z kciuka i palce wskazującego jednej dłoni robi kółeczko – wsuwa w nie palec wskazujący drugiej ręki. Gładzi palcem wewnętrzną stronę dłoni. W ostatnich ujęciach obejmuje swoje ramiona, całuje dłonie.

Cykl fotografii i wideo „Sztuka konsumpcyjna“ to najbardziej rozpoznawalna praca Natalii LL.  Pośród nich zwłaszcza 20 fotografii, przedstawiających dziewczynę z bananem. Punktem wyjścia dla tego projektu było rozwinięte na początku lat 70. XX wieku zainteresowanie artystki rejestrowaniem rzeczy pospolitych i codziennych czynności, takich jak jedzenie, spanie czy mówienie.
W „Sztuce konsumpcyjnej” przedmioty oraz sposób ich użycia budzą erotyczne skojarzenia. Praca staje się więc m.in. analizą przyjętych konwencji, naszej wyobraźni, gestów i ich roli
w komunikacji. Prace można również interpretować przez pryzmat deficytu dóbr
w socjalizmie oraz z perspektywy feministycznej.

Katarzyna Kończal, konsultacja ekspercka: Magdalena Rutkowska.

Projekt pn. Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi współfinansowany jest w ramach Działania 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, poddziałanie 2.3.2 Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury, oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kwota dofinansowania: 679 359,96 PLN