Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Morfemy" to trzy rysunki wykonane za pomocą kalki technicznej na dużych arkuszach papieru. Kompozycje należą do większego cyklu prac o takim samym tytule, nad którymi Natalia Lach-Lachowicz pracowała w latach 1973–1976. Abstrakcyjne kompozycje ukazują przekształcenia formy-modułu – tytułowego „morfemu”. Jest to nawiązanie do terminu z zakresu lingwistyki, odnoszącego się do grupy najmniejszych dających się wydzielić znaczących cząstek wyrazu. Jest on jednym z uniwersaliów językowych. Jednocześnie jest to również odniesienie do morfologii w znaczeniu bardziej ogólnym, rozumianej jako budowa języka lub też organizmów. W „Morfemach" formy wykreślone przez artystkę mają pełnić rolę znaków jak najbardziej wyabstrahowanych, z których powstawać mogą struktury niemożliwe do zrealizowania w codziennej rzeczywistości. Pragnęła ona stworzyć język obrazowy, który będzie wobec tej rzeczywistości przezroczysty i czytelny jedynie w obrębie samego siebie. Wówczas niemożliwa stanie się wszelka anegdotyczna motywacja i roztopienie sztuki w codzienności, którego obawiała się autorka. Jak zauważa: „W ten sposób sztuka stanie się sztuką”.

Natalia LL postrzega sztukę jako operację w obrębie bardzo skomplikowanych struktur: znaczeniowych i morfologicznych. Jej „Morfemy" mogą stanowić zapis, którego „nie będzie można konkretyzować, albo których konkretyzacja będzie znacznie utrudniona”. Nie przystają one do obrazu jaki możemy tworzyć w oparciu o nasze potoczne doświadczenie, które artystka, jak sama deklaruje, pragnie niszczyć i zwalczać.

Praca została zakupiona do zbiorów Muzeum Sztuki w Łodzi bezpośrednio od autorki.

„Morfemy" to trzy rysunki wykonane za pomocą kalki technicznej na dużych arkuszach papieru. Kompozycje należą do większego cyklu prac o takim samym tytule. Natalia Lach-Lachowicz pracowała nad nim w latach 1973–1976. Kompozycje ukazują formy i różne ich warianty. Tytuł nawiązuje do terminu z zakresu języka. Odnosi się do grupy najmniejszych cząstek wyrazu. Formy tworzą rodzaj języka. Jest on daleki od rzeczywistości. Artystka uważa, że sztuka też nie powinna być z nią związana. Formy mogą więc być językiem sztuki.

Dorota Stolarska-Kultys

Informacje o artystce:
Natalia LL zajmuje się fotografią. Artystka robi też akcje artystyczne bez udziału publiczności. Taka akcja artystyczna nazywa się performance dokamerowy. Performances Natali LL rejestrował kamerą jej mąż artysta Andrzej Lachowicz.

Opis dzieła:
Praca „Morfemy D, E, F” jest częścią cyklu rysunków. Morfem jest to termin z nauki o języku. Morfem jest to najmniejsza znacząca cząstka wyrazu. Artystka używa tego terminu w odniesieniu do sztuki. Morfemy dla Natalii LL to najprostsze układy figur na obrazie. „Morfem D” to figura ustawiona pionowo. „Morfem E” to figury równoległe. „Morfem F” to figury krzyżujące się. „Morfem F” przypomina literę „X”. Są to rysunki abstrakcyjne. Nie przedstawiają rzeczywistości.  

Małgorzata Wiktorko, konsultacja ekspercka: Aleksandra Oszczęda.

Autor: Natalia LL

Tytuł: „Morfem D,E,F”

Wymiary: wysokość 100 cm, szerokość 70 cm, zespół trzech prac

Technika: kalka maszynowa na papierze

Rok powstania: 1974

Prace z cyklu „Morfem” Natalii LL to trzy pionowe prostokątne kompozycje wykonane na dużych arkuszach papieru przy pomocy śladów kalki maszynowej w kolorze czarnym i niebieskim. Linie budujące na arkuszach formy artystka otrzymała poprzez wodzenie po kalkach narzędziem w nacisku przypominającym ołówek lub kredkę. Jednak to nie pisak, a kalka maszynowa zostawiała ślad czarny lub niebieski na kartonach. Prace Natalii LL stanowią trzy wersje bytowania razem w kadrze kartonu dwóch wydłużonych obłych form przypominających monumentalne kapsułki z lekami. Pierwsza praca – „Morfem D” to zakomponowana w centrum kartonu, osiowo wydłużona forma. Nie jest ona obwiedziona konturem, a plama barwna zbudowana jest z przenikających się, niemal mechanicznie narysowanych poziomych linii niebieskich i czarnych. Linie czarne i niebieskie układają się równomiernie tworząc melanż stalowego granatu. Druga praca – „Morfem E” to zakomponowane symetrycznie, na wzór dwóch kolumn obok siebie, dwa jednakowe smukłe obłe kształty po lewej czarny, po prawej niebieski.

Trzecia praca – „Morfem F” to układ dwóch kształtów – niebieskiego i czarnego nachodzących na siebie niczym niesymetryczny znak „X”. W miejscu nałożenia się figur tworzy się stalowo granatowy romb, Jest on w centrum kompozycji.

Natalia LL operując arkuszami kalki maszynowej o nieskończonym zdaje się zapasie wykonuje pracę łudząco zbieżną z jakością maszynowego wydruku. Może to próba dania odpowiedzi na pytanie czy maszyny mogą tworzyć sztukę albo czy człowiek wygra wyścig z maszyną?

Agnieszka Wojciechowska-Sej, konsultacja ekspercka: Magdalena Rutkowska.

Projekt pn. Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi współfinansowany jest w ramach Działania 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, poddziałanie 2.3.2 Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury, oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kwota dofinansowania: 679 359,96 PLN