Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Martwa natura" to obraz olejny na płótnie przedstawiający dynię na silnie zgeometryzowanym tle. Praca pochodzi z okresu, w którym pod wpływem sztuki Paula Cézanne'a, Paula Gauguin'a i estetyki kubizmu ukształtował się w pełni własny, oszczędny w środkach wyrazu styl Romualda Kamila Witkowskiego. Charakterystyczną cechą jego obrazów stało się syntetyzowanie, geometryczna deformacja przedmiotu i przestrzeni oraz zintensyfikowanie kolorów i walorów. Artysta posługiwał się swobodną plamą barwną, miejscami stosując podkreślający ją wyrazisty kontur. W „Martwej naturze" mocna, ciemna, momentami wręcz agresywna linia akcentuje otwór wycięty w dyni, stanowiąc nawiązanie do dokonań ekspresjonizmu, często spotykane we wcześniejszych pracach Witkowskiego. Uwagę zwraca także „wyrzeźbiona” farbą, rozedrgana struktura warzywa, która silnie odznacza się na płaszczyźnie znacznie bardziej wygładzonego tła. Zostało ono zbudowane z nakładających się na siebie kubizujących płaszczyzn uzyskanych szerokimi pociągnięciami pędzla. Impastowa faktura, kontrastująca z gładkimi powierzchniami, znacznie wzmacnia dynamikę kompozycji. Służą jej także zastosowane jako tło szerokie abstrakcyjne „płaty”. Ich zgeometryzowany kształt sugeruje strukturę niezwykle popularnego w okresie międzywojennym kolażu. W pracy istotne znaczenie ma także kolorystyka, artysta stosuje tu nieoczywiste zestawienia, budując kompozycję w oparciu o kontrast między czystymi i złamanymi tonami.

Tym, co interesuje Witkowskiego w malarstwie, są plastyczne zagadnienia. Przedmiot jest u niego jedynie pretekstem do ich rozgrywania. W swoich martwych naturach artysta często sięga po motyw dyni, studiując jej formę, strukturę i kolor. Kierując się ścisłą dyscypliną formalną, ukazuje ją zawsze w sposób oszczędny, czysty i pozbawiony wszelkiej dekoracyjności. Podejście to jest zgodne z założeniami ugrupowania Formistów, do którego należał Witkowski. Tak jak pozostali artyści z tego kręgu, uważał on formę za wartość w dziele nadrzędną.

„Martwa natura" to obraz olejny na płótnie. Przedstawia dynię. Została ona ukazana na tle z kanciastych płaszczyzn. Nachodzą one na siebie. Warzywo zostało namalowane grubą warstwą farby. Powstała nierówna struktura. Tło jest znacznie bardziej gładkie. Taki kontrast wprowadza do pracy dynamikę. Artysta stosuje też mocny kontur i nietypowe kolory. W malarstwie interesuje go forma i to, co można osiągnąć za pomocą środków plastycznych.

Dorota Stolarska-Kultys

Romuald Kamil Witkowski był malarzem. Malował różne rzeczy, w tym martwe natury. Martwa natura to rodzaj obrazu. Artyści malują albo rysują różne przedmioty. Na przykład butelki, okulary, owoce, gazety. Na obrazie widzimy olbrzymią, rozkrojoną dynię. Dynia leży na ciemnym obrusie, na stole.

Maciej Cholewiński, konsultacja ekspercka: Aleksandra Oszczęda.

Autor: Romuald Kamil Witkowski

Tytuł: „Martwa natura”

Wymiary: z ramą wysokość 94 cm, szerokość 112 cm, samo krosno wysokość 81 cm, szerokość 100 cm

Technika: malarstwo olejne na płótnie

Rok powstania: 1938

Obraz Romualda Kamila Witkowskiego to prostokątny poziomy obraz olejny na płótnie. Malowany jest impastami – grubo nakładaną farbą, która strukturalnie odstaje od powierzchni obrazu. Kompozycja jest centralna – pośrodku pracy namalowana jest duża rozcięta dynia, która wydrążonym środkiem skierowana jest ku widzom. Widzimy ją lekko od góry. Szary, zdrewniały ogonek sterczący ku górze dotyka górnej krawędzi obrazu. Okrągły kształt dyni o średnicy około 60 centymetrów, okolony jest marginesem tła od dołu i po bokach. Dynia ma chropowatą, żółtą zewnętrzną skórkę z brązowymi pręgami, podkreślającymi żebrowany obły kształt. Gruba warstwa miąższu ma kolor bardzo rozbielonego pomarańczu i wyrysowuje wydrążenie kształtu odwróconego serca. Wnętrze dyni to pomarańczowe, kremowe, bladoróżowe plamy miąższu, oraz drobne, białe i brązowe kropki pestek. Dynia spoczywa na czarnej, prostokątnej powierzchni, przypominającej tekturę lub sztywną tkaninę. Spojrzenie od góry sprawia, że pas czerni poprzedza dynię i kończy się w połowie wysokości warzywa, wystając także po bokach. Głęboko czarna płaszczyzna  jest namalowana gładko, bez blików światła czy położonych cieni i mocno kontrastuje z jasną, rozedrganą dynią. Peryferie kompozycji tworzą sugestię przestrzeni wyłożonej szarymi, brązowymi, pomarańczowymi i białymi pogniecionymi arkuszami papieru. W samych narożnikach przebija intensywny kolor niebieski. W prawym dolnym rogu niebieska nieregularna plama jest większa i znajduje się na niej sygnatura: Rom. Kamil Witkowski / 1938.

Romuald Kamil Witkowski był warszawskim malarzem, związanym z awangardowymi nurtami lat 20. i 30. Należał do grupy warszawskich formistów i  „Rytmu”. Inspirował się uproszczeniami i geometryzacją kubistów. Często w swoich obrazach używał impastów, którymi podkreślał namalowane formy.

Agnieszka Wojciechowska-Sej, konsultacja ekspercka: Magdalena Rutkowska.

Projekt pn. Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi współfinansowany jest w ramach Działania 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, poddziałanie 2.3.2 Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury, oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kwota dofinansowania: 679 359,96 PLN