Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Obraz Wchodzący III to wersja kompozycji uważanej za jedno z pierwszych dzieł abstrakcyjnych w sztuce polskiej. Formalnie praca czerpie ze spuścizny kubizmu i ekspresjonizmu. Margarete Kubicka, żona artysty, określała ją jako eksperyment kubo-dadaistyczny. Kompozycja powstała po zakończeniu I wojny światowej, po przeprowadzce Stanisława Kubickiego do Berlina, w czasie, kiedy intensywnie obracał się on w kręgu tamtejszej awangardy.

Nieopodal ówczesnej pracowni artysty znajdowała się jedna z kawiarni będących centrum ówczesnego życia towarzyskiego ludzi sztuki, literatury i teatru - Café des Westens (zwanej też Café Größenwahn). Małżeństwo Kubickich często w niej bywało. Jak wspominał syn artysty, obraz Wchodzący miał odzwierciedlać postać wkraczającą do tego lokalu, przedstawioną na tle oszklonych drzwi z widocznymi odbiciami reklam i neonów. Niektóre strzępki słów (np. „fin”) odnosiły się też do aktualnych wydarzeń politycznych.

Kompozycja, w której centrum znalazł się zarys sylwetki ludzkiej, stworzona została z nakładających się, jakby stłoczonych, działających symultanicznie płaszczyzn i napisów. Taki zabieg artystyczny odzwierciedla intensywną atmosferę pogrążonego w kryzysie po przegranej wojnie i doświadczonego nieudaną rewolucją listopadową, dekadenckiego Berlina. Odnosi się też do kryzysu samego artysty, który w 1919 miał nieudaną próbę samobójczą. Nie jest to jednak imaginowany autoportret Kubickiego, ale postać symbolicznego flâneura, uczestnika życia wielkiego miasta i obserwatora ówczesnej sytuacji społeczno-politycznej. Praca została zakupiona do Muzeum Sztuki w Łodzi bezpośrednio od rodziny artysty i pochodzi z szerszego zespołu dzieł, które znajdują się w posiadaniu rodziny w Berlinie. 

Paulina Kurc-Maj

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury - państwowego funduszu celowego.

Stanisław Kubicki był malarzem, poetą i teoretykiem awangardy, aktywnym po I wojnie światowej w Berlinie. Wchodzący III ukazuje sylwetkę postaci zmierzającej do Café des Westens – popularnego miejsca spotkań artystów. Kompozycja oddaje wielowymiarowe postrzeganie rzeczywistości: równoczesność wrażeń, przemieszanie planów i brak jednoznacznej perspektywy. Praca pokazuje postać i przestrzeń w ruchu, łączy różne momenty i plany, tworząc poczucie rozbitego, nierównego czasu, a tym samym podejmując ważny dla artystów awangardy temat możliwości oddania czasu w nowoczesnym mieście.