Audio

Wychodząc od parafrazy tytułu artykułu Lindy Nochlin z 1971 roku (Why have there been no great women artists? / Dlaczego nie ma wielkich artystek – kobiet?) wykład ten jest refleksją nad pytaniem: dlaczego nieznane lub prawie nieznane są artystki żydowskie, dlaczego tak trudno było im wejść zarówno do kanonu sztuki powszechnej, jak i żydowskiej?

Pierwszą publiczną uczelnią artystyczną w Polsce, gdzie kobiety mogły studiować sztukę była Szkoła Sztuk Pięknych w Warszawie i nastąpiło to dopiero w 1904. Także kobiety żydowskie podejmowały wtedy drogę artystyczną. Stanowiły część żydowskiej awangardy, choć dziś większość z nich jest zapomniana, a ich twórczość nieznana i niezbadana. W narracji historii sztuki funkcjonują jako siostry, żony, partnerki, lecz ich losy zawodowe są często trudne do zrekonstruowania, a w większości przypadków liczba zachowanych prac pozostaje znikoma. Nieznany jest też ich głos w kwestii tworzenia żydowskiej sztuki narodowej.

Podczas wykładu omówiona została sztuka wybranych żydowskich artystek tworzących zwłaszcza po 1918 roku i należących do europejskich środowisk awangardowych. Ukazane zostały na tle sieci kontaktów artystycznych rozpiętych pomiędzy europejskimi miastami, gdzie toczyło się życie bohemy. Omówiono ich pozycję w tym środowisku, ich estetyczne, tematyczne, a także – co nie mniej ważne - tożsamościowe wybory. Pozwala to głębiej zastanowić się, kim była wówczas kobieta-Żydówka-artystka, jak kultura żydowska rozumie kwestie gender, role płciowe i kulturowe oraz jakie są ich reprezentacje w sztuce.

Wydarzenie towarzyszące wystawie "Awangarda i państwo".

Małgorzata Stolarska-Fronia - historyczka sztuki, nauczycielka akademicka, kuratorka i tłumaczka. Studiowała na Uniwersytecie Wrocławskim, Uniwersytecie w Marburgu, w Europejskim Instytucie Studiów Żydowskich w Sztokholmie. W latach 2005-2006 była research fellow na Uniwersytecie Sussex w Wielkiej Brytanii. Pracę magisterską i doktorską, obie pisane pod kierunkiem prof. Zofii Ostrowskiej-Kębłowskiej obroniła na Uniwersytecie Wrocławskim. Współautorka galerii Paradisus Iudaeorum na wystawie stałej w Polin – Muzeum Historii Żydów Polskich, gdzie pracowała w latach 2007-2013 i prowadziła dział naukowy. W latach 2013-2016 była adiunktem na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Autorka m.in. wielu artykułów poświęconych zagadnieniu sztuki w kulturze żydowskiej, publikowanych po polsku, angielsku i niemiecku. W roku 2008 i 2013 organizowała pierwszą i drugą edycję międzynarodowego Kongresu Sztuki Żydowskiej w Polsce. Laureatka konkursu "Fuga" Narodowego Centrum Nauki. Członkini Zarządu Polskiego Instytutu Studiów nad Sztuką Świata oraz Fundacji Spichlerz Kultury.