Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Obraz portretuje młodego proletariusza. Robotnik pali fajkę przy stole – być może odpoczywa po zmianie w widocznej za oknem fabryce. Alder pokazuje prostego, ale spełnionego człowieka. Sympatyzujący z lewicą artysta dostrzegał w komunizmie szansę na emancypację jednostki. Status człowieka nie miał już być zdeterminowany przez urodzenie, ale przez pracę. Dzieło jest dowodem emancypacji autora. Wywodzący się z wielodzietnej, ortodoksyjnej rodziny żydowskiej Adler wybrał awangardowe środowisko artystyczne. Wpływ nowej plastyki widać w deformacjach przedstawienia. Zwalista sylwetka robotnika jest wyrazem jego twardego charakteru. Adler eksperymentował z kruszywem, dodawanym do farb dla uzyskania chropawej faktury.

Urodzony w ortodoksyjnej żydowskiej rodzinie pod Łodzią, Jankiel Adler wyjechał na studia do Niemiec, gdzie związał się z awangardowym, lewicowym środowiskiem artystycznym. Był członkiem łódzkiej grupy Jung Idysz, której celem było wprowadzenie kultury żydowskiej do europejskiego obiegu artystycznego. Adler eksperymentował z techniką, mieszając farby olejne z piaskiem, solą, woskiem, gipsem i wapnem, stosował także temperę. W wielkoformatowych kompozycjach figuralnych przywoływał sceny z życia wschodnioeuropejskich Żydów. Obraz Młody robotnik został wycięty z większej kompozycji przedstawiającej tradycyjną rodzinę. Będące przejawem lewicowych sympatii artysty płótno przedstawia proletariusza palącego fajkę przy stole na tle okna, za którym rozpościera się widok fabryki.

Opis dedykowany osobom słabo słyszącym i niesłyszącym

Jankiel Adler namalował obraz surrealistyczny, na granicy z abstrakcją. Na kompozycji znajdują się zróżnicowane, amorficzne kształty. Z lewej strony i na środku płótna widoczne dwie formy malarskie, które przypominają antropomorficzne plamy. (Plamy przypominają ludzkie kształty.) Wskazują na to owale (kształt elipsy, jaja), które kojarzyć się mogą z oczami. Po prawej stronie obrazu występuje zwierzęco podobny kształt. Adler zastosował w swojej pracy deformacje i uproszczenia. (Zmiana kształtu postaci w stosunku do pierwszej wersji to deformacja. Uproszczenie to nadanie prostszej formy, kształtu w porównaniu do pierwotnego kształtu. Np. dzieci rysują twarz człowieka czyli koło to twarz, kropki to oczy, kreska to usta i nos). Trudno jednoznacznie określić, co znajduje się na obrazie. Dominują kolory ziemi: brązowy, żółty, czerwony, beżowy, czarny. Artysta grubo nakładał farbę, dodawał prawdopodobnie piasku, dzięki czemu uzyskał widoczną, reliefowa fakturę. (Na powierzchni obrazu widoczne są pociągnięcia pędzla oraz grubo nakładana farba.) Artysta w latach 1929-1930 odwiedził Majorkę i Hiszpanię. Być może ta podróż stała się inspiracją do namalowania „Kompozycji nadrealistycznej". Antropomorfizm i zwierzęcokształtność elementów malarskich nawiązuje do twórczości Pabla Picassa z okresu klasycznego. (Być może podróż spowodowała, że artysta namalował „Kompozycję nadrealistyczną". W obrazie występują kształty, które przypominają ludzi i zwierzęta. W podobny sposób malował Pablo Picasso w okresie klasycznym swojej twórczości.) Kompozycja sprawia wrażenie sennej wizji, czegoś nierzeczywistego. Taki sposób wyrażania artysta nazywał nadrealizmem.

Jankiel Adler pochodził z wielodzietnej, ortodoksyjnej, żydowskiej rodziny. (Jankiel Adler miał wiele rodzeństwa, braci i sióstr. Rodzina była żydowska, mocno przestrzegała wszystkich zasad pochodzących z kultury i religii żydowskiej.) Początkowo miał zostać grawerem. Związał się jednak z awangardowym, lewicowym środowiskiem artystycznym. Artysta był współzałożycielem grupy Jung Idysz, której celem było wprowadzenie do kultury europejskiej elementów kultury żydowskiej. Członkowie stowarzyszenia w swojej twórczości umieszczali elementy kubizmu, ekspresjonizmu, symbolizmu i mistycyzmu.

Autorka skryptu: Maja Pawlikowska

Opis dzieła:

● Jankiel Adler czasem dodawał do farb piasek; farba robiła się wtedy gęstsza i widać było grudki piasku; farbą z piaskiem artysta namalował włosy młodego robotnika.

Autorka skryptu: Małgorzata Wiktorko