Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Obraz „Magdalena" należy do grupy dzieł powstałych po powrocie Marii Hiszpańskiej-Neumann z sześciotygodniowej wyprawy do Egiptu. Podczas tej podróży artystka odwiedziła Kair, Karnak i Luksor. Wrażenia związane z podróżą silnie oddziałały na jej twórczość. W pracach powstałych w tym okresie Hiszpańska-Neumann poszukiwała formy, która oddałaby ponadczasowość kultury, liczącej sobie wiele tysięcy lat. Zaowocowało to stworzeniem serii obrazów imitujących technikę sgraffito, malowanych na dużych kartonach gruntowanych piaskiem wymieszanym z klejem winylowym (vinavil). Artystka pracująca z reguły w czarno-białej grafice wprowadziła w nich kolor, który jest elementem kluczowym, kształtującym strukturę każdej z kompozycji nowego typu. „Malowidła egipskie” to głównie przenoszone na większy format szkice powstałe podczas podróży oraz obrazy o tematyce biblijnej, która już wcześniej pojawiała się w jej twórczości graficznej.

W „Magdalenie" artystka odwołuje się do motywu Marii Magdaleny płaczącej u stóp Jezusa. Wskazuje na to zarówno tytuł, jak i typowa dla tej postaci kolorystyka sukni. Postać ujęta od pasa w górę wypełnia prawie całą płaszczyznę obrazu. Rękami i pochyloną głową opiera się o usytuowany wzdłuż prawej krawędzi pionowy element wykraczający poza ramy dzieła. Otwarta kompozycja sugeruje, że jest to wycinek sytuacji, a wymowna poza postaci przywodzi na myśl scenę Ukrzyżowania. Zainteresowana ludzkimi emocjami artystka skupia się na niejednoznacznej bohaterce, której tradycyjnie przypisuje się cechy takie jak ekspresyjność czy uczuciowość. Chociaż twarz jest spokojna i skupiona, emocje obecne są w ekspresyjnym układzie dłoni, które stanowią dominujący element kompozycji. Włosy Magdaleny przykryte są niebieską chustą, co jest nietypowe dla jej ikonografii. Dobrze obeznana w malarstwie religijnym Hiszpańska-Neumann wprowadza w ten sposób kolor symbolizujący życie niebiańskie i zbawienie. Łącząc go z oznaczającą namiętność i cierpienie czerwienią, wyraża ludzką naturę. Kompozycja przywołuje także tradycję malarstwa barokowego. W baroku, klęcząca pod krzyżem Magdalena to symbol grzesznej ludzkości, która kala się u stóp umierającego za nią Zbawiciela.

Praca została nabyta do zbiorów Muzeum Sztuki w Łodzi bezpośrednio od artystki.

Obraz „Magdalena" powstał po powrocie Marii Hiszpańskiej-Neumann z wyprawy do Egiptu. Podróż ta miała duży wpływ na jej twórczość. Artystka zaczęła malować na dużych kartonach, a w jej pracach nabrały znaczenia kolor i faktura. Wtedy też stworzyła swoją własną technikę pracy, w której pokrywała płótno mieszanką kleju i piasku. W dziełach z tego okresu interesowały ją przede wszystkim tematy z Biblii. W „Magdalenie" ukazała Marię Magdalenę, która płacze u stóp Jezusa. Postać ujęta od pasa w górę wypełnia prawie cały obraz. Poza i strój nawiązują do sceny Ukrzyżowania. Twarz kobiety jest spokojna. Emocje obecne są w układzie dłoni. To one stanowią najważniejszy element obrazu.

Dorota Stolarska-Kultys

Informacje o artystce:

Maria Hiszpańska-Neumann była malarką zafascynowaną sztuką gotycką. Obwiedzione czarnym konturem postaci w jej obrazach były wychudzone i wydłużone. Artystka stosowała kolorowe tusze. Kolor został  jednak przybrudzony używanym przez artystkę spoiwem winawilem.

Opis dzieła:

Obraz „Magdalena” pokazuje Magdalenę w czerwonej sukience i niebieskiej chuście na głowie. Magdalena pochyla głowę i chowa ją w zagłębieniu zgiętego łokcia. Wydłużone palce prawej dłoni wznoszą się do góry.

W sztuce gotyckiej Maria Magdalena była pokazywana zawsze w czerwonej sukience, z rękami wzniesionymi do góry. Maria Magdalena opierała się dłońmi o drzewce krzyża, rozpaczała i modliła się.

Małgorzata Wiktorko, konsultacja ekspercka: Aleksandra Oszczęda.

Autor: Maria Hiszpańska – Neumann

Tytuł: „Magdalena"

Wymiary: wysokość 83 cm, szerokość 58 cm

Technika: malarstwo temperowe na papierze gruntowanym winawilem

Rok powstania: 1961

Obraz Marii Hiszpańskiej - Neumann „Magdalena” to pionowy prostokąt, w całości wypełniony prawym profilem  pochylonej kobiety w karminowej szacie i niebieskiej chuście na głowie, widzianej do linii bioder, opartej o mur, zajmujący lewą stronę obrazu. Obraz namalowany jest w ograniczonej gamie barwnej, plamy koloru obwiedzione są czarnym wyrazistym konturem. Cały obraz zagruntowany jest winawilem – spoiwem, które tworzy nieregularne zacieki, ciemniejące zbrudzenia i tym samym tłumi czyste kolory transparentnej kolorowej tempery. Sylwetka kobiety namalowana jest schematycznie i bardzo prosto, znać jednak anatomiczną świadomość artystki. 

Tytułowa Magdalena ubrana jest w luźną, karminową szatę z rękawami do łokcia. Czarną temperą i winawilem zaznaczone są nieliczne fałdy tkaniny. Kobieta opiera się zgarbionymi plecami o lewą krawędź obrazu. Punkt styku jest powyżej połowy wysokości pracy. Od tego miejsca linia górnej części pleców, karku i zarysu głowy łagodnym łukiem biegnie ku prawej krawędzi obrazu. Linia karku i głowy bliskie są linii poziomej, równoległej do górnej krawędzi obrazu. Kobieta pochyla się, opierając głowę spowitą niebieską chustką o czerwony mur, prawą rękę ma zgiętą w łokciu. Mur jest  pionowym prostokątem ciągnącym się przez całą wysokość pracy o  szerokości około 1/5 obrazu. Mur jest czerwony z plamami czerni. Na wysokości pochylonej głowy widnieje dłoń z wyprostowanymi palcami, opierająca się o ścianę. Ręka, szyja i profil twarzy namalowane są kolorem beżowym, naśladującym opaloną, egzotyczną karnację. Trójkąt, który tworzy zgięta ręka i twarz wypełniony jest niebieskim kolorem chustki. Tło obrazu, widoczne w wąskim górnym pasie, ponad niebieską chustą Magdaleny jest czarne, po prawej stronie spod czerni wyłaniają się przetarcia barwy czerwonej.

Maria Hiszpańska-Neumann po drugiej wojnie światowej zajmowała się grafiką, szczególnie drzeworytem i ilustrowała nimi literaturę piękną. Chętnie podejmowała tematykę historyczną, szczególnie fascynowało ją średniowiecze. Drzeworytami zilustrowała między innymi  „Testament wielki” Villona, „Złotą legendę”, „Legendy o królu Arturze”, cykl „Sagi islandzkie”, wydane przez wydawnictwo Wiedza.  Czarne wyraziste kontury w jej pracach są istotnie podobne do ekspresyjnych linii drzeworytów artystki. 

W 1960 roku wyjechała na 6 tygodni do Egiptu, gdzie organizowana była wystawa jej prac. Egipcjanie w tradycyjnych strojach kojarzyli się artystce z postaciami z Biblii. Hiszpańska – Neumann po powrocie z Egiptu stworzyła wiele prac tuszem wizualnie zakorzenionych w arabskich uliczkach starego Kairu, a treściowo kierujących w stronę bohaterów Starego i nowego Testamentu. Idąc tym tropem – bohaterka obrazu to Arabka w karminowej galabiji, której imię sugeruje nam rozpaczającą ewangeliczną Marię Magdalenę. 

Agnieszka Wojciechowska-Sej, konsultacja ekspercka: Magdalena Rutkowska.

Projekt pn. Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi współfinansowany jest w ramach Działania 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, poddziałanie 2.3.2 Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury, oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kwota dofinansowania: 679 359,96 PLN