Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Obraz „Syn Marnotrawny" należy do grupy dzieł powstałych po powrocie Marii Hiszpańskiej-Neumann z sześciotygodniowej wyprawy do Egiptu. Podczas tej podróży artystka odwiedziła Kair, Karnak i Luksor. Wrażenia związane z podróżą silnie oddziałały na jej twórczość. W pracach powstałych w tym okresie Hiszpańska-Neumann poszukiwała formy, która oddałaby ponadczasowość kultury, liczącej sobie wiele tysięcy lat. Zaowocowało to stworzeniem serii obrazów imitujących technikę sgraffito, malowanych na dużych kartonach gruntowanych piaskiem wymieszanym z klejem winylowym (vinavil). Artystka pracująca z reguły w czarno-białej grafice wprowadziła w nich kolor, który jest elementem kluczowym kształtującym strukturę każdej z kompozycji nowego typu. „Malowidła egipskie” to głównie przenoszone na większy format szkice powstałe podczas podróży oraz obrazy o tematyce biblijnej, która już wcześniej pojawiała się w jej twórczości graficznej.

„Syn marnotrawny" nawiązuje do przypowieści z Ewangelii św. Łukasza dotyczącej bożego miłosierdzia. Pionową kompozycję niemalże w całości wypełnia monumentalna postać ojca-Boga górującego nad znajdującym się w dolnej części obrazu synem-człowiekiem. Statyczna figura, układ jej rąk i skosy szaty spływającej po obu stronach syna sugerują niewzruszoną ojcowską miłość. Obraz ukazuje scenę nawrócenia, na co wskazuje także kolorystka. Na tle zgaszonej brązowej palety wyróżniają się dwa elementy – biel chusty ojca i zielone nakrycie głowy syna. Biel to sugestia odnowy życia duchowego, zieleń jako kolor pośredni między niebiańskim błękitem i piekielną czerwienią ukazuje syna jako tego, który „był umarły, a znów ożył” (Łk 15, 11-32).

Hiszpańską-Neumann, nawet w motywach biblijnych, najbardziej interesowali żywi ludzie i ich emocje. W obrazie „Syn marnotrawny" za pomocą mocnych linii zbudowała bardzo sugestywny wyraz twarzy ojca. Z uwagą oddała jego spokój oraz smutne, lecz pełne wyrozumiałości, spojrzenie. Oblicze ojca może być interpretowane jako malarskie przedstawienie nowotestamentowej agape. Jest to bezwarunkowa miłość boska do ludzi, zdolna do wybaczenia każdego ludzkiego grzechu.

Praca została nabyta do zbiorów Muzeum Sztuki w Łodzi bezpośrednio od artystki.

Dorota Stolarska-Kultys

Obraz „Syn Marnotrawny" powstał po powrocie Marii Hiszpańskiej-Neumann z wyprawy do Egiptu. Podróż ta miała duży wpływ na jej twórczość. Artystka zaczęła malować na dużych kartonach, a w jej pracach nabrały znaczenia kolor i faktura. Wtedy też stworzyła swoją własną technikę pracy, w której pokrywała płótno obrazu mieszanką kleju i piasku. W dziełach z tego okresu interesowały ją przede wszystkim tematy z Biblii. „Syn Marnotrawny" to ilustracja przypowieści o bożym miłosierdziu z Ewangelii św. Łukasza. Przedstawia ojca-Boga, który pochyla się nad synem-człowiekiem. To scena nawrócenia. Na uwagę zasługuje twarz ojca, która wyraża spokój i zrozumienie.

Dorota Stolarska-Kultys

Informacje o artystce:

Maria Hiszpańska-Neumann była malarką zafascynowaną sztuką gotycką. Obwiedzione czarnym konturem postaci w jej obrazach były wychudzone i wydłużone. Artystka stosowała kolorowe tusze. Kolor został  jednak przybrudzony używanym przez artystkę spoiwem winawilem.

Opis dzieła:

Obraz „Syn Marnotrawny” odwołuje się do biblijnej przypowieści o ojcu, który przebacza swemu synowi. Ojciec ma na głowie chustę przykrywającą jego czoło, opadającą na ramiona i otaczającą jego szyję. Chusta jest biała i biała jest jego wydłużona broda. Stary ojciec patrzy prosto przed siebie. Jego oczy w kształcie migdałów są białe.  Może już stracił wzrok. Może dlatego, prawą ręką dotyka policzka syna. Syn ma niebieską czapeczkę, czarne włosy i zamknięte oczy. Z ufnością przytula się do swojego ojca.

Małgorzata Wiktorko, konsultacja ekspercka: Aleksandra Oszczęda.

Autor: Maria Hiszpańska – Neumann

Tytuł: „Syn marnotrawny”

Wymiary: wysokość 106 cm, szerokość 71 cm

Technika: malarstwo temperowe na papierze

Rok powstania: 1961

Obraz Marii Hiszpańskiej – Neumann „Syn martnotrawny” to pionowy prostokąt zdominowany centralnie, symetrycznie zakomponowaną frontalną postacią starca ukazanego do linii bioder, przytulającego do piersi młodego mężczyznę. W obrazie dominują beże, brązy, zbrudzone biele. Jedynym odmiennym akcentem kolorystycznym jest turkusowa czapeczka młodzieńca. Tło za postaciami jest beżowe z ciemnobrązowymi zaciekami i plamami i nie tworzy iluzji głębi. Kształty postaci obwiedzione są zdecydowanym czarnym konturem, plamy barwne kładzione płasko, bez światłocienia, różnicowane jedynie plamami prześwitującego gruntu winawilowego, nierównomiernie rozprowadzonego po papierze.

W centrum obrazu namalowany jest siwobrody starzec z białym zawojem – kefiją na głowie, której obfite fałdy spływają na ramiona jak długi welon i okalają szyję, niczym luźny szal. Starzec ubrany jest w luźną, jasnobrązową szatę z długimi, szerokimi rękawami. W górnej połowie obrazu postać starca tworzy trójkąt, którego zaokrąglonym czubkiem jest głowa, dotykająca górnej krawędzi obrazu, a ramionami krawędzie białego welonu. Symetrię kompozycji wzmaga narysowany dwoma pionowymi prostymi kreskami długi nos, puste, szare oczy o migdałowym wykroju, brwi opadające na zewnątrz i obrys zapadniętych policzków, zamknięty od dołu białymi wąsami  i długą prostą brodą. Twarz ujęta jest frontalnie, zgodnie z regułami pisania prawosławnych ikon. Karnacja mężczyzny jest ciemna.

Dolną połowę obrazu zajmują ramiona i korpus starca w brązowej luźnej szacie, oraz przesunięte w prawą stronę popiersie przytulanego młodzieńca, który zapewne klęczy. Młodzieniec ukazany jest od tyłu, twarz zaś profilem, zwrócona w lewą stronę. Starzec lewą, lekko zgiętą ręką obejmuje plecy młodzieńca, prawą zaś, zgiętą ręką dotyka jego policzka. Młodzieniec lewą ręką, która tworzy pionową plamę, dotyka prawego przedramienia siwego mężczyzny. Młody człowiek ubrany jest w oliwkową koszulę, która odsłania kawałek ramienia i turkusową przylegającą czapeczkę. Na nienaturalnie długiej szyi osadzona jest pokazana profilem głowa o ostrych rysach z intensywnie czarną zakończoną szpicem krótka brodą. Oczy młodzieńca są zamknięte.

W prawym dolnym narożniku znajduje się sygnatura artystki – MN poprzedzona prostym profilowym rysunkiem małej myszy zwróconej pyszczkiem w lewą krawędzi obrazu. Ogon myszy stanowi podkreślenie monogramu. Pod tą linią widnieje data 1961. Maria Hiszpańska-Neuman posługiwała się pseudonimem Mysz, stąd rysunek zwierzęcia przed monogramem.

 Maria Hiszpańska-Neumann po drugiej wojnie światowej zajmowała się grafiką, szczególnie drzeworytem i ilustrowała nimi literaturę piękną. Chętnie podejmowała tematykę historyczną, szczególnie fascynowało ją średniowiecze. Drzeworytami zilustrowała między innymi  „Testament wielki” Villona, „Złotą legendę”, „Legendy o królu Arturze”, cykl „Sagi islandzkie”, wydane przez wydawnictwo Wiedza. Czarne wyraziste kontury w jej pracach są istotnie podobne do ekspresyjnych linii drzeworytów artystki. 

W 1960 roku wyjechała na 6 tygodni do Egiptu, gdzie organizowana była wystawa jej prac. Egipcjanie w tradycyjnych strojach kojarzyli się artystce z postaciami z Biblii. Hiszpańska – Neuman po powrocie z Egiptu stworzyła wiele prac wizualnie zakorzenionych w arabskich uliczkach starego Kairu a treściowo kierujących w stronę bohaterów Starego i nowego Testamentu. Idąc tym tropem – bohaterowie obrazu to Arabowie w galabijach z kefiją lub czapeczką na głowach, zaś tytuł sugeruje nam przejmujące powitanie ojca i syna marnotrawnego z biblijnej przypowieści.  

Agnieszka Wojciechowska-Sej, konsultacja ekspercka: Magdalena Rutkowska.

Projekt pn. Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi współfinansowany jest w ramach Działania 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, poddziałanie 2.3.2 Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury, oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kwota dofinansowania: 679 359,96 PLN