Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Praca składa się z dwóch części: kolorowej fotografii i kopii tekstu. Jest to dokumentacja  projektu zrealizowanego przez Dana Grahama w styczniu 1979 roku w witrynie galerii Franklin Furnace w Nowym Jorku. Artysta wykorzystał okno pomieszczenia, by na zasłaniającym jego dolną połowę nieprzezroczystym ekranie wyświetlić serię kolorowych slajdów. Projektowane z wnętrza galerii obrazy zmieniały się co piętnaście sekund i można je było oglądać zarówno ze środka, jak i z zewnątrz. Były to fotografie ukazujące wystawy prezentowane w innych przestrzeniach znajdujących się w pobliżu Franklin Furnace.
Wszystkie ujęcia zostały wykonane szerokokątnym obiektywem z perspektywy „czwartej ściany”, a więc frontowej witryny lub wejścia do poszczególnych galerii. Fotografie ukazywały pozostałe trzy ściany przestrzeni wystawienniczych, powielając perspektywę widza stojącego na zewnątrz galerii Furnace.

Projekcja widziana z ulicy odpowiadała normalnemu widokowi na przestrzeń wystawienniczą, z tym że obrazy ukazywały wnętrza innych galerii blokując jednocześnie widok odbywającej się w Furnace ekspozycji. Zastępując widok wnętrza Furnace widokiem różnych galerii, Graham poruszył wątek skonwencjonalizowania sztuki współczesnej, której treść jest uwarunkowana przestrzenią wystawienniczą i obecnością widza. Wyświetlając slajdy pozbawia je kontekstu przestrzennego na rzecz postrzegania ich jako reprezentacji, które wchodzą w relacje zarówno ze sobą, jak i z innymi formami reprezentacji wizualnej. Mogą się one odnosić zarówno do znaków drogowych i reklam, jak i do samej witryny Franklin Furnace. Mogą być też postrzegane jako reklama innych wystaw. Widz, który już je widział, otrzymuje zaś dodatkową możliwość obiektywnego spojrzenia.

Zaprezentowane przez Grahama slajdy nawiązują również do skonwencjonalizowanych fotograficznych reprodukcji sztuki znanych z magazynów i towarzyszących recenzjom wystaw. Ich format i perspektywa wywodzą się wprost z tradycji XVII- i XVIII-wiecznego malarstwa flamandzkiego i włoskiego, a także ówczesnego sposobu obrazowania galerii sztuki. Prezentowane w witrynie obrazy wchodzą w relację z okoliczną architekturą, która wraz z zapadaniem zmierzchu zaczyna odbijać się w szkle i nakładać na slajdy ukazujące wnętrza galerii. Kontrast między sterylną i kontrolowaną przestrzenią ekspozycyjną zapewniającą neutralność sztuki wewnątrz Furnace, a podlegającą stale zmieniającym się zewnętrznym warunkom oświetlenia projekcją w witrynie staje się jeszcze bardziej zauważalny. Praca została podarowana Muzeum Sztuki w Łodzi przez artystę.

Dorota Stolarska-Kultys

Dorota Stolarska-Kultys

Opis dzieła:

Praca Dana Grahama to dokumentacja projektu, składająca się z dwóch części. Jest to kolorowa fotografia i kopia tekstu.

W styczniu 1979 r., w oknie galerii Franklin Furnace w Nowym Jorku, Dan Graham wyświetlił serię kolorowych slajdów. Dolna część okna była zasłonięta. Dzięki temu stała się ekranem dla slajdów. Projekcja slajdów była widoczna od ulicy i jednocześnie wewnątrz galerii. Na slajdach były pokazane wystawy, które odbywały się w innych miejscach. Zdjęcia na slajdach zmieniały się co piętnaście sekund. Migające zdjęcia w oknie wystawowym przyciągały przechodniów. Projekcja slajdów od ulicy zasłaniała to, co działo się w galerii Franklin Furnace. Na pokazywane slajdy nakładały się odbicia zatrzymujących się widzów i odbicie okolicznej architektury. Pokazywane zdjęcia mogły być zachętą do odwiedzenia pokazywanych wystaw. Zaciekawieni widzowie wchodzili do środka galerii Franklin Furnace w Nowym Jorku.

Małgorzata Wiktorko, Agnieszka Wojciechowska-Sej, konsultacja ekspercka: Aleksandra Oszczęda.

Autor: Dan Graham

Tytuł: „Projection on a Gallery Window” [Projekcje na Witrynę Galerii], 1979

Wymiary: wysokość 101.5 cm, szerokość 76 cm (druga z prac ma wymiary 74,7 cm x 57 cm)

Technika: fotografia barwna, fotografia czarno-biała

Rok powstania: 1979

Praca Dana Grahama to dwie pionowe prostokątna plansze. Większa to kolorowa fotografia, mniejsza – biały arkusz z dwoma kolumnami czarnego tekstu po angielsku. Fotografia przedstawia podłużne okno w brązowej framudze, okolone kremowym gładkim murem. To narożnik budynku. Krawędź muru przebiega ukośnie, pozostawiając szary trójkąt głębi w lewym górnym narożniku. Z prawej strony do okna dolega prosta kolumna tej samej wysokości co okno. Górna połowa kolumny jest zniszczona, łuszczy się z niej kremowa farba, odsłaniając ceglastą wcześniejszą warstwę. Fotografia zrobiona była od dołu z prawej strony, co sprawiło, że żadna listwa framugi nie jest równoległa do krawędzi fotografii. Okno widzimy jako ciemnobrązowy smukły trapez. Dolna część szyby zasłonięta jest białym ekranem, przez górną część okna widać sufit z siatką czarnych prętów – szynoprzewodów. Na białym ekranie lub przez biały ekran widać oświetlone jasne wnętrze z gładką podłogą i rytmem ciemnych filarów przyściennych. W szybie na całej wysokości odbijają się przeciwległe budynki – z prawej strony kamienica w kolorze sepii z rytmem okien na dwóch kondygnacjach. W prawej stronie okna u góry odbija się pionowy prostokąt szarego nieba, poniżej widoczne z oddali wielopiętrowe pofabryczne szare zabudowania z rytmicznymi prostokątnymi oknami.

Druga plansza zawiera odautorski tekst artysty, w którym zawarta jest idea dzieła. Ta praca, zainstalowana w styczniu 1979 roku na frontowym oknie Franklin Furnace, alternatywnej przestrzeni wystawienniczej, składa się z serii kolorowych slajdów wyświetlanych sekwencjami z wnętrza galerii na ekran zasłaniający dolną część witryny. Nowy slajd pojawiał się co 15 sekund i był widoczny zarówno z wnętrza galerii, jak i z ulicy. Wszystkie przezrocza pokazywały zdjęcia wystawy dzieł sztuki, którą jednocześnie w tym samym czasie można było zobaczyć w galeriach sąsiadujących z Franklin Furnace. Wszystkie ujęcia zrobione były przy użyciu szerokokątnego obiektywu, z tej samej perspektywy aparatu ustawionego pośrodku jednej ze ścian galerii, która nie jest widoczna w kadrze i jest zajęta drzwiami lub oknem. W ten sposób obiektyw rejestrował renesansową perspektywę prostopadłościennego wnętrza, która korespondowała z widokiem, jaki mieliby widzowie stojący przed oknem galerii Franklin Furnace, gdyby nie zakłócała tego projekcja. Ponieważ nieprzezroczysty ekran nie zasłaniał górnej części okna, z zewnątrz widoczny był tylko sufit galerii.

Slajdy widoczne z wewnątrz galerii Franklin Furnace wchodziły w relację z pozostałymi dziełami eksponowanymi w tym czasie. („Projekcje na Witrynę Galerii” były prezentowane symultanicznie z  prezentacją innego artysty w galerii Furnace).
„Projekcje na Witrynę Galerii” widziane z ulicy reprezentowały perspektywę widza, który normalnie mógłby oglądać wnętrze galerii. Z tym wyjątkiem, że projekcja pokazywała inne wnętrza innych galerii. Podczas gdy przechodnie mogliby rzutować swoją sylwetkę do wnętrza galerii, ekran ze slajdami uniemożliwia im to.  Nawiązuje za to do wszystkich innych wystaw, które mają miejsce równolegle, ale nie dzieją się w przestrzeni Furnace, ale w dowolnej galerii po prostu. W odróżnieniu od konwencjonalnej sztuk nowoczesnej, której zawartość jest nierozerwalnie związana z przestrzenią wystawienniczą i percepcją obecnego widza, to działanie zredukowane zostaje do rozpoznania konceptualnego miejsca jako takie. Wyświetlane slajdy, zamiast nawiązywać do samych siebie jako reprezentacji, łączą się w łańcuszek reprezentacji w społeczeństwie poza właściwym kontekstem przestrzeni.
Przezrocza mogą nawiązywać do wizualności świata komercji i reklam, dokładnie tak samo, jak witryna galerii Franklin Furnace. Mogą  być postrzegane jako reklamy innych aktualnych wystaw. Lub, jeśli przechodzień widział już którąś z wystaw utrwalonych na przezroczu, pokaz da mu możliwość spojrzenia na nią z obiektywnej perspektywy.

Przezroczystość może nawiązywać do konwencji fotograficznej reprodukcji dzieł pokazywanych obok wywiadów w magazynach o sztuce podsumowujących wystawy. Te zdjęcia i wywiady są skonwencjonalizowaną, definitywną reprezentacją wystawy. Format i tradycyjna perspektywa ujęcia na wskroś wizualna,  nawiązują do malarstwa flamandzkiego i włoskiego XVII i XVIII wieku, które także bywają obiektami pokazywanymi w galeriach. Gdy gaśnie światło dzienne, witryna galerii, zgodnie z właściwościami szyby, staje się ekranem, w którym odbijają się  lustrzanie okoliczne budynki z własnymi oknami i oświetlonymi wnętrzami jednocześnie nakładając się na wyświetlane przezrocza ze zdjęciami wnętrz okolicznych galerii. Podczas gdy dzieła sztuki zawieszone we wnętrzu galerii są wyświetlane za pomocą spójnego oświetlenia, które zapewnia neutralność sztuki, zapewniając niezmienność tła architektonicznego, te wyświetlane obrazy widziane albo z wnętrza galerii, albo z ulicy poza galerią , są pod wpływem stale zmieniających się warunków oświetlenia zewnętrznego.

Agnieszka Wojciechowska- Sej, konsultacja ekspercka: Magdalena Rutkowska.

Projekt pn. Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi współfinansowany jest w ramach Działania 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, poddziałanie 2.3.2 Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury, oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kwota dofinansowania: 679 359,96 PLN