Katarzyna Kobro

Kompozycja przestrzenna (6)

Udostępnij:
Datowanie: 1931
Technika: rzeźba
Materiały: stal, farba olejna
Rozmiar:wys. 64 cm, szer. 25 cm, głęb. 15 cm
Sposób nabycia:dar
Data nabycia: 15.12.1945
Numer inwentarzowy: MS/SN/R/1

Opis dzieła

Datowana hipotetycznie na podstawie analizy formalnej. Jest ostatnią z serii  6 „Kompozycji  przestrzennych" przekazanych bezpośrednio przez artystkę do łódzkiej kolekcji muzealnej. Nie odnotowana jednoznacznie w przebadanych źródłach międzywojennych. Identyfikowana przez J. Zagrodzkiego z „Kompozycją przestrzenną" widoczną na fotografii z „Wystawy Grupy Plastyków Nowoczesnych", Warszawa 1933, co budzi jednak wątpliwość. Jej materialne granice limituje „strefa” wydłużonego graniastosłupa, poddanego wewnętrznym rytmizowanym podziałom wg. skali wielkości 5 8, 3:5, 2:3 na graniastosłupy i sześciany, których boki stanowią „płaszczyzny rzutowe” poszczególnych „kształtów przestrzennych”, wzajemnie zestawionych pod kątem prostym i powiązanych płaszczyzną wygiętą w „S”. W stosunku do poprzednich, kompozycja ta charakteryzuje się zastosowaniem bardziej skomplikowanych proporcji podstawowych wymiarów liniowych. Polichromowana  analogicznie do „Kompozycji  przestrzennej (4)", tym razem generalnie zgodnie z zasadą jednobarwności obydwu powierzchni każdego kształtu.

(Zenobia Karnicka, cytat z katalogu: „Katarzyna Kobro 1989-1951. W setną rocznicę urodzin", kat. wystawy, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 1998, s. 134 )

Znanych jest dziewięć „Kompozycji przestrzennych" Katarzyny Kobro, powstałych w latach 1925–1933. Osiem pierwszych podlega ścisłym zasadom geometrii, a ostatni ma formę biomorficzną. Wśród geometrycznych większość jest białych, ale trzy: nr 2, 4 i 6, utrzymane są w kolorach neoplastycznych. Sam tytuł „Kompozycja przestrzeni" został przez artystkę zastosowany po raz pierwszy w opisie rzeźby w katalogu wystawy „L’Art Polonais" w Brukseli. Numeracja została nadana później przez badaczy i wiąże się z chronologiczną kolejnością powstawania rzeźb. Wszystkie są egzemplifikacją teorii opisanej przez Katarzynę Kobro i Władysława Strzemińskiego w książce „Kompozycja przestrzeni. Obliczenia rytmu czasoprzestrzennego" (1931). W myśl zawartej w niej teorii istotą rzeźby było organizowanie przestrzeni. W efekcie rzeźby Kobro traciły tradycyjną masę, stając się kompozycjami złożonymi z płaszczyzn ułożonych względem siebie wedle matematycznie dobranej proporcji.

Paulina Kurc-Maj

Opis prosty

Opis dedykowany osobom słabo słyszącym i niesłyszącym

„Kompozycja przestrzenna (6)" Katarzyny Kobro jest datowana hipotetycznie na podstawie analizy formalnej. To ostatnia z serii 6 „Kompozycji przestrzennych" przekazanych przez samą artystkę do kolekcji Muzeum Sztuki w Łodzi. Nie odnotowana jednoznacznie w przebadanych źródłach międzywojennych. Na fotografii z „Wystawy Grupy Plastyków Nowoczesnych” Warszawa 1933 występuje „Kompozycja przestrzenna", której przypisuje się chronologicznie numer 6, budzi to jednak wiele wątpliwości. „Rzeźbiarska strefa” została wpisana w figurę wydłużonego graniastosłupa, poddanego wewnętrznym, rytmizowanym podziałom według skali wielkości 5:8, 3:5, 2:3 na graniastosłupy i sześciany. Poszczególne płaszczyzny zestawione zostały pod kątem prostym. Łączy je płaszczyzna wygiętą w kształt litery „S”. W stosunku do poprzednich, kompozycja ta charakteryzuje się zastosowaniem bardziej skomplikowanych proporcji podstawowych wymiarów liniowych. Rzeźba jest asymetryczna, wertykalna, ażurowa przez co otwiera się na przestrzeń z każdej strony. Artystka zastosowała kolorowe polichromie: trzy kolory podstawowe (żółty, czerwony, niebieski) oraz „nie kolory” (biały, czarny, szary). Poszczególne kształty zostały pomalowane tym samym kolorem z dwóch stron. 

Katarzyna Kobro była jedną z inicjatorek grupy „a.r." Artystka uważała, że rzeźbę należy uwolnić od przymusu bycia bryłą. Według niej rzeźba stanowi równoprawny element przestrzeni, współistnieje z przestrzenią, która ją otacza i się z nią przenika. Każdy element kompozycji jest tak samo ważny.

Autorka skryptu: Maja Pawlikowska

Opis dla osób ze spektrum autyzmu

Katarzyna Kobro zrobiła rzeźbę z metalu. Artystka pomalowała metal na różne kolory. Wygięcie w kształcie litery „S" jest pomalowane na szaro. Łączy szerszą część dolną rzeźby z węższą częścią górną. Jest to rzeźba abstrakcyjna. Nie przedstawia rzeczy, roślin, zwierząt ani ludzi. Składa się z figur geometrycznych. Są to prostokąty połączone ze sobą pod kątem prostym. Pionowe i poziome prostokąty pomalowała na kolor czerwony, niebieski, żółty, biały i czarny. Biały prostokąt jest długi i wąski. Zanim Katarzyna Kobro zrobiła swoją rzeźbę dokładnie obliczyła długości wszystkich odcinków. Rzeźba ma dziury. Przez dziury można zobaczyć co jest za rzeźbą. Niektóre kolorowe, metalowe prostokąty wystają poza rzeźbę. Możemy sobie wyobrazić, że dalej je przedłużamy. Rzeźba poprzez wystające części i dziury łączy się z powietrzem, z przestrzenią. Aby poznać rzeźbę trzeba ją obejrzeć z każdego boku, z góry, z dołu.  Rzeźba Katarzyny Kobro może być pomysłem na budynek. 

Autorka skryptu: Małgorzata Wiktorko

Wystawy

Constructivism in Poland 1923-1936, Blok, Praesens, „a.r.”,
Konstruktywizm w Polsce 1923-1936 r. ze zbiorów Muzeum Sztuki w Łodzi [1978-04-01]
Kunst in Polen von der Gotik bis heute [1974-06-26-1974-09-08]
L'Avanguardia Polacca 1910-1978. S. I. Witkiewicz, costructivismo, artisti contemporanei [1979-01-27-1979-03-04]
Konstruktivizam u Poljskoj 1923-1936 r. [1979-09-17-1979-10-10]
Kobro y Strzemiński. Prototipos vanguardistas [2017-04-25-2017-09-09]
Katarzyna Kobro & Władysław Strzemiński. New Art in Turbulent Times [2018-03-10-2018-09-02]
A Polish Avant-garde, Katarzyna Kobro, Władysław Strzemiński [2018-10-24-2019-01-14]
Kobro & Strzemiński - A Polish Avant-garde [2019-03-23-2019-06-30]
Katarzyna Kobro (1898-1951). W setną rocznicę urodzin. [1998-10-21-1999-01-17]
Katarzyna Kobro, Władysław Strzemiński [1956-12-01-1957-01-01]
Précurseurs de l'Art Abstrait en Pologne / Prekursorzy sztuki abstrakcyjnej w Polsce [1957-11-15-1957-12-15]
Konstruktivismen i Polen 1923-1936 r. [1975-10-31-1976-01-06]
Sala Neoplastyczna. Kompozycja otwarta - edycja 2020 [2020-05-12]
Wojna domom. Sala Neoplastyczna w solidarności z Ukrainą [2022-06-24-2022-09-11]
Sala Neoplastyczna. Stan początkowy [2023-05-31-2024-12-31]
Awangardowe muzeum [2021-10-15-2022-05-01]
Peinture Moderne Polonaise. Sources et recherches
Komponowanie przestrzeni. Rzeźby awangardy [2019-10-04-2020-02-02]

Bibliografia

Zagrodzki Janusz, Katarzyna Kobro i kompozycja przestrzeni, Warszawa : PWN, 1984 r, s. 91.,Grzechca Ursula, Kobro (Katarzyna Kobro-Strzemińska) und die konstruktivistische Bewegung, Munster : Westfalische Wilhelms-Uniwersitat, 1986 r, s. 105-109.

Katarzyna Kobro
Katarzyna Kobro

Rzeźbiarka i teoretyczka sztuki, była jedną z najwybitniejszych artystek związanych z awangardą międzywojenną w Polsce. Urodziła się w Moskwie w rodzinie o niemieckich korzeniach. Od 1917 roku studiowała w Szkole Malarstwa, Rzeźby i Architektury w Moskwie (później II Państwowe Wolne Pracownie Artystyczne) i szybko związała się ze środowiskiem lewicy konstruktywistycznej. W tym czasie poznała też swojego przyszłego męża, Władysława Strzemińskiego. W 1920 roku artystka przeniosła się do Smoleńska, gdzie współpracowała ze Strzemińskim, m.in. projektując plakaty dla Rosyjskiej Agencji Telegraficznej, ROSTA i uczestnicząc w obradach...

Inne dzieła tego artysty / artystki
Zobacz także
Powiązane obiekty