Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Kompozycja autorsko tytułowana i datowana. Pokazywana być może parokrotnie, przede wszystkim na „Wystawach Grupy Plastyków Nowoczesnych", (Warszawa – Łódź, 1933). Wyrzucona przez niemieckich okupantów w 1940 roku na wysypisko śmieci, została odnaleziona przez artystkę i w roku 1945 przekazana do zbiorów muzealnych. Z powodu zniszczeń (zwłaszcza warstwy polichromii) poddana była konserwacji prawdopodobnie pod nadzorem autorki, w okresie przygotowań do otwarcia nowego gmachu Muzeum w Łodzi  (1948). Skonstruowana zgodnie z teoretyczną wykładnią „Kompozycji przestrzeni. Obliczenia rytmu czasoprzestrzennego" (Łódź, 1931), w stosunku do poprzedzających, plastycznie znacznie bardziej skomplikowana, gdyż zestawiona z kilkunastu płaszczyzn i barwnie malowana. Jej „strefa rzeźbiarska” to graniastosłup  o wymiarach utrzymanych w stosunku 8 :5, obowiązującym też dla poszczególnych „kształtów przestrzennych” i rytmizującym cały asymetryczny, otwarty ze wszech stron na przestrzeń, układ. „Kształty przestrzenne” czworokątne w porządku horyzontalno–wertykalnym, pośrodku spięte płaszczyzną wygiętą w formę litery „U” o zróżnicowanej wysokości ramion. Dyspozycja kolorystyczna integralnie związana z każdym kształtem. Zastosowane barwy to trzy kolory podstawowe: żółty, czerwony, niebieski, dwa „niekolory”: biel, czerń i szarość – wynik konsekwentnego unikania gamy barwnej, mającej właściwość tworzenia zjawiska jedności optycznej i tym samym wydzielania obiektu w przestrzeni. Wierna kopia tej „Kompozycji", wykonana w 1979 roku na zlecenie Muzeum Sztuki, w kolekcji  Rijksmuseum  Kröller–Müller w Otterlo.

(Zenobia Karnicka, cytat z katalogu: „Katarzyna Kobro 1989-1951. W setną rocznicę urodzin", kat. wystawy, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 1998, s. 133)

W tekście o koncepcji przestrzenności we współczesnej rzeźbie, opublikowanym w 1929 roku („Europa", nr 2), Katarzyna Kobro pisała: „[…] Rzeźba jest wyłącznie kształtowaniem formy w przestrzeni. [...] stanowi część przestrzeni, w jakiej się znajduje. [...] Rzeźba wchodzi w przestrzeń, a przestrzeń w nią. […] Łącząc się z przestrzenią, nowa rzeźba powinna stanowić najbardziej skondensowaną i odczuwalną część tej przestrzeni”. Zdaniem Kobro i Strzemińskiego rzeźba, podobnie jak architektura, winna być podporządkowana odpowiedniemu systemowi budowy, uniwersalnej zasadzie komponowania. Tym samym zbliżałaby się do wizji architektury przyszłości. Kompozycje linii, płaszczyzn i neoplastycznych barw byłyby komponentami nowej rzeczywistości opartej o prawa sztuki – regułę jedności rytmów wymiarów i podziałów. Organizacja przestrzeni wychodziłaby z rzeźby, ale organizowałaby inne dziedziny życia i samą rzeczywistość.

(Magdalena Ziółkowska, cytat za: „Korespondencje. Sztuka nowoczesna i uniwersalizm", red. Jarosław Lubiak, Małgorzata Ludwisiak, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 2012, s. 926)

Opis dedykowany osobom słabo słyszącym i niesłyszącym

„Kompozycja przestrzenna (4)" Katarzyny Kobro autorsko tytułowana i datowana. Prawdopodobnie wystawiano ją parokrotnie, m.in. na „Wystawach Grupy Plastyków Nowoczesnych”, Warszawa-Łódź 1933. Podczas wojny niemieccy okupanci wyrzucili ja na wysypisko śmieci. Została odnaleziona przez artystkę i w roku 1945 przekazana do kolekcji Muzeum Sztuki w Łodzi. Kompozycja doznała znacznego uszczerbku, szczególnie w warstwie polichromii. Poddano ją konserwacji prawdopodobnie pod nadzorem autorki, w okresie przygotowań do otwarcia nowego gmachu Muzeum w Łodzi w 1948 roku. Konstrukcja rzeźby odpowiada zasadom zawartym w teoretycznej rozprawie „Kompozycje przestrzeni…". W porównaniu z wcześniejszymi realizacjami Katarzyny Kobro, plastycznie jest znacznie bardziej skomplikowana. Konstrukcja została zestawiona z kilkunastu płaszczyzn i barwnie pomalowana. Poszczególne „kształty przestrzenne” charakteryzuje stosunek 8:5. Kompozycja jest asymetryczna, ażurowa i otwarta ze wszystkich stron na przestrzeń.

„Kształty przestrzenne” czworokątne występują w porządku wertykalno-horyzontalnym, pośrodku połączone płaszczyzną wygiętą w formę litery „U” o zróżnicowanej wysokości ramion. Kolorystyka poszczególnych płaszczyzn jest integralnie związana z każdym kształtem. Zastosowane barwy to trzy kolory podstawowe: żółty, czerwony, niebieski oraz „niekolory”: biel, czerń i szarość. Wierną kopię tej „Kompozycji", wykonano w 1979 roku na zlecenie Muzeum Sztuki. Znajduje się ona w kolekcji Rijksmuseum Kroller-Muller w Otterlo.

Katarzyna Kobro była jedną z inicjatorek grupy „a.r.". Artystka uważała, że rzeźbę należy uwolnić od przymusu bycia bryłą. Według niej rzeźba stanowi równoprawny element przestrzeni, współistnieje z przestrzenią, która ją otacza i się z nią przenika. Każdy element kompozycji jest tak samo ważny.

Autorka skryptu: Maja Pawlikowska

Katarzyna Kobro zrobiła rzeźbę z metalu. Artystka pomalowała metal na różne kolory. Jest to rzeźba abstrakcyjna. Nie przedstawia rzeczy, roślin, zwierząt ani ludzi. Część rzeźby ma kształt litery „U". Jest pomalowana na biało. Litera „U" jest łukiem łączącym wszystkie części rzeźby. Składa się z figur geometrycznych. Są to prostokąty połączone ze sobą pod kątem prostym. Pionowe i poziome prostokąty pomalowała na kolor czerwony, niebieski, żółty, szary i czarny. Prostokąty mają inne kolory z różnych stron. Na przykład: żółty prostokąt jest z drugiej strony czerwony. Zanim Katarzyna Kobro zrobiła swoją rzeźbę dokładnie obliczyła długości wszystkich odcinków. Rzeźba ma wiele dziur. Przez dziury można zobaczyć co jest za rzeźbą. Niektóre kolorowe metalowe prostokąty wystają poza rzeźbę. Możemy sobie wyobrazić, że dalej je przedłużamy. Rzeźba, poprzez wystające części i dziury, łączy się z powietrzem, z przestrzenią. Aby poznać rzeźbę trzeba ją obejrzeć z każdego boku, z góry, z dołu. Rzeźba Katarzyny Kobro może być pomysłem na budynek. Władysław Strzemiński na podstawie rzeźby Katarzyny Kobro wymyślił Salę Neoplastyczną.

Autorka skryptu: Małgorzata Wiktorko