Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Seria czarno-białych drzeworytów wykonanych przez Wiktorię Goryńską na cieniutkim papierze należy do cyklu poświęconego dziejom Joanny D' Arc. Wpływ na powstanie pracy miał obecny na początku lat 20. XX wieku wzrost zainteresowania życiem francuskiej świętej, związany z ówczesnym jubileuszem jej historycznych zasług oraz kanonizacją w 1920 roku.

Na wczesnym etapie twórczości Goryńska często podejmowała się tematyki religijnej realizując prace ukazujące m.in. oryginalne wizerunki Madonn. W tym samym czasie tworzyła też cykle rycin o charakterze narracyjnym, ilustrując teksty literackie, a szczególnie mroczne legendy skandynawskie. Taki kierunek zainteresowań miał swoje źródła w dzieciństwie, które artystka spędziła w Anglii, obcując z książkami ilustrowanymi w duchu ruchu Arts and Crafts. Jej styl ukształtował się pod wpływem drzeworytu angielskiego i artystów z kręgu prerafaelitów, dla których źródłem inspiracji były legendy arturiańskie, tematyka biblijna i poezja. Zilustrowane przez nią dzieje Joanny D' Arc łączą w sobie zarówno wątki religijne, jak i historyczno-legendarne, przy czym Goryńska skupiła się w omawianym cyklu znacznie bardziej na tych pierwszych, nie tracąc jednak z pola widzenia narracyjności.

Forma drzeworytów nawiązuje do tradycji obrazowania losów świętych z wczesnego średniowiecza. Artystka z czarnego tła wydobywa delikatnym jak koronka rysunkiem postaci i najdrobniejsze detale, posługuje się drobnymi kreskami i plamkami, a jednocześnie używa monumentalizacji by komponować i kontrastować plany. Kolejne prace ilustrują następujące po sobie kluczowe wydarzenia z życia Joanny D' Arc: wizję podczas której święta otrzymała posłannictwo od Michała Archanioła, pojmanie przez Burgundczyków oraz osadzenie w więzieniu. Ostatnia praca prezentuje monumentalny wizerunek Dziewicy Orleańskiej na koniu, górujący ponad miastem. W dole odgrywa się prawdopodobnie scena jej egzekucji. Po lewej widać przedstawicieli kleru z biskupem, postać kościelnego dostojnika pojawia się też w scenie ukazującą Joannę w więzieniu w męskim, zakazanym przez niego, stroju. W rycinach Goryńskiej postać Świętej została znacznie zmaskulinizowana, a jej wizerunek odpowiada nowemu modelowi kobiecości lansowanemu na przełomie lat 20. i 30. ubiegłego stulecia. Również fryzura Joanny nawiązuje do obowiązujących trendów i wyglądu współczesnych kobiet czy autoportretów autorstwa artystki. Ilustrując losy Dziewicy Orleańskiej, Goryńska ukazała nie tylko żywot świętej, ale także dzieje kobiety, która odważyła się sprzeciwić królom i biskupom oraz zasadom, o których decydowali wyłącznie mężczyźni. Symbolem tego nieposłuszeństwa jest noszony przez nią męski strój, który naruszając prawa biblijne stał się jednym z powodów egzekucji.

Prace należą do serii czarno-białych grafik. Zostały wykonane w technice drzeworytu na cieniutkim papierze. Cykl został poświęcony dziejom Joanny D' Arc. Kolejne prace ilustrują ważne wydarzenia z życia Świętej. Wiktoria Goryńska bardzo dba o szczegóły. Detale zostały wykonane bardzo dokładnie. Artystka posłużyła się drobnymi kreseczkami i plamkami. Niektóre elementy są bardzo duże i kanciaste. Na styl Goryńskiej wpływ miała angielska grafika książkowa z przełomu XIX i XX wieku.

Dorota Stolarska-Kultys

Joanna D’Arc to francuska bohaterka narodowa. Twierdziła, że słyszy głos Boga, a jej zadaniem jest pomóc armii francuskiej wygrać z armią angielską. Stanęła na czele żołnierzy i brała udział w bitwach. Nie wszystkim podobały się jej sukcesy i sława. Przeciwnicy Joanny ją pojmali, oskarżyli o czary i spalili na stosie. Jakiś czas po śmierci przywrócono jej szacunek – została zrehabilitowana. Wiktoria Goryńska zrobiła jeszcze inne grafiki, których bohaterką jest Joanna. Tak powstał cykl prac. W czasie kiedy robiła te grafiki interesowano się życiem Joanny. W 1920 Joanna D’Arc uznana została świętą.

Katarzyna Kończal, konsultacja ekspercka: Aleksandra Oszczęda.

Projekt pn. Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi współfinansowany jest w ramach Działania 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, poddziałanie 2.3.2 Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury, oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kwota dofinansowania: 679 359,96 PLN