Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Seria czarno-białych drzeworytów wykonanych przez Wiktorię Goryńską na cieniutkim papierze należy do cyklu poświęconego dziejom Joanny D' Arc. Wpływ na powstanie pracy miał obecny na początku lat 20. XX wieku wzrost zainteresowania życiem francuskiej świętej, związany z ówczesnym jubileuszem jej historycznych zasług oraz kanonizacją w 1920 roku.

Na wczesnym etapie twórczości Goryńska często podejmowała się tematyki religijnej realizując prace ukazujące m.in. oryginalne wizerunki Madonn. W tym samym czasie tworzyła też cykle rycin o charakterze narracyjnym, ilustrując teksty literackie, a szczególnie mroczne legendy skandynawskie. Taki kierunek zainteresowań miał swoje źródła w dzieciństwie, które artystka spędziła w Anglii, obcując z książkami ilustrowanymi w duchu ruchu Arts and Crafts. Jej styl ukształtował się pod wpływem drzeworytu angielskiego i artystów z kręgu prerafaelitów, dla których źródłem inspiracji były legendy arturiańskie, tematyka biblijna i poezja. Zilustrowane przez nią dzieje Joanny D' Arc łączą w sobie zarówno wątki religijne, jak i historyczno-legendarne, przy czym Goryńska skupiła się w omawianym cyklu znacznie bardziej na tych pierwszych, nie tracąc jednak z pola widzenia narracyjności.

Forma drzeworytów nawiązuje do tradycji obrazowania losów świętych z wczesnego średniowiecza. Artystka z czarnego tła wydobywa delikatnym jak koronka rysunkiem postaci i najdrobniejsze detale, posługuje się drobnymi kreskami i plamkami, a jednocześnie używa monumentalizacji by komponować i kontrastować plany. Kolejne prace ilustrują następujące po sobie kluczowe wydarzenia z życia Joanny D' Arc: wizję podczas której święta otrzymała posłannictwo od Michała Archanioła, pojmanie przez Burgundczyków oraz osadzenie w więzieniu. Ostatnia praca prezentuje monumentalny wizerunek Dziewicy Orleańskiej na koniu, górujący ponad miastem. W dole odgrywa się prawdopodobnie scena jej egzekucji. Po lewej widać przedstawicieli kleru z biskupem, postać kościelnego dostojnika pojawia się też w scenie ukazującą Joannę w więzieniu w męskim, zakazanym przez niego, stroju. W rycinach Goryńskiej postać Świętej została znacznie zmaskulinizowana, a jej wizerunek odpowiada nowemu modelowi kobiecości lansowanemu na przełomie lat 20. i 30. ubiegłego stulecia. Również fryzura Joanny nawiązuje do obowiązujących trendów i wyglądu współczesnych kobiet czy autoportretów autorstwa artystki. Ilustrując losy Dziewicy Orleańskiej, Goryńska ukazała nie tylko żywot świętej, ale także dzieje kobiety, która odważyła się sprzeciwić królom i biskupom oraz zasadom, o których decydowali wyłącznie mężczyźni. Symbolem tego nieposłuszeństwa jest noszony przez nią męski strój, który naruszając prawa biblijne stał się jednym z powodów egzekucji.

Prace należą do serii czarno-białych grafik. Zostały wykonane w technice drzeworytu na cieniutkim papierze. Cykl został poświęcony dziejom Joanny D' Arc. Kolejne prace ilustrują ważne wydarzenia z życia Świętej. Wiktoria Goryńska bardzo dba o szczegóły. Detale zostały wykonane bardzo dokładnie. Artystka posłużyła się drobnymi kreseczkami i plamkami. Niektóre elementy są bardzo duże i kanciaste. Na styl Goryńskiej wpływ miała angielska grafika książkowa z przełomu XIX i XX wieku.

Dorota Stolarska-Kultys

Informacje o artystce:

Wiktoria Goryńska była graficzką. Tworzyła prace o tematyce religijnej. Rysowała zwierzęta. Bardzo często rysowała koty. Goryńska robiła ilustracje do tekstów literackich – legend.

Opis dzieła:

Praca pod tytułem „Pojmanie” to czarno-biała grafika. Jest to drzeworyt. Grafika „Pojmanie” przedstawia jedno z ważnych wydarzeń w życiu Joanny D’Arc. Goryńska bardzo dokładnie narysowała zbroje. Goryńska rysowała drobne kreseczki. Zbroje kontrastują z białym, dużym sztandarem.

Nawiązanie:

Joanna D’Arc to francuska bohaterka narodowa. Twierdziła, że słyszy głos Boga, a jej zadaniem jest pomóc armii francuskiej wygrać z armią angielską. Stanęła na czele żołnierzy i brała udział w bitwach. Nie wszystkim podobały się jej sukcesy i sława. Przeciwnicy Joanny ją pojmali, oskarżyli o czary i spalili na stosie. Jakiś czas po śmierci przywrócono jej szacunek – została zrehabilitowana. Wiktoria Goryńska zrobiła jeszcze inne grafiki, których bohaterką jest Joanna. Tak powstał cykl prac. W czasie kiedy robiła te grafiki interesowano się życiem Joanny. W 1920 Joanna D’Arc uznana została świętą.

Katarzyna Kończal, konsultacja ekspercka: Aleksandra Oszczęda.

Autorka: Wiktoria Jadwiga Julia Goryńska
Tytuł: „Joanna D' Arc – pojmanie”
Rok powstania: 1927
Tworzywo: papier, farba graficzna
Wymiary: bez passe-partout: wysokość ok. 24,5, szerokość 19,5 cm        

Ze zbiorów Muzeum Sztuki w Łodzi

Czarno-biała grafika wykonana w technice drzeworytu należy do cyklu ilustrującego istotne wydarzenia z życia Joanny D’Arc. Artystka posługuje się drobnymi kreseczkami i plamkami.  Joannę pojmuje dwóch rycerzy. Dominują nad nią wzrostem. Kobieta znajduje się między nimi. W uniesionej, wyprostowanej prawej ręce trzyma miecz. Rycerz z lewej chwyta trzymany przez nią w drugiej ręce sztandar. Jego płat rozpościera się na całą szerokość grafiki. Jest biały
z czarnymi figurami heraldycznymi w kształcie stylizowanego kwiatu lilii. Stanowi tło dla popiersi trzech głównych bohaterów pracy. Drugi rycerz podtrzymuje odchylającą się lekko do tyłu D’Arc, w której stronę lecą strzały. Grot jednej jest tuż przy jej szyi.  Joanna ma zamknięte oczy. Nie ma hełmu. Widzimy jej włosy obcięte „na pazia”. Po lewej stronie za jednym
z walczących z Joanną rycerzy leży inny.  W tle, za sztandarem wyłania się zamkowa budowla.
Praca sygnowane. U dołu po lewej stronie „1927", po prawej „Wiktorja J. Goryńska”.

Wiktoria Goryńska wybitna drzeworytniczka tworzyła głównie prace o tematyce religijnej, fantastycznej oraz animalistycznej. Cykl o Joannie D’Arc powstał w okresie studiów
w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych, w której to uczelni była studentką m.in. Władysława Skoczylasa. Podobnie jak mistrz często stosowała układ naprzemiennych białych i czarnych kresek zwany grzebieniem.

Katarzyna Kończal, konsultacja ekspercka: Magdalena Rutkowska.

Projekt pn. Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi współfinansowany jest w ramach Działania 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, poddziałanie 2.3.2 Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury, oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kwota dofinansowania: 679 359,96 PLN