Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Ojciec artysty góruje nad matką. Lewą dłonią wskazuje modlitwę „Szema Israel” (Słuchaj, Izraelu), zwaną żydowskim wyznaniem wiary. Kartka z modlitwą jest przeznaczona do umieszczenia w mezuzie (o czym świadczy zapis w dwudziestu dwóch wersach i litera szin, umieszcza się na mezuzie), przytwierdzanej do odrzwi w żydowskich domach. Prawą ręką ojciec wykonuje kapłański gest błogosławieństwa: pomiędzy jego palcami widnieje hebrajskie słowo Szadaj (Wszechmogący). Po prawej stronie jego głowy znajduje się słowo chaj (istota żyjąca) oraz liczbowe odpowiedniki imion Boga. Kompozycja oddaje hierarchię ortodoksyjnego żydowskiego domu artysty, podporządkowanego zasadom religii. Jankiel Adler był członkiem awangardowej grupy Jung Idysz. Elementy tradycji żydowskiej łączył ze zdobyczami awangardy – kubistycznymi deformacjami ciała i tzw. pewnikiem: materialnie obecnym zapisem modlitwy.

Postaci rodziców są monumentalne i jednocześnie nierealne w swej dekoracyjności. Na obrazie „Moi rodzice", prezentują się oni nie jak żywi ludzie, ale filary świata, archetypy wyryte w pamięci syna. Stojący ojciec jedną ręką wskazuje na przytwierdzoną do obrazu kartę – fragment Tory – symbol mądrości prawa i tradycji. Drugą dłoń unosi w geście błogosławieństwa, pomiędzy palcami znajduje się zapis literami hebrajskimi – jedno z imion Boga. Matka, siedząca poniżej, wskazuje na ojca, a sama, dawczyni życia, stanowi podstawę kompozycji. Pracę określano jako opis praw życia według Kabały. W ten sposób staje się ona de facto obrazem religijnym. „Moi rodzice" są przykładem, w jaki sposób środowisko twórców żydowskich lat 20. XX w. wiązało sztukę nowoczesną z własną tradycją. O wczesnych dziełach Adlera pisano, że cechuje je „ludowa prostota i chasydzki rozmach”. Prace Adlera tworzone były też pod wpływem kubizmu i ekspresjonizmu, o czym świadczy deformacja w budowie figur ludzkich, płaszczyznowe konstruowanie form i zastosowanie kolażu. Jednocześnie „Moi rodzice" to obraz przełomowy. Twórczość artysty z lat 20. XX wieku nosiła już cechy wspólne z ze stylistyką nowej rzeczowości, później z dziełami Picassa, a z lat 30. XX wieku zmierzała ku abstrakcji – mniej w niej tematów symbolicznych, czy związanych z mistyką.

 

Paulina Kurc-Maj (Cytat za: „Abecadło", red. Jarosław Lubiak, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 2010, s.nlb.[5]).