Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Serie obrazów w niewielkich formatach, malowanych techniką olejną głównie na tekturze, wyrażają konsekwentne poszukiwania pierwiastka boskiego w ludzkim obliczu. Dążeniem Jawleńskiego było właśnie ukazanie w sztuce duchowości. Cykle takie jak głowy mistyczne (1917‑1919), głowy abstrakcyjne (1921‑1935), a także pejzaże z okresu 1914‑1921 łączy nie tylko tradycja ikonopisarstwa, lecz także głębokie przeżywanie wewnętrznego świata, zbliżone do mistycyzmu. Gdy w 1896 r. Alexej Jawleński przyjechał z Moskwy do Monachium, aby kontynuować artystyczną edukację na tamtejszej Akademii Sztuki, nawiązał kontakt z rodakiem Wasylem Kandyńskim. Został wówczas członkiem, zawiązanej w 1909 r. wokół Kandyńskiego, grupy Neue Künstlervereinigung München, która była zapowiedzią późniejszego Błękitnego Jeźdźca (1911‑1914) i stowarzyszenia Der Blaue Vier utworzonego w Weimarze w 1924 r. Na ten okres przypada najbardziej charakterystyczna i najintensywniejsza twórczość Jewleńskiego, którą zaliczamy do niemieckiego ekspresjonizmu.

Magdalena Ziółkowska (Cytat za: Korespondencje. Sztuka nowoczesna i uniwersalizm, red. Jarosław Lubiak, Małgorzata Ludwisiak, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 2012, s. 518-519).