Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Opis dedykowany osobom ze spektrum autyzmu

Kompozycja syntetyczna 1 to obraz abstrakcyjny. Obraz abstrakcyjny nie przypomina obrazów z codziennego świata. Sztuka abstrakcyjna używa kolorów, linii i kształtów, ale one nie pokazują rzeczy, roślin, zwierząt ani ludzi.

Sztuka abstrakcyjna jest wynalazkiem XX wieku. W sztuce wcześniejszych czasów nie ma sztuki abstrakcyjnej.

Kompozycja syntetyczna 1 to obraz Władysława Strzemińskiego. Strzemiński nie pokazał ludzi (obraz nie jest portretem), nie pokazał rzeczy ani roślin (obraz nie jest martwą naturą), nie pokazał świata (obraz nie jest pejzażem). Strzemiński nie namalował kształtów ani nie użył dużej liczby kolorów. On stworzył prosty obraz.

Strzemiński namalował tło obrazu jasnoszarą farbą. W górnej części obrazu namalował dwa nieregularne kształty: jeden: jasno-zielony, a drugi : ciemno-zielony. W dolnej części obrazu namalował duży kształt w kolorze ciemno-żółtym. Na środku obrazu namalował małe niebieskie koło. W prawym górnym rogu namalował mały szary kształt podobny do kwadratu. Niektórzy ludzie widzą, że te kształty są podobne do żywych organizmów.

Autor skryptu: Leszek Karczewski

Opis dedykowany osobom słabo słyszącym i niesłyszącym

Obraz pod tytułem Kompozycja syntetyczna 1 (Kompozycja unistyczna). Autor Władysław Strzemiński, rok powstania 1923, technika olej na płótnie, wymiary wysokość 62 cm na 52 cm szerokość. Praca abstrakcyjna. Z założenia nie posiada treści a także malarskiego światłocienia czy złudzenia trójwymiaru czy głębi.

Praca składa się z 6 różnych elementów o nieregularnych kształtach i zróżnicowanym kolorze: ciemna i jasna zieleń, jasny brąz, jasny błękit i róż, tło w kolorze białym. Odległości między elementami są zmienne, malutkie, średnie i duże.

Wszystkie elementy zakomponowane tak, że wszystkie się mieszczą w obrębie obrazu. 5 kształtów stanowi grupę, a jeden znajduje się w prawym górnym rogu. Kompozycja obrazu zamknięta, brak jest osi symetrii. Wszystkie elementy różnią się od siebie, ale żaden nie dominuje kompozycji, elementy równomiernie napinają powierzchnie płótna i są równoważne. Obraz nie zawiera żadnych treści, najważniejsza jest forma.

Obraz ten zapoczątkowuje unizm, który został opracowany przez Władysława Strzemińskiego.

Występuje w tej pracy kontrast elementów pod względem kształtów, wielkości, kolorów, formy. W kolejnych obrazach Strzemiński dąży do coraz większej unifikacji elementów.

Artysta porzuca sztukę mimetyczną, nie chce przestawiać otaczającego świata. Z założenia obraz ma być płaski bez sugestii trójwymiaru. Według artysty, obraz jest autonomicznym, niezależny bytem, nie ma obowiązku przedstawiać natury. Kompozycja unistyczna składa się elementów równoważnych, brak jest hierarchii a napięcia między elementami są jednolite. Władysław Strzemiński swoje rozważania teoretyczne na temat unizmu zawarł w książce pt. Unizm w malarstwie.

Autor skryptu: Katarzyna Mądrzycka-Adamczyk

Kompozycje unistyczne powstawały od 1923 (licząc od najwcześniejszej, zwanej też Kompozycją syntetyczną 1) do 1934 roku (Kompozycja unistyczna 14). Numeracja obrazów została nadana przez badaczy. Prace odzwierciedlają teorię opisaną przez Władysława Strzemińskiego w Unizmie w malarstwie (1928). Zasadniczym postulatem wynikającym z unizmu było upodmiotowienie dzieła malarskiego, które przestawało być przedmiotem odwołującym się do zjawisk poza sobą samym, a zyskało autonomię na wzór autonomii przynależnej organizmom. Zbudowane według właściwych sobie praw, przestawało kopiować rzeczywistość i stawało się swego rodzaju „bytem” w niej obecnym. Strzemiński uważał przy tym, że organiczny charakter budowy obrazu jest możliwy do zweryfikowania jedynie poprzez widzenie, bo „dzieło sztuki […] jest całością organiczną wzrokową”. W konsekwencji obrazy unistyczne cechowało dążenie do jak największej jednolitości form w kompozycji. Zagrożeniem dla jednolitości był „dramatyzm”, który Strzemiński uznawał za tendencje barokowe. Aby zachować unistyczny charakter dzieła sztuki, należało bazować na wartościach, które artysta określał mianem „danych przyrodzonych” malarstwa. Były to czworobok granic (rama) i płaskość powierzchni (płótno). To one miały być podstawowymi składnikami kompozycyjnymi. Z tego względu sztuka w pierwszym rzędzie miała być abstrakcyjna (bezprzedmiotowa), ale niekoniecznie geometryczna. Wszystkie formy należało z kolei komponować w korelacji do kształtu i wielkości płótna, a także uspójniać wewnętrznie, bez odniesienia do treści czy form poza obrazem. Unizm oznaczał też zlokalizowanie całej akcji plastycznej wyłącznie na płótnie, na którym wszystkie formy i barwy winny działać jednocześnie i być wzajemnie neutralne. Strzemiński osiągał taki efekt przede wszystkim poprzez subtelne różnicowanie faktury i barwy. Owa idea najlepiej uwidaczniała się w ostatnich Kompozycjach unistycznych. (Paulina Kurc-Maj)