Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Dwa rysunki wykonane tuszem na papierze pochodzą z późnego okresu twórczości Aliny Szapocznikow, znanej przede wszystkim ze swoich realizacji rzeźbiarskich. Równolegle jednak do rzeźb, artystka wykonywała także liczne prace na papierze. Mają one formę szkiców, notatek lub też niezależnych, skończonych dzieł. Rysunki stanowiły często jej osobisty komentarz do otaczającej rzeczywistości lub pierwszy zapis pomysłu, który ewoluował, zmieniał się i przekształcał na kolejnych arkuszach. Niejednokrotnie rzeźby powstałe na podstawie szkiców znacznie się od nich różniły, a same rysunki stawały się punktem wyjścia do pracy nad kolejną realizacją. Rozbieżność ta wynikała z pewnej nieprzewidywalności materii rzeźbiarskiej, którą szczególnie ceniła artystka. W jednej ze swoich wypowiedzi deklarowała: „lubię pracować w materiałach podatnych, w których każde dotknięcie zostawia ślad” („Alina Szapocznikow. Twarze w <>", „Zwierciadło”, 1961 nr 2).

W rysunkach Szapocznikow uwagę zwraca linia, która jest niemalże jedynym ich budulcem. W niektórych miejscach autorka ją zagęszcza do tego stopnia, że powstaje rodzaj plamy. Unika przy tym światłocienia. Kreska jest wyraźna, ale zarazem delikatna, cienka i lekko falista. Artystka kreśli nią organiczne kształty przypominające fragmenty ludzkiego ciała. Są to rysunki znacznie bardziej abstrakcyjne niż jej wcześniejsze prace z lat 50., stanowiące studia anatomiczne precyzyjnie przerysowywane z atlasów. Wówczas dominowały wśród nich szczegółowe odwzorowania czaszek czy stóp z widocznymi ścięgnami i żyłami. Artystkę zawsze bowiem interesowała cielesność i biologiczność. W omawianych pracach, nakreślona subtelną kreską staje się ona wyjątkowo zmysłowa, a przedstawione formy przywodzą na myśl materię ożywioną, miękką i pulsującą. Szapocznikow z niezwykłą umiejętnością oddaje w dwuwymiarowej płaszczyźnie kartki wrażenie trójwymiarowości. Pod tym względem jej rysunki przypominają rzeźby pełne ciemnych szczelin czy wgłębień.

Dorota Stolarska-Kultys

Dwa rysunki zostały wykonane tuszem na papierze. Aliny Szapocznikow była rzeźbiarką, ale także dużo rysowała. Tego rodzaju prace miały charakter szkiców, notatek albo skończonych dzieł. Rysunki przedstawiają formy, których kształtu nie da się określić. Przypominają jednak fragmenty ludzkiego ciała. Artystka była nim bardzo zainteresowana.

Alina Szapocznikow była rzeźbiarką. Robiła również rysunki.
Rysunki Aliny Szapocznikow przypominają fragmenty ciała kobiety i mężczyzny. Rysunki artystki są to pierwsze pomysły na rzeźby. Gotowe rzeźby Aliny Szapocznikow różnią się od początkowych rysunków.
Artystka rysowała tuszem na papierze. „Rysunek 23” i „Rysunek 36” powstały w 1970 roku.

Małgorzata Wiktorko, konsultacja ekspercka: Aleksandra Oszczęda.

Autorka: Alina Szapocznikow
Tytuł: „Rysunek 23”, „Rysunek 36”  
Rok powstania: 1970
Tworzywo: papier (biały),  tusz
Wymiary: wysokość 65 cm, szerokość 50 cm
Ze zbiorów Muzeum Sztuki w Łodzi
 

„Rysunek 23” i „Rysunek 36” to prace wykonane czarnym tuszem na białym papierze. Przedstawiają formy, których kształtu nie da się jednoznacznie określić. Mogą budzić jednak skojarzenia z fragmentami ludzkiego ciała i światem organicznym. Artystka buduje formy za pomocą linii - czasem pojedynczej, czasem zwielokrotnionej. Pojedyncze partie zaczernia. Kreska jest wyraźna, dość delikatna, lekko falista. Moglibyśmy wyobrazić sobie rysunek stworzony za pomocą nitek. Dość luźno rozłożonych na płaszczyźnie, tylko w niektórych miejscach plączących się lekko.

Pierwszy z rysunków zbudowany jest wzdłuż pionowej osi. Kompozycja złożona jest z dużych nieregularnych w kształcie form określonych konturem. Formy przypominające kości z główkami połączone są ze sobą.  W centrum trzy silne akcenty czerni. Sygnatura artystki znajduje się w prawym dolnym rogu. To  „A.S.” w kółku.

Druga praca to duże nieregularne w kształcie formy zakreślone konturowo. Środkowy element przywodzić może na myśl ludzki tułów. Poniżej nogi. Z prawej kończyna ukazana do wysokości kolana. Z lewej kość piszczelowa ze stopą. Ta ludzka sylwetka jest silnie zdeformowana. Do tułowia przylega kilka obłych form. Sygnatura artystki znajduje się w prawym dolnym rogu: „A. S. 70” w kółku.

Obszarem twórczych zainteresowań Aliny Szapocznikow była cielesność i biologiczność. Znana jest przede wszystkim ze swoich realizacji rzeźbiarskich. Równolegle jednak wykonywała prace na papierze. Omawiane rysunki pochodzą z późnego okresu jej twórczości.

Katarzyna Kończal, konsultacja ekspercka: Magdalena Rutkowska.

Projekt pn. Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi współfinansowany jest w ramach Działania 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, poddziałanie 2.3.2 Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury, oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kwota dofinansowania: 679 359,96 PLN