Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Małża [La Lumachelle]" to rzeźba abstrakcyjna – relief wypukły o nieregularnym kształcie, z lewej strony wsparty na wykonanej z metalu cienkiej nodze. W centrum kompozycji wystaje, niczym obce ciało, poszarpany odlew metalowy, z prawej strony znajduje się ukośna smuga ułożona z wielu metalowych krążków. Forma jest nie tylko abstrakcyjna, ale także organiczna. Nawiązuje do świata przyrody i jest w niej coś silnie cielesnego. Jest pomarszczona i pofalowana, pełna tajemniczych szczelin i wgłębień, niemalże pulsuje i tętni krwiobiegiem niczym żywy organizm. Alina Szapocznikow czerpała inspirację do swoich rzeźb z konkretnych naturalnych form, procesów zachodzących w przyrodzie czy biologicznych struktur komórkowych. Mogły być one żywe, ale także skamieniałe i obumarłe. Przenosiła je do swoich prac, jednocześnie traktując materię z której powstawały jak swego rodzaju żywą poddającą się jej tkankę, w której odciskała swój ślad. Jak mówiła w jednym z wywiadów: „Czuję potrzebę parania się z materiałem, chce mi się miętosić, dotykać palcami materii. Ten fizyczny kontakt daje mi uczucie przekazywania siebie rzeźbie.” (Krystyna Czerni, „Drugie skrzydło albo Aliny Szapocznikow sen o lataniu", w:  „Alina Szapocznikow. Zatrzymać życie", Kraków, 2004). Dodatkowo artystka wprowadziła do wykonanej z cementu kompozycji kamień, ceramikę i elementy metalowe. Zderzając materiały o zupełnie innej strukturze i pochodzeniu, obserwuje ich wzajemne relacje. Jednocześnie w pracy pojawia się charakterystyczny dla prac Szapocznikow wątek równowagi, walki z ciężarem i próba naruszenia prawa grawitacji. Artystka kontrastuje masywną, ciężką formę bezpośrednio opartą na postumencie z umieszczoną z boku dodatkową cienką podporą, świadomie przenosząc środek ciężkości i rzucając wyzwanie fizyczności materii.

Rzeźba „Małża" stanowiła inspirację dla cyklu monotypii, które Szapocznikow wykonała w latach 1960-1963. Artystka naśladowała i multiplikowała ją, tworząc odciski na papierze, w których fascynowało ją nierównomierne rozłożone farby dające efekt przezroczystości, jej relacja z tłem i możliwość wprowadzenia koloru.

„Małża [La Lumachelle]" to rzeźba z gipsu. Trudno określić jej kształt. Z lewej strony opiera się na cienkiej nodze wykonanej z metalu. W jej centrum znajduje się metalowy element. Z prawej strony w gips zostały wciśnięte metalowe krążki. Forma wygląda jak ze świata przyrody. Przypomina żywy organizm. Alina Szapocznikow czerpała z konkretnych naturalnych form i procesów, które zachodzą w przyrodzie.

Alina Szapocznikow jest rzeźbiarką.

Rzeźba Aliny Szapocznikow „Małża” naśladuje organizm mięczaka. Małże to żyjące w wodzie mięczaki. Ciało małża składa się z tułowia i nogi. Noga służy mięczakom do przyczepiania się do podłoża. Małże zamykają się w muszli. Niektóre małże wytwarzają perły.

Alina Szapocznikow wykonała swoją rzeźbę z gipsu. Rzeźba wspiera się na nodze z metalu. W gips wtopione są błyszczące metalowe krążki. Rzeźba Aliny Szapocznikow pokazuje rozpostarty organizm, bez muszli. Być może symbolizuje to bezbronność.

Małgorzata Wiktorko, konsultacja ekspercka: Aleksandra Oszczęda.

Autorka: Alina Szapocznikow

Tytuł: „Małża” [La Lumachelle]

Rok powstania: 1960

Technika: rzeźba

Tworzywo: cement, metal, ceramika, kamień

Wymiary: wysokość 103 cm,  szerokość 97 cm,  głębokość 35 cm

Praca jest dużą rzeźbą w konwencji abstrakcji organicznej. Ma kształt nieregularnego koła o metrowej średnicy, osadzonego pionowo na stalowoszarej podstawie. Z najbardziej wysuniętego w lewo punktu na rancie koła spływa do podstawy smukły sopel.

Praca jest wykonana z szarocielistego, organicznie kształtowanego , spękanego cementu. W wybranych miejscach jest on inkrustowany ceramiką, kamieniami i elementami z metalu.

Na froncie pracy z centralnej części wyłaniają się dwa metalowe arkusze. Są wygięte w krótką, spłaszczoną strukturę, przypominającą rurę. Opalizują złotem. Struktura ta wydaje się wtopiona w cement – metal organicznie łączy się z cementem.

Centralna forma otoczona jest od góry i z prawej strony mozaiką okrągłych, płaskich, rdzawobrązowych kamieni. Elementy mają wielkość paznokcia kciuka. Mozaika ma formę łuku, schodzącego ku dołowi. Kamienie wciśnięte są tak, by zlicowały się cementem.

Przy nasadzie cementowego sopla widnieje metalowy szpic, skierowany w lewo.

Na rewersie pracy w pionowej rysie w centrum widać fragment metalowej struktury z frontu, przebijającej rzeźbę na wylot.

Pod nim znajduje się mozaika z ciemnej, granatowo-niebieskiej ceramiki. Kilka elementów jest w kolorze złamanej bieli. Mają zróżnicowane kształty i wielkości: od białych drzazg wielkości paliczka małego palca po ciemnoniebieskie koło wielkości pięści. Mozaika układa się w literę „V” o wyraźnie grubszej prawej linii, dotykającej do metalowej struktury.

Leszek Karczewski, Agnieszka Wojciechowska-Sej, konsultacja ekspercka: Magdalena Rutkowska.

Projekt pn. Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi współfinansowany jest w ramach Działania 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, poddziałanie 2.3.2 Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury, oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kwota dofinansowania: 679 359,96 PLN