Tadeusz Kulisiewicz
Kobieta z różańcem
Datowanie: | 1928 |
Technika: | drzeworyt |
Materiały: | papier, farba graficzna |
Rozmiar: | z passe-partout: wys. 36 cm, szer. 23 cm; bez passe-partout: wys. 28 cm, szer. 14 cm |
Sposób nabycia: | dar |
Data nabycia: | 1937 |
Numer inwentarzowy: | MS/SN/GR/35 |
Opis dzieła
Prezentowane prace to seria drzeworytów na papierze, pochodzących z wydanej w 1931 roku teki Tadeusza Kulisiewicza „Szlembark", w której znalazły się grafiki wykonane w latach 1928-1930. Tytuł cyklu nawiązuje do nazwy niewielkiej wsi w Gorcach w Beskidzie Zachodnim. Kulisiewicz odwiedzał ją regularnie od 1926 roku. Mieszkańcy tej ubogiej podgórskiej miejscowości stali się modelami wielu jego grafik i rysunków. Kulisiewicz początkowo zafascynowany był krajobrazem, potem dostrzegł w nim człowieka, który z czasem stał się centralnym punktem jego zainteresowania. Z dużą wrażliwością ukazywał niełatwą codzienność mieszkańców beskidzkiej wsi, tragizm ich egzystencji i krzywdę społeczną, która stała się szczególnie dojmująca w dobie kryzysu przełomu lat 20. i 30. XX wieku. W swoich drzeworytach portretował ludzi ubogich, zmęczonych życiem i zbyt ciężką pracą, kalekich i z niepełnosprawnością intelektualną. Uroda jego bohaterów jest surowa, a ich „kanciaste” twarze, niejednokrotnie zdeformowane ciała i żylaste dłonie zostały naznaczona przez niełatwe warunki życia i górski klimat. Artysta podkreśla to szerokimi ostrymi cięciami i mocnymi kontrastami czerni i bieli.Czynią one jego bohaterów podobnymi do drewnianych świątków z przydrożnych kapliczek. Wtapiają się jak one w otaczający krajobraz, przejmując z determinującej ich życie natury kształty i formy.
W drzeworytach Kulisiewicza widoczne są nawiązania do rzeźby średniowiecznej oraz wyraźne wpływy niemieckiego ekspresjonizmu. Z tym ostatnim artysta zetknął się na wczesnym etapie swojej edukacji, podczas studiów w Państwowej Szkole Sztuk Zdobniczych w Poznaniu pod kierunkiem prof. Jana Jerzego Wronieckiego, jednego z członków grupy Bunt. Ugrupowanie działające w latach 1919-1920 odwoływało się do niemieckiego ekspresjonizmu i czerpało inspiracje od artystów skupionych wokół pism „Die Aktion" i „Der Sturm". Sam Wroniecki zainteresował się z techniką drzeworytu i rzemiosłem graficznym podczas pobytu w Berlinie, następnie przeszczepił je na grunt polski. Dla ekspresjonistów drzeworyt był szczególną formą wyrazu, która poprzez operowanie „grubo ciosanymi” liniami czy grą kontrastów pozbawioną półtonów, odpowiadała potrzebie wyrażenie prawdziwej natury człowieka, jego emocji i niepokojów. Od zrzeszonych w grupie Bunt artystów Kulisiewicz przejął nie tylko technikę, ale także zainteresowanie człowiekiem i tematyką społecznie zaangażowaną. Studiując następnie pod okiem prof. Władysława Skoczylasa w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie zainteresował się, podobnie jak jego nauczyciel i mistrz, tematyką góralską. W przeciwieństwie do Skoczylasa i innych autorów zafascynowanych barwnym folklorem z jego rytmami i bogatą ornamentyką, beztroską ludowych zabaw i tańców, młody artysta zwrócił uwagę na prozę życia z jego codziennymi trudami. W swoich pracach z empatią i wręcz humanistyczną wnikliwością ukazywał to, czego nie dostrzegali idealizujący polską wieś artyści.
Dorota Stolarska-Kultys
Opis prosty
Prezentowane prace to seria drzeworytów. Zostały wycięte w klocku z drewna i odbite na papierze. Pochodzą z wydanej w 1931 roku teki „Szlembark". Tytuł cyklu nawiązuje do nazwy niewielkiej wsi w Gorcach w Beskidzie Zachodnim. Kulisiewicz odwiedzał ją często od 1926 roku. W swoich pracach uwiecznił jej mieszkańców. Z dużą wrażliwością ukazał ich trudną codzienność. To ludzie ubodzy, zmęczeni życiem i ciężką pracą. Są wśród nich kaleki i osoby z niepełnosprawnością intelektualną. Uroda jego bohaterów jest surowa. Mają „kanciaste” twarze. Ukształtował je klimat i warunki życia. Artysta wykorzystuje właściwości techniki by to podkreślić.
Dorota Stolarska-Kultys
Opis dla osób ze spektrum autyzmu
Informacje o artyście:
Tadeusz Kulisiewicz robił rysunki i grafiki. W 1930 roku podróżował do Francji i Belgii. Oglądał rzeźby w kościołach romańskich i katedrach gotyckich. Tadeusz Kulisiewicz robił drzeworyty. Jest to technika graficzna. Narysowany obraz wycina się w drewnianym klocku, za pomocą specjalnego dłuta. To co jest wypukłe na drewnianym klocku pokrywa się farbą i odbija na papierze.
Opis dzieła:
Cykl grafik „Szlembark“ powstał w latach 1928 – 1930. Szlembark to mała wieś w Gorcach w Beskidzie Zachodnim. Artysta wyjeżdżał wielokrotnie do tej wioski. Obserwował ubogich mieszkańców wioski Szlembark. Przedstawieni ludzie są zmęczeni ciężką pracą. Mają smutne twarze. Grafiki Kulisiewicza przypominają rzeźby artystów ludowych w przydrożnych kapliczkach.
Małgorzata Wiktorko, konsultacja ekspercka: Aleksandra Oszczęda.
Audiodeskrypcja
Autor: Tadeusz Kulisiewicz
Tytuł: „Kobieta z różańcem”
Wymiary: arkusz- wysokość 36 cm x szerokość 22,5 cm, odbitka wysokość 28 cm x szerokość 18,5 cm
Technika: drzeworyt
Rok powstania: 1928
„Kobieta z różańcem” to prostokątna pionowa odbitka na białym arkuszu papieru. Praca jest monochromatyczna, biel kartki kontrastuje z czarną farbą drukarską. Drzeworyt to technika druku wypukłego. Polega na odbijaniu na papierze rysunku z drewnianego klocka. W drewnianej płycie wycięto te fragmenty, które mają pozostać białe, zaś na wypukłe pozostałości nałożono farbę. Drzeworyt działa tak, jak stempel lub pieczęć. Tę technikę cechuje ostry, precyzyjny rysunek. Niemożliwy do osiągnięcia jest efekt miękkiej malarskiej plamy.
Odbitka nie zajmuje całego arkusza. Po bokach zostawione są szerokie puste marginesy, przy górnej i dolnej krawędzi są one wąskie. Pod prawym dolnym rogiem odbitki artysta podpisał się ołówkiem: „Kulisiewicz”.
Smukły kadr drzeworytu wypełnia portret dojrzałej kobiety ukazanej do połowy uda na tle górskiego pejzażu. Kompozycję można podzielić na trzy poziome pasy podobnej wysokości. W górnym pasie znajduje się głowa kobiety w czarnej chuście i zróżnicowany krajobraz górskiej wsi. Tutaj najwięcej dzieje się w tle, uwagę przyciąga też poważna twarz kobiety. Środkowy pas jest najspokojniejszy – to korpus kobiety ograniczony wyraźną linią ramion i talii, na neutralnym tle łąki. Dolny pas to biodra kobiety i skrzyżowane na ich tle spracowane dłonie oplecione różańcem.
Sportretowana kobieta jest szczupła, koścista, ale sprawia wrażenie silnej. Ubrana jest w miejski strój – to jasna garsonka. Marynarka zapinana jest pod szyję na ciemne guziki z baskinką, z długimi, luźnymi rękawami zakończonymi szerokim mankietami. Spódnica jest prosta, ołówkowa. Ten elegancki w swojej prostocie strój dopełnia na głowie duża czarna chusta z frędzlami zawiązana pod szyją. Długie połacie chusty przecinają korpus dwiema czarnymi liniami, opadając poniżej linii talii. Chusta to płaska czarna plama, która kontrastuje z bielą kościstej twarzy kobiety i niejako odgradza ją od zgiełku chat w tle. Jej twarz poorana jest zmarszczkami – są na czole, pod oczami, w kącikach ust, na policzkach. Kobieta ma podkrążone, małe, przymknięte oczy. Spogląda lekko w lewo. Jej nos jest smukły, długi, lekko garbaty. Prześwit między nosem a szerokimi, mięsistymi ustami jest wysoki. Góralka jest poważna, zamyślona. Wokół jej głowy tłoczą się na dalszym planie góralskie chaty kryte gontem i wysoka drewniana wieża z krzyżem na czterospadowym daszku. Po lewej stronie stoją trzy chaty i wieża, po prawej stronie – dwie chaty. Budynki rozrzucone są na pagórkowatym terenie. Pomiędzy nimi stoją smukłe, uproszczone ciemne drzewa. Kompozycję zamyka biały masyw górski.
Drugim miejscem szczególnie przykuwającym uwagę jest dolny pas kompozycji z kościstymi, żylastymi dłońmi oplecionymi dużym różańcem. Paciorki różańca przypominają konopny sznur. Krzyż – prosty, geometryczny ze schematycznie narysowaną postacią Jezusa jest niewiele mniejszy od dłoni kobiety.
Kulisiewicz od 1926 roku wyjeżdżał do Szlembarka – wsi w powiecie nowotarskim. Spędził tam też częściowo czas wojny. Wszystkie wyjazdy owocowały rysunkami i pracami graficznymi, w których artysta unikał sentymentalnego zachwytu nad górską wsią i sielskim życiem górali. Najczęściej Kulisiewicz w swoich pracach z szacunkiem portretował posągowych, niezłomnych mieszkańców Szlembarka, uwznioślając trud ich surowego życia.
Agnieszka Wojciechowska– Sej, konsultacja ekspercka: Magdalena Rutkowska.
Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi
Projekt pn. Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi współfinansowany jest w ramach Działania 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, poddziałanie 2.3.2 Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury, oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kwota dofinansowania: 679 359,96 PLN