Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Przemiana" to przyścienna kompozycja przestrzenna, skonstruowana ze stalowego ceownika w kształcie trójbocznej, prostokątnej ramy w formie litery „U”. Między jej lewą i prawą stroną rozciągnięta została czarna linka, tworząca kształt rombu. Jego lewy narożnik powstał przez przyczepienie linki do ściany, prawy w wyniku obciążenia jej sznurem z przytwierdzonymi kawałkami gruzu.

Praca powstała na zorganizowaną w Łodzi w 1981 roku międzynarodową wystawę „Konstrukcja w procesie". Wydarzenie odbywało się w hali fabrycznej likwidowanych zakładów Budrem (Kombinat Budowlano-Remontowy Handlu i Usług BUDREM w Łodzi, istniejący do 1981 roku). Idea wystawy nawiązywała do tradycji międzywojennej awangardy i jej postulatów włączenia sztuki w obszar codzienności. Pomysłodawcą wydarzenia był Ryszard Waśko, który wraz z innymi artystami związanymi z  łódzką szkołą filmową, Józefem Robakowskim i Wojciechem Bruszewskim, zaprosił do udziału pięćdziesięciu czterech twórców z różnych krajów. Nie wszyscy przyjechali, niektórzy przysłali dokumentację prac albo asystentów, wielu się jednak zjawiło i wzięło udział we wspólnotowych działaniach, realizując na miejscu swoje projekty. W wykonaniu prac pomagali robotnicy z łódzkich fabryk, artyści zaś mieli okazję uczestniczyć w robotniczych protestach. Na niespełna dwa miesiące przed wprowadzeniem stanu wojennego wystawa stała się manifestacją solidarności z polskim społeczeństwem. Po jej zakończeniu, prace zostały ofiarowane narodowi polskiemu na ręce NSZZ Solidarność.

W kompozycji „Przemiana" Stanislav Kolíbal wykorzystał materiały znalezione na podwórzu zakładów: stalowy ceownik i gruz. Czerpiąc z doświadczeń włoskich artystów z nurtu Arte Povera już wcześniej sięgał po nieoczywiste, pozbawione wartości i „nieartystyczne” surowce. Tworzył z nich prace, w których eksponował ich ascetyczny charakter i ukryte w prostocie piękno. Jednocześnie praca pokazuje proces metamorfozy niepotrzebnych materiałów w rzeźbę. W pewnym sensie artysta nobilituje znalezione odpady. W charakterystyczny dla siebie sposób, na zasadzie kontrastu, łączy solidne formy z delikatną cienką linką, wizualizując sprzeczność działających sił. Podwieszony do linki ciężki i surowy gruz tworzy wrażenie dysonansu i napięcia. Kolíbal stara się uchwycić moment niestabilności, asymetrii i nierównowagi stanowiące nieodłączny element życia. W swoich pracach posługuje się abstrakcją by dotykać podstawowych zagadnień dotyczących ludzkiej egzystencji.

Dorota Stolarska - Kultys

„Przemiana" to kompozycja przeznaczona do ustawienia przy ścianie. Jej głównym elementem jest stalowa rama w kształcie litery „U”. Między jej lewą i prawą stroną rozciągnięta została czarna linka. Tworzy kształt rombu. Wisi na niej sznur z kawałkami gruzu. Praca powstała na wystawę „Konstrukcja w procesie". Zorganizowano ją w Łodzi w 1981 roku. Wydarzenie odbywało się w hali zakładów Budrem. Były one przeznaczone do likwidacji. Stanislav Kolíbal wykorzystał w pracy materiały, które znalazł na podwórzu. Są one pozbawione wartości i „ubogie”. W swoich pracach artysta stara się ukazać w piękno ukryte w prostych surowcach. W omawianej realizacji odpadki stają się rzeźbą.

Dorota Stolarska - Kultys

Stanisłav Kolíbal jest rzeźbiarzem. Artysta robi też instalacje.

Opis dzieła:

Praca powstała w 1981 roku, w Łodzi, w czasie akcji artystycznej „Konstrukcja w procesie”. Jest to autorska replika. Artysta wykorzystał swój własny pomysł na instalację z 1978 roku.

Artysta obserwował niszczejącą halę produkcyjną zakładów „Budrem” w Łodzi. W pracy wykorzystał elementy znalezione na gruzowisku.

Instalacja „Przemiana” to metalowa listwa. Jest to prostokąt bez górnej długiej krawędzi. Metalową listwę trzeba przyczepić do ściany galerii. Do górnych zakończeń metalowych listew trzeba doczepić sznurek. Sznurek ma tworzyć kształt rombu. Do sznurka są przyczepione kawałki gruzu. Praca robi wrażenie przestrzennej. Ułożony w romb sznurek wydaje się narysowaną perspektywą. Instalacja „Przemiana” pokazuje nietrwałość doskonałych konstrukcji. Pod wpływem przemian polityczno-społecznych budowle mogą się stać ruiną. Zniszczone budynki mają tylko zachowane fragmenty. Te części mogą tylko przypominać o dawnym kształcie.

Małgorzata Wiktorko, konsultacja ekspercka: Aleksandra Oszczęda.

Autor: Stanislav Kolibal

Tytuł: „Przemiana”

Wymiary: wysokość 200 cm, szerokość 267 cm

Technika: instalacja ze sznurka, gipsowego gruzu i metalowych teowników

Rok powstania: 1978-81

Praca Stanislava Kolibala to przyścienna instalacja zajmująca obszar poziomego pięciokąta. Składa się z trzech metalowych listew tworzących lewą i prawą krawędź oraz podstawę kompozycji. Krawędzie są pionowe, pomiędzy nimi leży na podłodze pozioma listwa o długości 267 centymetrów. Tworzą razem obrys leżącego prostokąta bez górnej krawędzi. Górna krawędź została zastąpiona kształtem obrysowanym konopnym sznurkiem rozpiętym na gwoździach wbitych w ścianę. Kształt rysowany przez sznurek to równoległobok oparty dwoma wierzchołkami o pionowe metalowe listwy. O czubek lewej listwy opiera się wierzchołek równoległoboku, z którego jest wyprowadzony w prawo i skosem w dół dłuższy bok. Biegnie on w kierunku prawej metalowej listwy i mniej więcej pięćdziesiąt centymetrów od niej załamuje się pod kątem około 120 stopni i osiąga czubek prawej listwy, tworząc krótszy bok równoległoboku. Od czubka prawej listwy sznurek biegnie skosem w prawo ku górze, by w odległości mniej więcej 50 centymetrów załamać się i opaść skosem w lewo i w dół do czubka lewej listwy. Ta wyrysowana sznurkiem figura tworzy iluzję płaszczyzny zamykającej przestrzenną bryłę. Ostatnim elementem pracy jest zwisający z dolnego wierzchołka równoległoboku cienki czarny sznurek z zawiązanymi bryłami ściany gipsowej o nieregularnym kształcie i różnej wielkości. Najmniejsze mają rozmiar pięści, największe – trzech pięści dorosłego człowieka. Bryłek gruzu jest około dwadzieścia.

Praca „Przemiana” powstała w Łodzi jako realizacja in situ na zorganizowaną w 1981 roku międzynarodową wystawę „Konstrukcja w procesie”. Wydarzenie odbywało się w hali fabrycznej likwidowanych zakładów Budrem (Kombinat Budowlano-Remontowy Handlu i Usług BUDREM w Łodzi, istniejący do 1981 roku). Kolibal był jednym z artystów uczestniczących w wydarzeniu. Wraz z nim „Konstrukcję w procesie” współtworzyli między innymi: Carl Andre, Dan Graham, Nancy Holt, Paweł Kwiek, Sol LeWitt, Taka Iimura, Richard Long, Francois Morellet, Maurizio Nannucci, Richard Nonas, Roman Opałka, Dennis Oppenheim, Józef Robakowski, Fred Sandback, Richard Serra, Robert Smithson, Gunter Ücker, Ken Unsworth, Ryszard Waśko, Ryszard Winiarski.

Agnieszka Wojciechowska-Sej, konsultacja ekspercka: Magdalena Rutkowska.

Projekt pn. Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi współfinansowany jest w ramach Działania 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, poddziałanie 2.3.2 Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury, oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kwota dofinansowania: 679 359,96 PLN