Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Sonaty da camera to wspólny tytuł całej serii kameralnych utworów, które Krzysztof Knittel tworzył z myślą o konkretnym wykonawcy. Graficzny zapis odzwierciedla strukturę, w ramach której solista miał improwizować w duecie z grającym na syntezatorze kompozytorem.

Partytura jest w tym pretekstem do współpracy z ważnymi dla Knittla muzykami. Seria utworów to również sposób na wyznaczenie miejsca pomiędzy dwoma obszarami: kompozycji i improwizacji. Pierwsza z sonat została napisana dla Tomasza Stańki. 

Daniel Muzyczuk

Sonata da camera nr 1 (1994) – dla Tomasza Stańki, skomponowana z okazji 350-lecia położenia kamienia węgielnego pod budowę Zamku Ujazdowskiego w Warszawie // prem.: T. Stańko (trąbka), K. Knittel (syntezatory) – Centrum Sztuki Współczesnej – Zamek Ujazdowski w Warszawie (16.09.1994); inne wyk.: „Poznańska Wiosna Muzyczna”, Maraton multimedialny Między Dźwiękiem i Obrazem (20.04.1995); Festiwal Elektronicznych Form Muzycznych EL-IZERIE’96 w Świeradowie Zdroju (20.07.1996); Festival Musica Ficta w Wilnie (28.11.1997); XXI FPMW Musica Polonica Nova, Kino ‘Śląsk”, Wrocław (17.02.1998); wystawa Szare w kolorze w Zachęcie, Warszawa (3.09.2000); Festival de Cultura Polonesa em Sao Paulo, SESC (8.04.2002); 52. MFMW Warszawska Jesień, Studio Tęcza (26.09.2010)

Opis artysty

Sonata da camera nr 1 została skomponowana z okazji 350-lecia położenia kamienia węgielnego pod budowę Zamku Ujazdowskiego w Warszawie, gdzie mieści się obecnie Centrum Sztuki Współczesnej. Tam 16 września 1994 roku utwór został wykonany po raz pierwszy przez Tomasza Stańkę (trąbka) i Krzysztofa Knittla (syntezator), którzy później jeszcze wielokrotnie wykonywali go na festiwalach nowej muzyki m.in. we Frankfurcie, w Poznaniu, Wilnie, Wrocławiu, San Paolo.

U podłoża skomponowanych na przestrzeni kilkunastu już lat sonat da camera leży następująca zasada: są to utwory dedykowane znakomitym improwizatorom, a wykonanie partii solowej polega na współgraniu z dźwiękami elektronicznymi w sposób całkiem swobodny (w jazzie ten rodzaj improwizacji określało się kiedyś słowem free), podczas gdy grana przez kompozytora partia elektroniczna ma precyzyjnie ułożoną konstrukcję - jest nawet częściowo zaprogramowana, a po części improwizowana (wewnątrz poszczególnych odcinków formalnych).

Sonata da camera nr 2 powstała z myślą o międzynarodowym awangardowym festiwalu „Kunstwald” w Herne w Niemczech oraz soliście – kompozytorze Marku Chołoniewskim, który zagrał na specjalnie zbudowanym dla potrzeb tego wykonania prostym syntezatorze dźwięku. Krzysztof Knittel akompaniował mu na syntezatorze Yamaha DX7 II FD (+ Grey Matter!) oraz sekwencerze perkusyjnym Yamaha RX5. Premiera miała miejsce 17 czerwca 1995 roku.

Sonata da camera nr 3 powstała dla klawesynisty prof. Władysława Kłosiewicza, który wykonał ją z towarzyszeniem kompozytora w Akademii Muzycznej w Warszawie 27 czerwca 1995 na uroczystym koncercie z okazji jubileuszu 40-lecia Wydziału Reżyserii Muzycznej.

Sonata da camera nr 4 zadedykowana została dwóm muzykom węgierskim – skrzypkowi Laszlo Melis i wiolonczeliście Albertowi Markos – i była wykonana w Budapeszcie w Muzeum Sztuki Współczesnej Mucsarnok 26 stycznia 1997 podczas koncertu autorskiego Krzysztofa Knittla w ramach festiwalu EKSPRES POLONIA.

Sonata da camera nr 5 została zamówiona przez Ivana Monighettiego. Nie wykonana dotychczas.

Sonata da camera nr 6, skomponowana dla Marka Mietelskiego (fortepian preparowany) i Kazimierza Pyzika (wiola da gamba), została przez nich wykonana – w towarzystwie kompozytora grającego na instrumentach elektronicznych – na X. Warszawskich Spotkaniach Muzycznych 13 maja 1998 w Studiu Koncertowym Polskiego Radia im. Agnieszki Osieckiej.

Sonata da camera nr 7, napisana dla Eda Bogaarda (holenderskiego wirtuoza saksofonu), została wykonana 12 czerwca 1999 na Festiwalu im. Karola Szymanowskiego w Zakopanem.

Sonata da camera nr 8 powstała z myślą o Andrzeju Chłopeckim i została przez niego oraz kompozytora wykonana przez na jubileuszowym koncercie z okazji 50-lecia urodzin Andrzeja Chłopeckiego w Sali Laboratorium CSW – Zamek Ujazdowski w Warszawie 21 stycznia 2000.

Sonata da camera nr 9, dedykowana Włodzimierzowi Kiniorskiemu, znakomitemu jazzmanowi, grającemu na flecie, klarnecie, saksofonie i perkusji była wykonana po raz pierwszy w Taszkiencie w Uzbekistanie na międzynarodowym festiwalu nowej muzyki „Ilkhom – XX” 24 kwietnia 2000. 

Sonata da camera nr 10 została zadedykowana Andrejowi Smirnovowi, który – w towarzystwie kompozytora na samplerze - zagrał na instrumencie zwanym tereminvox kontrolowanym przez komputer (program MAX MSP) 3 grudnia 2000 w Centrum Sztuki DOM w Moskwie.

Sonata da camera nr 11 dla kompozytora i kontrabasisty Aleksandra Gabrysia została wykonana przez niego oraz kompozytora w Warszawskim Ośrodku Kultury 13 maja 2002 w ramach XVI. Warszawskich Spotkaniach Muzycznych. 

Sonata da camera nr 12, dla Marka Chołoniewskiego (komputer) i Włodzimierza Kiniorskiego (saksofon) została prawykonana w Almaty w Kazachstanie 21 kwietnia 2004 przez tych dwóch muzyków z akompaniamentem dźwięków odtwarzanych z CD (nagranych przez kompozytora).

Sonata da camera nr 13 dla Krzysztofa Bąkowskiego (skrzypce) nie została wykonana, ponieważ koncert w Katowicach zaplanowany na 9 kwietnia 2005 został odwołany z powodu śmierci Jana Pawła II.

Sonata da camera nr 14 dla Krzysztofa Bąkowskiego (skrzypce) została wykonana na I. Festiwalu Polskich Premier w Studio Koncertowym Polskiego Radia w Katowicach 11 czerwca 2005.

Sonata da camera nr 15 dla Jerzego Kornowicza (fortepian) miała swoją premierę 10 maja 2005 w Bibliotece Narodowej w Warszawie na XIX.Warszawskich Spotkaniach Muzycznych.

Sonata nr 16 (dla „de ereprijs”) dla Wima Boermana i Orkest de ereprijs została wykonana po raz pierwszy przez tę orkiestrę pod batutą Boermana i z udziałem polskich aktorów: Mirosławy Olbińskiej, Przemysława Dąbrowskiego, Pawła Pabisiaka; reżyserował Piotr Bikont, realizował elektroakustycznie Krzysztof Knittel na festiwalu Musica Polonica Nova w Teatrze „Scena na Świebodzkim” we Wrocławiu (18.02.2006).

Sonata da camera nr 17 – dla Ireny Wisełki (organy); premiera odbyła się w Łodzi podczas uroczystej inauguracji nowych organów w Akademii Muzycznej w Łodzi (10.12.2005).

Sonata da camera nr 18 – dla Michała Górczyńskiego (klarnet) i Bartosza Kowalskiego - Banasewicza (waltornia, trąbka) z towarzyszeniem Krzysztofa Knittla (instrumenty elektroniczne) została wykonana na Koncercie Kompozytorskim z okazji Jubileuszu 60-lecia Państwowej Szkoły Muzycznej im. Józefa Elsnera w Warszawie (21.10.2006).

Sonata da camera nr 19 – dla Wojciecha Błażejczyka (gitara elektryczna) z towarzyszeniem Krzysztof aKnittla (media elektroniczne) - Koncert muzyki elektroakustycznej z okazji 60-lecia istnienia Wydziału Reżyserii Dźwięku (UMFC, 28.03.2015).

Krzysztof Knittel