Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Epitafia dla Stachury" to trzy rysunki wykonane czarnym i czerwonym tuszem na papierze. Każda z kompozycji składa się z wielu rzędów pisanych gęsto kolejnych liter alfabetu. Każdy rząd stanowi powtórzenie jednej litery. Prace mają układ poziomy. Przez ich środek przebiega niewidoczna pionowa linia dzieląca kartki na pół tak, że przypominają otwartą książkę. Podział został uzyskany poprzez zróżnicowanie zagęszczenia i grubości pisma w danym wersie lub przez przesunięcie „strony” zapisanej alfabetem względem środka. Wszystkie trzy rysunki zostały zbudowane w podobny sposób, litery pisane czarnym tuszem wyznaczają prostokątne płaszczyzny na tle czerwieni. W ostatniej pracy z cyklu „Epitafium dla Stachury III" prostokąty są umieszczone symetrycznie na dwóch „stronach”. Na pozostałych autor za ich pomocą tworzy przestrzenne układy, jak gdyby otwierając płaszczyznę kartki. W przestrzeniach, które w ten sposób powstają, za fasadą z rzędów powtarzających się liter, umieszczone zostały fragmenty pochodzące z utworu prozatorskiego Edwarda Stachury „Oto". Tekst powstał w 1979 roku, na krótko przed samobójczą śmiercią poety 24 lipca tego samego roku. Cytaty są pisane niewyraźnie, rozwodnionym czarnym i czerwonym tuszem. Niektóre słowa są ledwo widoczne i prawie nieczytelne. Pierwsza praca z cyklu „Epitafium dla Stachury I" rozpoczyna się od fragmentu: „Biada tobie. Biada twoim dzieciom, które poczynasz w ślepocie, nie wiedząc, kim jesteś; które poczynasz przez twój egoizm i dla twojego egoizmu; które poczynasz, żeby przedłużyć swoje, małe czy wielkie, jednako żałosne, bo prywatne Nazwisko...”. W kompozycji „Epitafium dla Stachury II" autor zawarł kolejne fragmenty tekstu. Ostatnia praca nie zawiera cytatów, jak gdyby zniknęły one pod warstwą seryjnie powtarzających się i nic nieznaczących liter alfabetu. W zabiegu tym można dostrzec gest symbolicznego zamknięcia twórczości tragicznie zmarłego pisarza i poety.

Nawiązując do tradycyjnego rozumienia epitafium jako napisu na nagrobku lub tekstu na tablicy upamiętniającej zmarłego, Kubasiewicz wykorzystuje litery, by budować z nich układy graficzne. Ich wzajemne relacje tworzą wrażenie przestrzeni, która znajduje się w centrum zainteresowania artysty.

„Epitafia dla Stachury" to trzy rysunki wykonane tuszem na papierze. Autor użył czarnego i czerwonego tuszu. Głównym elementem pracy są rzędy liter. Każdy rząd to jedna litera. Jest ona powtarzana. Prace przypominają otwartą książkę. Część liter ma kolor czerwony. Inne są czarne. Czarne układają się w prostokąty. W ostatniej pracy są dwa takie same. Są tam tylko litery alfabetu. Na pozostałych prostokąty odsłaniają fragmenty tekstu. To proza autorstwa Edwarda Stachury. Pisarz i poeta popełnił samobójstwo w 1979 roku.

Dorota Stolarska-Kultys

Opis dzieła:

Trzy prace Jana Kubasiewicza powstały w 1980 roku, niedługo po samobójczej śmierci pisarza i poety Edwarda Stachury. Twórczość Edwarda Stachury określano jako rodzaj uzależnienia - „bycia w ciągu życio-pisania”. Jan Kubasiewicz w pracach „Epitafium dla Stachury I, II, III” zapisuje ciągi powtarzających się liter. Kolory liter są czerwone i czarne. Wybór skrajnych kolorów liter symbolicznie nawiązuje do pełnego skrajności doświadczania świata przez Stachurę. Kubasiewicz graficznie układa ciągi liter na kształt otwartej książki. Czasem układy liter przypominają jakby uchylone okno, czy drzwi. Za tymi uchyleniami są fragmenty ostatniego tekstu Edwarda Stachury. Praca Jana Kubasiewicza jest swoistym tekstem epitafijnym, upamiętnieniem „życio-pisania” Edwarda Stachury.

Małgorzata Wiktorko, Agnieszka Wojciechowska-Sej, konsultacja ekspercka: Aleksandra Oszczęda.

Projekt pn. Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi współfinansowany jest w ramach Działania 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, poddziałanie 2.3.2 Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury, oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kwota dofinansowania: 679 359,96 PLN