Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Droga" to rzeźba wykonana w technice asamblażu. Składa się z pięćdziesięciu siedmiu patyków ułożonych jak podkłady kolejowe i przytwierdzonych do podłoża. Na nich zostały ułożone krętą linią dwadzieścia trzy pomalowane na biało listewki przedstawiające tytułową drogę. W kilku miejscach znajdują się też klocki, które ułożone wzdłuż „drogi” kształtem przypominają budynki. Kręta linia o długości około trzech metrów, choć ułożona przy samej ziemi, „zagarnia” znaczący obszar przestrzeni.

Artysta bada w pracy interesujące go zagadnienia relacji rzeźby z miejscem, jej fizyczności czy kierunków. W „Drodze" najsilniej wybrzmiewa teza, zawarta w ontologii rzeźby Chlandy, o jej integralności z przestrzenią, o tym, że rzeźba nie istnieje bez miejsca. Chociaż praca jest mocno zredukowana w formie, zbudowana z lekkich drobnych listewek, przez swoje „rozlanie” ma silne oddziaływanie na odbiorcę. Wpływa na jego relację z miejscem, w którym się znajduje. To ciało działające w przestrzeni. Jego obecność może w nas budzić niepokój, skłaniać do zadawania pytań o bycie wobec rzeźby, zajęcie wobec niej stanowiska i zastanowienie się nad niejednoznaczną relacją między tym, co zewnętrzne i tym, co wewnętrzne.

Chlandę interesuje plan horyzontalny, ciało leżące poniżej poziomu oczu. Twierdzi, że to, co bliżej ziemi jest bardziej materialne. Paradoksalnie to właśnie taki sposób zakomponowania Drogi sprawia, że dominuje ona przestrzeń bardziej niż rzeźby o orientacji wertykalnej. Swoje refleksje dotyczące horyzontalności artysta odnosi do tradycji malarstwa pejzażowego. Praca wyrastająca z podłogi współgra z naturalnością ludzkiego otoczenia. W wielu swoich realizacjach Chlanda przenosi formy natury do galerii, często są to konkretne pejzaże będące zapisem jego prywatnych przeżyć. Omawiana tu „Droga" to zarys drogi widocznej z jednej z jego pracowni.

Praca została nabyta do zbiorów Muzeum Sztuki w Łodzi bezpośrednio od artysty.

Dorota Stolarska-Kultys

„Droga" to rzeźba wykonana w technice asamblażu (kompozycja złożona z przedmiotów gotowych). Składa się z ułożonych krętą linią dwudziestu trzech białych listewek. W kilku miejscach znajdują się klocki. Ułożone wzdłuż „drogi” kształtem przypominają budynki. Kręta linia ma długość około trzech metrów. Mimo prostej formy praca „zagarnia” znaczący obszar przestrzeni. Silnie działa na odbiorcę. Wpływa na jego relację z miejscem, w którym się znajduje. To element pejzażu przeniesiony do galerii.

Dorota Stolarska-Kultys

Praca Marka Chlandy „Droga” składa się z dwudziestu trzech białych listewek. Listewki ułożone są w wijącą się linię, przypominającą drogę. W kilku miejscach przy linii znajdują się klocki. Klocki przypominają budynki znajdujące się przy drodze. Praca zajmuje dużo miejsca. Kręta linia ma długość około 3 metrów. Do instalacji dołączone jest leporello. Jest to książka, którą składa się w harmonijkę. Jest to jedna długa karta powstała z posklejanych ośmiu kartek. W książce jest przedstawiona droga. Marek Chlanda widział drogę z okna jednej ze swoich pracowni. Artysta przełożył obserwowany krajobraz na instalację z ułożonych listewek i książkę z harmonijkowo rozciągającym się przedstawieniem drogi. Artysta pragnie stworzyć „światoobraz”. Marek Chlanda zwracał uwagę w jakim miejscu galerii powinna znajdować się jego instalacja. Według niego rzeźba powinna łączyć się z przestrzenią. Uważał, że rzeźba nie istnieje bez miejsca.

Małgorzata Wiktorko, Agnieszka Wojciechowska-Sej, konsultacja ekspercka: Aleksandra Oszczęda.

Autor: Marek Chlanda

Tytuł: „Droga”

Wymiary: wysokość 297 cm, szerokość 64 cm, leporello- 47 cm x 31 cm

Technika: asamblaż

Rok powstania: 1984

„Droga” Marka Chlandy to instalacja przestrzenna złożona z 24 pomalowanych na biało klocków z nielakierowanej surowej płyty wiórowej, rozstawionych linearnie na podłodze na niewielkich drewnianych wspornikach – klinach oraz księgi leporello. Leporello to rodzaj książki w formie długiego pasa papieru złożonego regularnie w harmonijkę. 

Płaskie klocki – płytki mają różne kształty – niektóre są regularne prostopadłościenne, inne są ukośne lub zakrzywiane pod kątem. Mają różne rozmiary, ale wszystkie mieszczą się w dłoni. Przypominają batonik. Ustawiona instalacja zajmuje wijącą się linią pole o długości boków 297 cm x 64 cm. W czterech miejscach – na początku, na końcu i w dwóch miejscach na trasie, znajdują się wyższe klocki które dzielą drogę na trzy mniej więcej równe odcinki. Te wyższe klocki okalają drogę. Wykonane są z surowego drewna. Przypominają one uproszczone bryły niewielkich budynków po obu stronach szosy. Instalacja nie dotyka podłoża, unoszona jest ponad podłogą na niewielkich drewnianych klinach. Stojąc przy instalacji widzimy z góry wycinek miniaturowego traktu z uproszczoną architekturą.

Księga w typie leporello – czyli złożonej w harmonijkę długiej karty, ma tekturową sztywną białą okładkę z grzbietem z szarej tektury. Na okładce, w centrum górnej połowy, widnieje tytuł zapisany wersalikami DROGA. Litery są odrysowanymi ołówkiem od szablonów kształtami. Wnętrze konturu liter pozostaje puste. Wysokość liter to ok. 4 centymetry. Rozkładana zawartość to osiem sklejonych białych kart, na których węglem i ołówkiem narysowana jest makieta drogi. Dukt drogi  w księdze jest nieco inny, niż w przypadku instalacji. Wydaje się być nieco spłaszczony, by zmieścił się na kartach. Zgodnie z instalacją, na rysunku także pojawiają się cztery geometryczne rysunki, w miejscu wyższych klocków, prawdopodobnie budynków. Na wnętrzu tekturowej okładki, w centrum na dole wklejona jest kartka rozmiaru ok. 20 cm x 15 cm. W górnej połowie jest to czarno-białe zdjęcie z wystawy Marka Chlandy w Muzeum Sztuki w Łodzi, o czym świadczy podpis. Dolna połowa kartki to białe pole zawierające tekst: „Często myślę, że moja praca ma ambicje stworzenia światobrazu, niekompletnego i fragmentarycznego ale wskazującego na istnienie widoku całości. Każda praca zawiera zapowiedź kolejnej: tak jakbym, krok po kroku uzupełniał brakujące części… Dziwne jest to jak prace, których jeszcze nie ma, wpływają na te już zrobione”.

Marek Chlanda stworzył pracę „Droga” inspirując się widokiem z okna którejś ze swoich tymczasowych pracowni. Instalacja stała się składanym z klocków, niczym rekonstruowanym ze strzępków pamięci, wspomnieniem obrazu.

Agnieszka Wojciechowska-Sej, konsultacja ekspercka: Magdalena Rutkowska.

Projekt pn. Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi współfinansowany jest w ramach Działania 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, poddziałanie 2.3.2 Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury, oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kwota dofinansowania: 679 359,96 PLN