Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

W 1976 roku Wojciech Bruszewski zrealizował wideo zatytułowane Video touch. Była to kompilacja różnych eksperymentów z technologią wideo, którą artysta połączył w całość za pomocą narracji z offu:

Sytuacja przed jaką postawiła nas technika, a mówiąc dokładniej, zaoferowane przez nią pewne urządzenia techniczne, w konsekwencji zmusza umysł do uaktualnienia danych, do dopasowania konstrukcji umysłu wobec zmienionej przez te urządzenia konstrukcji świata. Moje filmy i seria prac zatytułowana Dotyk video są takim właśnie dopasowywaniem się; są badaniem i analizą fenomenu „video” tak pomyślanym, aby w tzw. świadomości ludzkiej wywołać pewne zakłócenia. Wszystkie moje prace dotyczą sytuacji elementarnych. Ich analiza pozwala mi wykryć funkcjonujące jeszcze, lecz bezużyteczne struktury umysłowe. Urządzenia techniczne oferują nam bowiem nie tylko to, co zgadza się z naszymi pojęciami ale i to, co z naszymi pojęciami nie zgadza się. Przy tym maszyny nic od siebie nie dodają – działają bezpośrednio, mechanicznie, automatycznie; kodują i dekodują. Przy tak ograniczonej ich funkcji (a tylko taka ich funkcja mnie interesuje) istnienie fenomenów niezgodnych z naszą świadomością może świadczyć tylko na niekorzyść umysłu, a nie maszyn.To właśnie urządzenia techniczne, a nie ich wynalazcy, stworzyły nową sytuację. Sytuacja ta jest dla umysłu szansą odnowy, szansą wyjścia poza schematy wokół których obraca się kultura „humanistyczna”. Interesując się, niezgodną z naszą świadomością propozycją maszyn, zajmuję się przede wszystkim właśnie świadomością. Badam ją. Celowo w piśmie studenckim stawiam problem dwóch kultur: „humanistycznej” i „technologicznej”. Jestem przekonany, że zjawisko takie istnieje (przynajmniej dziś) i nie będę tego w tym miejscu uzasadniał. Wspomnę tylko o tragicznych skutkach. Otóż dokonania kultury „technologicznej” są w Polsce popularyzowane przez reprezentantów kultury „humanistycznej”. I to jest ten dramat. Myślę o krytykach sztuki, których horyzont intelektualny zatrzymał się na barierze kombinatorycznej obróbki wiedzy humanistycznej. Nie usiłują oni rozszerzać swej wiedzy na takie dziedziny jak matematyka, cybernetyka czy informatyka – choćby na poziomie elementarnym. Wiedzę „skutecznie” zastępują wrażliwością!

Artysta przygotował również wersję pracy jako tablicę, na której umieścił klatki z każdej z jedenastu prac oraz towarzyszące im schematy ujawniające ich działanie. Fragment tekstu wiodącego został również umieszczony w górnej części tablicy. Ta antologia prac pozwala na ujawnienie podstawowych zagadnień, które zajmowały artystę w czasie eksploracji technologii wideo. Były wśród nich: desynchronizacja dźwięku i obrazu, interferencje, feedback oraz wykorzystywanie materialności telewizora. Wszystkie można określić jako eksperymenty w obszarze „pułapek na rzeczywistość”. Jednocześnie język, którego Bruszewski używa do opisu, nawiązuje do innych traktatów dotyczących relacji między danymi zmysłowymi a światem zewnętrznym, w tym w szczególności Teorii widzenia. Dotyk wideo to więc traktatem o wpływie mediów na percepcję, który oparty jest na prowadzonych przez lata laboratoryjnych eksperymentach.

Daniel Muzyczuk