Katarzyna Kobro
Akt (1)
Datowanie: | 1925-1927 |
Technika: | rzeźba |
Materiały: | gips |
Rozmiar: | wys. 22 cm, szer. 13 cm, głęb. 19 cm |
Sposób nabycia: | dar |
Data nabycia: | 31.03.1930 |
Numer inwentarzowy: | MS/SN/R/2 |
Opis dzieła
Odlew gipsowy otwierający, w kolejności umownej, zestaw trzech niewielkich „Aktów kobiecych", hipotetycznie datowanych a przekazanych w darze gminie miasta Łódź i włączonych 31 III 1930 do zbiorów Muzeum. Dwie rzeźby w gipsie artystka wystawiła po raz pierwszy na „Salonie Modernistów" (Warszawa, 1928), być może właśnie z tego zespołu. W latach 30. XX wieku „Akty (1), (2) i (3)" prezentowane były w kolekcji muzealnej, początkowo w „Sali artystów łódzkich”, następnie w „Międzynarodowej Kolekcji Sztuki Nowoczesnej". Autor wstępu do „Katalogu Działu Sztuki nr 1" (Łódź, 1930) dostrzegł, iż są to dzieła „zajmujące doskonałym opanowaniem rzeźbiarskiej formy, ścisłą i celową logiką i architektoniką bryły”.
Modelowała je w glinie, bezpośrednio z natury, studiując najpewniej własne ciało, do czego upoważnia porównanie ich form z zachowanymi fotografiami osobistymi. Postrzegała ten rodzaj twórczości w kategoriach sztuki „wypoczynkowej”. „Akt (1)" to kobieta siedząca z podwiniętymi nogami, o szczupłym torsie lekko wysuniętym do przodu, „sferycznych”, jak u „Madonny" Jeana Fouqueta, piersiach, ściągniętych ramionach z lewą ręką zgiętą na plecach, prawą opuszczoną wzdłuż boku i odrzuconą w tył głową, złożoną równocześnie na lewym uniesionym ramieniu. Forma obła i miękka, miejscami o ostrych krawędziach i charakterystycznych podcięciach, zagłębieniach. Zsyntetyzowana na granicy abstrakcji figuratywność daje przy oglądzie tej rzeźby zaskakujące niekiedy widoki ciała, nieoczekiwanie jakby przesłoniętego spódnicą, z twarzą ukrytą pod zgeometryzowaną „czapeczką”. „Akt" ten i wszystkie nam znane mają bryły zwarte, z założenia pozbawione jakichkolwiek otworów, co wyraźnie odróżnia je od rozwiązań Umberto Boccioniego czy Aleksandra Archipenki, z którymi w dotychczasowej literaturze zwykło porównywać się poszukiwania Kobro, niejako w ślad za przedwojenną krytyką, zasugerowaną najpewniej ilustracyjnym materiałem porównawczym w „Kompozycji przestrzeni. Obliczenia rytmu czasoprzestrzennego" (Łódź, 1930).
Ciało stanowi dla niej „jedność organiczną” w przestrzeni i jako takie posiada swe własne granice naturalne, w przeciwieństwie do „kompozycji przestrzeni" (abstrakcyjnego pojęcia nowoczesnej rzeźby) pozbawionej takich granic, a w myśl założeń unizmu przez otwarcie na przestrzeń zdolnej do włączenia się w jej nieskończoność. „Akty" analizowane z tego punktu widzenia ujawniają nam nie zbadany aspekt teorii unizmu. Z niniejszego „Aktu" w 1990 roku wykonano we Francji, na podstawie umowy Muzeum Sztuki w Łodzi z Galerią Frannki Berndt, odlew w czarno-patynowanym brązie (wł. prywatna).
Zenobia Karnicka, cytat z katalogu: „Katarzyna Kobro 1989-1951. W setną rocznicę urodzin", kat. wystawy, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 1998, s. 128)
Opis prosty
Opis dedykowany osobom słabo słyszącym i niesłyszącym
Katarzyna Kobro stworzyła „Akt (1)" odlew gipsowy, który rozpoczyna cykl trzech niewielkich aktów kobiecych. Przekazała go w darze dla Łodzi. W 1930 roku został włączony do zbiorów Muzeum Sztuki w Łodzi. Dwie gipsowe rzeźby artystka wystawiła po raz pierwszy na „Salonie Modernistów” w Warszawie w 1928 roku, być może pochodziły one z owego cyklu. „Akty (1), (2), (3)" prezentowano w latach 30. XX wieku w kolekcji Muzeum Sztuki w Łodzi.
Proces rzeźbiarski Katarzyna Kobro rozpoczynała w glinie. Bezpośrednio z natury studiowała najprawdopodobniej własne ciało. Wniosek taki powstał na podstawie porównania form aktów z zachowanymi fotografiami osobistymi. Artystka postrzegała taki rodzaj sztuki w kategoriach sztuki „wypoczynkowej”.
„Akt (1)" to kobieta siedząca z podwiniętymi nogami. Ma szczupły tors, lekko wysunięty do przodu, kuliste piersi, ściągnięte ramiona. Lewa ręką zgięta, spoczywa na plecach, prawa opuszczona wzdłuż boku. Głowa lekko odchylona do tyłu, opiera się równocześnie na lewym, uniesionym ramieniu. Forma rzeźby jest obła i miękka, posiada zwartą bryłę, z założenia pozbawioną jakichkolwiek otworów. W niektórych miejscach występują ostre krawędzie, charakterystyczne dla twórczości Kobro podcięcia i zagłębienia. „Akt (1)" charakteryzuje synteza formy stanowiąca granicę abstrakcji figuratywności rzeźby. Ciało dla Katarzyny Kobro stanowi jedność organiczną z przestrzenią, posiada swe własne granice naturalne. Przeciwieństwem „Aktów" są kompozycje przestrzenne, które nie mają własnych, naturalnych granic.
Katarzyna Kobro była jedną z inicjatorek Grupy „a.r." Artystka uważała, że rzeźbę należy uwolnić od przymusu bycia bryłą. Według niej rzeźba stanowi równoprawny element przestrzeni, współistnieje z przestrzenią, która ją otacza i się z nią przenika. Każdy element kompozycji jest tak samo ważny.
Autor skryptu: Maja Pawlikowska
Opis dla osób ze spektrum autyzmu
Katarzyna Kobro zrobiła gipsową rzeźbę przedstawiającą siedzącą kobietę.
Kobieta jest przedstawiona w sposób uproszczony, zgeometryzowany. Ma spadziste zaokrąglone ramiona, krągłe piersi, podkreśloną talię, nieco wypukły brzuch, szerokie uda. Artystka nie zaznaczyła na głowie kobiety rysów twarzy i włosów. Katarzyna Kobro pokazała syntetycznie jak naturalnie układa się kobiece ciało. Katarzyna Kobro obserwowała swoje ciało, jak najwygodniej jest jej usiąść. Starała się uchwycić to, co jest charakterystyczne dla kobiecego ciała. Kobieta może wygodnie usiąść z nogami zgiętymi w kolanach, podwiniętymi pod siebie. Aby siedzieć prosto podpiera się rękami z tyłu. Często odchyla głowę w bok, w kierunku ramienia. Charakterystyczne pochylenie głowy kobiecej w kierunku ramienia bardzo często spotyka się w sztuce dawnej (np. przedstawienie Marii w obrazie Simone Martini „Zwiastowanie”, 1333).
Proces rzeźbienia nagiego człowieka wywołuje emocje fizjologiczne czy seksualne. Rzeźbię z natury tak, jak idzie się do kina, żeby lepiej wypocząć. Lubię się zabawiać poprawiając to, co nie zostało ukończone w jakimkolwiek kierunku sztuki dawnej. /Katarzyna Kobro, 1933/
Autorka skryptu: Małgorzata Wiktorko
PROTOTYPY 6: ALICJA BIELAWSKA, Na przecięciu linii [2022-04-01-2022-06-05]
Sala Neoplastyczna. Stan początkowy [2023-05-31-2024-12-31]
Katarzyna Kobro, Władysław Strzemiński [1956-12-01-1957-01-01]
Katarzyna Kobro (1898-1951). W setną rocznicę urodzin. [1998-10-21-1999-01-17]
a.r.Artistes revolutionnaires de Łódź [2001-10-17-2002-01-06]
Poruszone ciała. Choreografie nowoczesności
A Polish Avant-garde, Katarzyna Kobro, Władysław Strzemiński [2018-10-24-2019-01-14]
Kobro & Strzemiński - A Polish Avant-garde [2019-03-23-2019-06-30]
Komponowanie przestrzeni. Rzeźby awangardy
Katalog Działu Sztuki nr 1, rozdz.: poz. 86, Łódź : Wydawn. Magistratu m. Łodzi ; Ludomir Mazurkiewicz i S-ka (druk) [Miejskie Muzeum Historii i Sztuki im. J. i K. Bartoszewiczów w Łodzi], 1930, s. 16.,Karnicka Zenobia, Janina Ładnowska, Elżbieta Fuchs,