Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Martwa natura jest od wieków jednym z najbardziej powszechnych motywów malarskich. Jej zadaniem było uchwycenie znieruchomiałych elementów, takich jak owoce, ryby, naczynia, książki, instrumenty muzyczne, książki – ich wybór zdeterminowany był symbolicznymi odniesieniami poszczególnych motywów. Z motywem tym zmierzył się również Fernand Léger w Martwej naturze, mniejszy nacisk został położony na symbolikę, większy na zbudowanie nowoczesnej kompozycji; obraz jest trochę bryłowaty – kubistyczny, a trochę surrealistyczy, żonglujący zawieszonymi w powietrzu elementami. Pobrzmiewa w nim echo tradycyjnych przedstawień. Léger swobodną linią nakreślił stół, na którym „leżą” na pół realistyczne elementy, a ich zestawienie potęguje dezorientację widza.

Maciej Cholewiński (Cytat za: „Korespondencje. Sztuka nowoczesna i uniwersalizm", red. Jarosław Lubiak, Małgorzata Ludwisiak, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 2012, s. 244).

Autor: Fernand Léger

Tytuł: „Marta natura"

Data: przed 1930

Wymiary: wys. 45 cm x szer. 28 cm

Technika: olej, płótno

W pracy mieszają się elementy abstrakcyjne i przedstawiające. Przedmioty namalowane w sposób uproszczony z charakterystycznym czarnym konturem i cieniem. Obiekty i kształty są zawieszone w przestrzeni na niebieskim tle. Sprawiają wrażenie unoszenia się w próżni.

Kolorystyka obrazu ograniczona: czerń i biel, niebieski, czerwony, żółty.

W centralnej części po prawej geometryczny kształt, który jako jedyny jest w kolorze żółtym. Jest ok. połowy wysokości obrazu. Składa się z dwóch kwadratów, jeden na drugim. Są one bardzo podobne: żółte tło, wszystkie elementy mają czarne kontury, czerwony trójkąt i czarne koło. Niewielkie różnice w zakomponowaniu i skali elementów. Górny kwadrat ma namalowaną przekątną dzielącą kwadrat na pół. Po lewej czerwony trójkąt wpisany w dolny narożnik. Po prawej czarne kółko wpisane w białe z czarnym konturem.

W dolnym kwadracie pionowy czerwony trójkąt, po prawej mały biały poziomy trójkąt. Nad nim 3 centryczne koła. W środku czarne, z małym białym pionowym fragmentem, potem dwa białe z czarnymi konturami. Kontur ma grubość białych elementów, więc może to też być pięć kół na przemiennie czarne i białe.

Podłużny prostokąt jest umiejscowiony na większym organicznym kształcie przypominającym chmurę. Kształt jest biały i czarny. Czerń sugeruje cień, zagięcie figury. Powyżej w prawym górnym rogu prostokątny kształt: to temperówka. Po lewej stronie biały prostokąt z czerwoną rybą – to pudełko od zapałek, które pojawia się też w innych pracach artysty.

Po prawej stronie pionowy biały kształt. Kontur i sugestia światłocienia w kolorze czarnym. Obiekt przypomina fragment balustrady lub zdobionej nogi od stołu. Składa się z kilku elementów: najbardziej charakterystyczne: u dołu szpic, potem kula, pozioma elipsa linią przecięta na pół, kolejna kula i szpic. 

Na niebieskim tle pojawia się też kilka linii czarno-białych, które częściowo zamykają a częściową otwierają kompozycję, bo wychodzą poza kadr. Namalowane są podobnie jak inne elementy, są cienkie, białe z czarnym konturem. Czasem te linie sprawiają wrażenie przestrzennych listew, bo kolor czarny może być cieniem jednej ze ścianek listwy.

Fernard Léger urodził się w 1881 roku, zmarł w 1955 roku. Od 1900 roku mieszkał i pracował w Paryżu, który opuścił na czas II wojny światowej. Twórczość artysty wiąże się z kubizmem. W odróżnieniu od Pabla Picassa i Georgesa Braque’a, zamiast kubów i sześcianów, stosował formy cylindryczne, w związku z tym nazywany bywa tubistą. Interesował się również kinem. Krótkometrażowy film „Balet mechaniczny” z 1924 roku to jeden z najważniejszych filmów eksperymentalnych. Artysta odegrał też duża rolę jako nauczyciel, jego pracownia odwiedzana była przez młodych artystów z całego świata. Wanda Chodasiewicz-Grabowska była jego uczennicą, a potem od 1948 roku asystentką. W 1952 roku wzięli ślub. Nadia Léger po śmierci męża dbała o jego spuściznę powołując muzeum Fernanda Légera w Biot. W 1967 roku placówka zyskała status muzeum narodowego.

Autorka skryptu: Katarzyna Mądrzycka-Adamczyk

Konsultacja: Magdalena Rutkowska

Tyflografika

Wymiary zgodnie z oryginałem

Technika: druk strukturalny UV

Opracowanie: Karolina Banaszkiewicz-Badura „Gimnastyka wyobraźni”

Druk: Scorpio Sp. z o. o.

Konsultacja tyflografiki: Magdalena Rutkowska