Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Opis dedykowany osobom słabo słyszącym i niesłyszącym

Stanisław Ignacy Witkiewicz w 1921 roku narysował suchą pastelą portret. Prawdopodobnie widnieje na nim mężczyzna, ale trudno to jednoznacznie określić. Bardzo charakterystyczna jest ekspresyjna kreska i duże nagromadzenie linii ( Narysował portret kredką pastelową. Na obrazie prawdopodobnie jest mężczyzna, ale do końca nie wiadomo. Twarz narysowana jest za pomocą wielu linii. Linie rysowane są chaotycznie). Kolorystyka pracy to: czarny, biały, czerwony, żółty, różowy. Postać na rysunku ma jedno oko zamknięte, twarz jest mocno zdeformowana. Głowa nie jest karykaturą ( Twarz ma zmieniony kształt, prawie nie przypomina twarzy człowieka. Głowa to nie karykatura, nie ośmiesza narysowanego człowieka). Witkacy przez zastosowanie licznych deformacji chciał pokazać wiedzę o konkretnym człowieku, nie tylko wygląd, ale również cechy charakteru. Rysunek ten może stanowić zapowiedź późniejszej działalności artystycznej. (Być może ten rysunek był początkiem twórczości artysty, na której skupił się kilka lat później.) Cztery lata później właśnie portret stał się podstawowym nurtem twórczości plastycznej Witkacego.
Stanisław Ignacy Witkiewicz pseudonim „Witkacy”- polski malarz, pisarz, filozof, dramaturg i fotografik, syn malarza Stanisława Witkiewicza. Przyjaźnił się z artystą awangardowym Leonem Chwistkiem. Witkacy był twórcą „teorii czystej formy”, która mówiła o osiągnięciu jedności za pomocą wielości, wielu elementów składowych np. kontrastów barwnych (Według "teorii czystej formy" dzieło składa się z wielu elementów. Są to kształty, kolory, wielkości. Kiedy artysta stosuje wiele tych elementów, to ma szansę stworzyć pracę idealną, tak zwaną jednolitą). W 1925 roku artysta założył „Firmę Portretową S.I.Witkiewicz”, która stanowiła jego główne źródło utrzymania (zarabiał w ten sposób na życie). Klient musiał się stosować do specjalnego Regulaminu. Przez kilkanaście lat artysta stworzył kilka tysięcy portretów. S.I. Witkiewicz jest autorem powieści oraz dramatów, które od wielu lat są wystawiane w teatrach i weszły do kanonu polskiej literatury (Teksty Witkacego odgrywane są przez aktorów w wielu teatrach. Jego teksty są bardzo ważne dla współczesnej literatury polskiej). Artysta tworzył dzieła plastyczne w nurcie ekspresjonizmu i formizmu. Zmarł śmiercią samobójczą w 1939 roku.

Autor skryptu: Maja Pawlikowska

Ta wczesna praca ukazuje studium głowy o nieprecyzyjnie oddanych rysach, zgodne z postulatami formistycznymi, wedle których najważniejszym środkami wyrazu są linie i plamy barwne, nie zaś podobieństwo. Widać tutaj wpływy ekspresjonizmu – w gwałtowności rysunku i niepokojącej, tajemniczej atmosferze pracy. W dojrzałych pracach Witkacy będzie z niezrównaną przenikliwością psychologiczną oddawał rysy portretowanych. Forma zaś, w porównaniu do tej pracy, stanie się bardziej skomplikowana i rozczłonkowana. Inne charakterystyczne cechy dojrzałego stylu portretów artysty można wiązać ze spuścizną Młodej Polski – wyrazista kreska i werystyczne ukazanie fizjonomii nawiązują do pasteli Stanisława Wyspiańskiego, wyraziste kontrasty żywych barw – do twórczości Jacka Malczewskiego. Tak właśnie będą rysowane pastelami portrety po 1924 r., kiedy to, po powstaniu Firmy Portretowej S. I. Witkiewicz, stały się one jedyną formą działalności Witkacego w dziedzinie sztuk plastycznych.

Anna Nawrot (Cytat za: Korespondencje. Sztuka nowoczesna i uniwersalizm, red. Jarosław Lubiak, Małgorzata Ludwisiak, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 2012, s. 338).