Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Praca została wykonana na wystawę „Pryzmat. Hommage à Henryk Stażewski. Instalacja”, która miała miejsce w Galerii Domu Środowisk Twórczych w ramach  odbywającego się w czerwcu 1988 roku w łódzkiej Galerii Wschodniej międzynarodowego sympozjum „Zająć pozycję". Składa się z dwóch prostopadłościanów ze sklejki malowanych na biało, drewnianej malowanej na biało ramy, dwóch okrągłych soczewek i diapozytywu z układem linii. Całość uzupełniona jest światłem, które wydobywa układ linii z diapozytywu i tworzy cienie na ścianie. Instalacja jest hołdem Antoniego Mikołajczyka dla Henryka Stażewskiego, pioniera awangardy, konstruktywisty i jednego z twórców Międzynarodowej Kolekcji Sztuki Nowoczesnej grupy „a.r.” podarowanej muzeum. Artystyczne dokonania zmarłego w 1988 roku Stażewskiego wywarły wpływ na kilka generacji awangardowych twórców w Polsce. Również autor „Pryzmatu" uważnie śledził jego twórczość, a szczególną inspirację stanowiły dla niego przestrzenne wystawy realizowane przez konstruktywistę pod koniec lat sześćdziesiątych w warszawskiej Galerii Foksal. Interesowało go zwłaszcza wyjście w przestrzeń pogłębioną i wykorzystywanie przez Starzewskiego trzeciego wymiaru. Do koncepcji tej nawiązywał w pracach o charakterze przestrzennym, które umożliwiały zarówno obserwację instalacji z zewnątrz, jak i wejście do jej wnętrza.

W intermedialnej twórczości Antoniego Mikołajczyka szczególne miejsce zajmowało światło, co było wynikiem jego zainteresowania fotografią. Artysta wiele uwagi poświęcał jego różnorodnym fenomenom. Interesował go zapis światła. W pracach służyło mu nie tylko do tego by coś uwidocznić, ale samo stawało się widzialne. Było tematem zarówno fotografii prezentujących ekspresyjne struktury powstałe z połączenia ruchu kamery i statycznych punktów świetlnych będące zapisem drogi, jak i instalacji przestrzennych, w których badał jego relacje z przestrzenią. Te ostatnie, znacznie bardziej statyczne cechowała geometria, o której artysta mówił, że w jego sztuce jest „ważnym elementem okiełznania ekspresji światła” (Rozmowa pomiędzy Jaromirem Jedlińskim a Antonim Mikołajczykiem przeprowadzona w Muzeum Sztuki w Łodzi 1994 r.). W rzeźbach świetlnych, takich jak „Pryzmat”, autor traktował światło w sposób konstruktywny – to jeden z elementów, który tworząc relacje z pozostałymi, składa się na całość dzieła. Formy świetlne wchodzą w dialog z formami realnymi, do których należy przestrzeń i obiekty takie, jak rama czy prostopadłościany wykorzystane w omawianej pracy.

Praca powstała na wystawę „Pryzmat. Hommage à Henryk Stażewski. Instalacja". Wydarzenie odbyło się w 1988 roku w Galerii Domu Środowisk Twórczych w Łodzi. Instalacja składa się z sześciu elementów. Są to dwie kolumny ze sklejki i drewniana rama. Oba elementy w kolorze białym. Dwie okrągłe soczewki oraz slajd, na którym widać układ linii. Ważnym elementem jest światło. Dzięki niemu widać układ linii ze slajdu. Tworzy też cienie na ścianie. Instalacja jest hołdem dla Henryka Stażewskiego. To jeden z czołowych artystów polskiej awangardy. Należał też do twórców kolekcji podarowanej muzeum. Jego prace wywarły wpływ na wielu późniejszych artystów. Również na Mikołajczyka. Swoją instalacją nawiązał do prac Stażewskiego. Wykorzystał w niej również światło, które było istotnym elementem jego twórczości.

Dorota Stolarska-Kultys

Antoni Mikołajczyk był fotografem i tworzył instalacje. Instalacja jest dziełem sztuki. Składa się z różnych elementów, które artyści łączą ze sobą. Antoni Mikołajczyk w swoich instalacjach wykorzystywał fotografie i światło. Instalacja „Hommage a Henryk Stażewski” nosi tytuł w języku francuskim. Po polsku znaczy to „W hołdzie Henrykowi Stażewskiemu". Henryk Stażewski był artystą. Antoni Mikołajczyk wykonał instalację z drewnianych słupków, ramy do obrazu oraz pryzmatów. Na instalację skierowane jest światło z projektora. Światło rozszczepia się na kilka promieni. Promienie światła krzyżują się z ramą i słupkami. Podobne prace tworzył Henryk Stażewski.

Maciej Cholewiński, konsultacja ekspercka: Aleksandra Oszczęda.

Autor: Antoni Mikołajczyk

Tytuł: „Pryzmat. Hommage à Henryk Stażewski”

Wymiary: wysokość 300 cm,  szerokość 200 cm,  głębokość 100 cm

Technika: instalacja (z użyciem światła)

Rok powstania: 1988

Praca stanowi instalację artystyczną składającą się z sześciu elementów. Jest ona rozmieszczona w przestrzeni. Zasadniczą częścią są dwa drewniane słupki oraz rama pomalowane na biało. Słupki mają długość 124 cm i kwadratowy przekrój o boku około 18 cm. Jeden z nich stoi pionowo na ziemi, drugi znajduje się nad nim, jest przechylony pod kątem około 45 stopni w prawo i styka się jedną krawędzią podstawy z górną krawędzią dolnego słupka. Przed górnym słupem znajduje się drewniana rama w kształcie kwadratu o boku zbliżonym do wysokości słupków. Jej lewy dolny róg znajduje się mniej więcej w jednej trzeciej długości górnego słupka przy jego krawędzi. Wisi ona w niewielkiej odległości od konstrukcji ze słupków.

Integralną częścią instalacji jest rzutnik, który znajdując się w odpowiedniej odległości od drewnianej struktury, wyświetla na niej i na ścianie za nią obraz z kliszy. Stanowi on geometryczną kompozycję z siedmiu równoległych linii. Biegną one diagonalnie począwszy od przestrzeni poza instalacją po jej lewej stronie nad ramą do przestrzeni pod prawym rogiem ramy. W tym miejscu klisza kończy się i linie znikają zaznaczając jej prostokątny kształt. Z tego rogu kliszy wybiegają kolejne linie, które nie do końca mieszczą się w kadrze, kierują się ku górze, są delikatnie pochylone w lewo i sięgają prawego górnego rogu ramy.

Całość instalacji stanowi połączenie drewnianej konstrukcji geometrycznej ze światłem, które zarówno pozwala wyświetlić przygotowany obraz z kliszy, jak i sprawia, że konstrukcja, która jest delikatnie oddalona od ściany, rzuca cień pogłębiając wielopłaszczyznowość pracy.

               Praca powstała na wystawę „Pryzmat. Hommage à Henryk Stażewski. Instalacja”, która odbyła się w 1988 roku w Galerii Wschodniej w Łodzi. Antoni Mikołajczyk (ur. 1939 – zm. 2000) interesował się światłem, odgrywało ono ważną rolę w jego twórczości, poświęcał mu wiele uwagi. W instalacji „Pryzmat…” skupia się na pogłębianiu przestrzeni poprzez grę światła i cienia wraz z konstrukcją, tworząc wiele planów, w które widz może wchodzić lub też obserwować z daleka. Instalacja jest hołdem dla Henryka Stażewskiego, pioniera awangardy, konstruktywisty, do którego prac bezpośrednio nawiązują formy zastosowane przez Mikołajczyka. Stażewski operował geometrią tworząc abstrakcyjne kompozycje z kształtów, linii oraz koloru, który w wypadku instalacji zastąpiony jest przez światło.

Wojciech Grum, Agnieszka Wojciechowska-Sej, konsultacja ekspercka: Magdalena Rutkowska.

Projekt pn. Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi współfinansowany jest w ramach Działania 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, poddziałanie 2.3.2 Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury, oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kwota dofinansowania: 679 359,96 PLN