Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Praca z serii „Partytury miast – Kolonia” to fotografia czarno-biała, na której zarejestrowany został ślad emitowany przez źródło światła będące w ruchu. Obraz powstał poprzez nastawienie w aparacie długiego, trwającego kilkadziesiąt minut czasu naświetlania, a następnie wprawienie go w ruch. Podczas gdy migawka pozostawała otwarta, kamera trzymana w ręku przez artystę poruszała się razem z nim i rejestrowała ślad świecących w nocy punktów, takich jak latarnie czy reflektory samochodów. Utworzyły one skomplikowaną strukturę nakładających się na siebie ciągłych linii, stanowiącą rejestrację przemieszczania się przedmiotu. Fotografia, inaczej niż zwykliśmy ją postrzegać, nie reprodukuje tu rzeczywistości, ale ukazuje zapis struktury relacji czasu i przestrzeni. Jest to abstrakcyjnie ukazane doświadczenie miasta i przebytej w nim drogi, w którym istotne miejsce zajmuje osoba autora. Antoni Mikołajczyk przemieszczając się z aparatem miał bezpośredni wpływ na rejestrowane obrazy, zawierając w nich świadectwo swojej obecności. Kamera stanowiła tu przedłużenie psychicznych i fizjologicznych funkcji ludzkiego organizmu, podobnie jak w realizacjach Józefa Robakowskiego, założyciela Warsztatu Formy Filmowej, do którego należał także Mikołajczyk. Artysta zwracał uwagę na to, że w seriach zapisów świetlnych, do których należy omawiana praca, „zawarty jest stosunek napięcia między człowiekiem, a otoczeniem w czasie i przestrzeni”, a najistotniejszą ich cechą „jest dokonanie wyboru środka przekazu i techniki w oparciu o nadrzędne kryteria artystyczne” („Antoni Mikołajczyk. Widzialne czynić widzialnym", Górnośląskie Centrum Kultury, Katowice 1998). W fotografii nie interesowało go to, na ile przystaje ona do rzeczywistości, ale to w jaki sposób możliwe jest dzięki niej kreowanie „nowych fantomów realności”. Był zdania, że świat tworzony przez dzieło sztuki „wygaszając” z jednej strony rzeczywistość tego realnego, przywraca je nam na nowo, w innej bogatszej od naszego potocznego widzenia perspektywie. W pracach Mikołajczyka, zarówno fotograficznych, jak i w realizowanych później instalacjach, kluczowym narzędziem było światło i jego przestrzenny zapis. To w nim upatrywał istotnego elementu budowania nowej rzeczywistości. W zapisach świetlnych światło staje się środkiem wyrazu, za pomocą którego przekazywany jest linearno-geometryczny język znaków.

Praca z serii „Partytury miast – Kolonia” to fotografia czarno-biała. Ukazuje siatkę białych linii na czarnym tle. Powstały poprzez zarejestrowanie śladów świecących w nocy punktów. Mogły to być latarnie albo samochody. Kamera była w ruchu, dlatego powstały linie. Jest to zapis doświadczenie miasta i przebytej w nim drogi. Istotne miejsce zajmuje osoba autora. To on spacerował z kamerą. Jest to więc jego osobiste doświadczenie.

Dorota Stolarska-Kultys

Informacje o artyście:

Antoni Mikołajczyk zajmował się fotografią, malarstwem, wideo i instalacją.  Interesował go temat światła, czasu  i przestrzeni.

Opis dzieła:

Praca pod tytułem „Partytury miast – Kolonia” to fotografia czarno-biała. Na fotografii są białe punkty i linie. Tło jest czarne. Punkty i linie są nieostre. Mamy wrażenie, że za punktami ciągną się smugi. Antoni Mikołajczyk sfotografował źródła światła. Źródłem światła może być latarnia albo reflektor samochodu. Artysta ustawił w aparacie długi czas naświetlania.. Fotograf się poruszał i trzymał aparat z otwartą migawką. Źródło światło mogło się poruszać. Linie za punktami świadczą o tym, że  wszystko się ruszało. Dlatego zdjęcie jest nieostre. Nie widzimy na nim latarni ani samochodu z reflektorami. Widzimy tylko ślady światła.

Katarzyna Kończal, konsultacja ekspercka: Aleksandra Oszczęda.

Autor: Antoni Mikołajczyk 
Tytuł: „Partytury miast – Kolonia”
Rok powstania: 1985
Tworzywo: papier fotograficzny
Wymiary:  wysokość 67,5 cm, szerokość 84,3 cm   
Ze zbiorów Muzeum Sztuki w Łodzi

W pracy fotograficznej Antoniego Mikołajczyka dominuje jednolita, głęboka czerń. Kontrastują z nią białe punkty i linie. Tworzą dwa skupiska. Szeroki pas w części środkowej oraz figurę
w dolnej partii pracy. Pas jest delikatniejszy – punkty i kreski są nieostre, rozmazane. Mamy wrażenie smug ciągnących się za punktami. Forma dolna także jest nieostra. Przypomina trójwymiarową konstrukcję złożoną z niepełnych, zachodzących na siebie prostopadłościanów. Ich wierzchołki stanowią kropki a krawędzie smugi od nich biegnące. Wokół obrazu, szeroki nierównomierny margines. Boczny: ok. 11 cm, górny i dolny ok. 3,5 cm.

Artysta stworzył ten obraz nastawiając w aparacie długi czas naświetlania oraz ruszając aparatem w momencie rejestracji świecących punktów, takich jak latarnie czy reflektory samochodów. W pracach Mikołajczyka kluczowym narzędziem było światło i jego przestrzenny zapis oraz osobiste doświadczenie. Antoni Mikołajczyk był artystą intermedialnym zajmującym się fotografią, malarstwem, wideo i instalacją. Krzysztof Jurecki - krytyk, kurator oraz historyk sztuki - charakteryzując jego działalność pisał, że „tzw. zapisy światła zgłębiał w wersji geometrycznej i rzadziej ekspresyjnej (także w formie barwnych zdjęć) będącej relacją z zapisu drogi”.

Katarzyna Kończal, konsultacja ekspercka: Magdalena Rutkowska.

Projekt pn. Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi współfinansowany jest w ramach Działania 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, poddziałanie 2.3.2 Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury, oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kwota dofinansowania: 679 359,96 PLN