Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Fotografia „Dwurnik II" przedstawia stojącego na tle ściany Edwarda Dwurnika trzymającego w rękach swój portret fotograficzny wykonany wcześniej. Do zdjęcia przyklejony jest prostokątny kawałek żółtej transparentnej folii, która wprowadza do czarno-białej kompozycji element koloru. Tego rodzaju ingerencja w obraz jest charakterystyczna dla znacznej części twórczości Teresy Gierzyńskiej. Artystka często eksperymentowała z fotografiami, traktując je jako bazę do dalszych kreatywnych poszukiwań i przekształceń. Tworzyła kolaże, barwiła odbitki aniliną, nakładała na siebie różne obrazy, często wykorzystując przy tym fotografie archiwalne czy wycinki z prasy. Jak sama twierdzi zajmowała się peryferiami fotografii, co nie znajdowało zrozumienia w konserwatywnym środowisku fotograficznym. Otwartości na eksperymenty nauczyły ją zajęcia w pracowni brył i płaszczyzn prowadzonej w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych przez Oskara Hansena. Artystka studiowała tam na Wydziale Rzeźby od 1963 roku. Wiele miejsce w dorobku Gierzyńskiej zajmują fotografie stanowiące dokumentację życia i twórczości Edwarda Dwurnika, prywatnie jej męża. Artystka poznała go w 1966 roku będąc na trzecim roku studiów, pobrali się dwa lata później. Dwurnik był wówczas młodym malarzem, którego kariera dopiero nabierała tempa. Był pochłonięty intensywną pracą starając się wniknąć w metodę malarską Nikifora. Gierzyńska zajmowała się jego sprawami zawodowymi, nie porzucając jednak własnej działalności artystycznej. Dwurnik niejednokrotnie pomagał jej w realizacji autoportretów z obszernego cyklu „O niej". Na różne sposoby jest też obecny w serii prac „Pieszczotki", w którym pojawia się fragmentarycznie, jako cień albo też za pośrednictwem swoich rysunków.

Fotografia „Dwurnik II" przedstawia stojącego na tle ściany mężczyznę. Jest to artysta Edward Dwurnik. Był on mężem artystki. Mężczyzna trzyma w rękach swój portret. Ma na nim długie włosy. Do zdjęcia przyklejony jest kawałek żółtej folii. Wprowadza ona element koloru do zdjęcia. Tego rodzaju zabieg jest charakterystyczny dla Teresy Gierzyńskiej. Fotografia była dla niej jedynie punktem wyjścia do dalszych działań.

Informacje o artystce:

Teresa Gierzyńska jest fotografem. Robi najczęściej zdjęcia elementów własnego ciała. Była żoną znanego malarza Edwarda Dwurnika. Zajmowała się sprawami męża i domem. Jej twórczość była lekceważona. Teresa Gierzyńska nie miała własnej pracowni. Zdjęcia powstawały w sypialni lub w łazience. Dopiero po śmierci Dwurnika zaczęto doceniać jej twórczość fotograficzną. W 2021 roku w Zachęcie, w Warszawie zrobiono wystawę jej zdjęć.

Opis dzieł:

Teresa Gierzyńska dokumentowała zdjęciami życie i twórczość Edwarda Dwurnika. Na zdjęciu „Dwurnik II”  Edward Dwurnik trzyma swoją fotografię. Pokazuje samego siebie. To on jest najważniejszy.

Małgorzata Wiktorko, konsultacja ekspercka: Aleksandra Oszczęda.

Autor: Teresa Gierzyńska

Tytuł: „Dwurnik II”, z serii „Portrety”,

Wymiary: wysokość 29.5 cm, szerokość 19.4 cm

Technika: kolaż; fotografia czarno-biała na papierze, fotografia kolorowana

Rok powstania: 1979

Na pionowej, prostokątnej, czarno-białej fotografii widnieje od pasa w górę mężczyzna, który pozuje na tle chropowatej ściany. Praca z serii „Portrety” ukazuje mężczyznę en face w średnim wieku, bez zarostu, z krótką fryzurą. Na swoim prawym policzku ma charakterystyczny pieprzyk.  Ma na sobie ciemną koszulkę polo z rozpiętym kołnierzykiem, na szyi mężczyzny zawieszony jest łańcuszek. Prawy nadgarstek mężczyzny zdobi zegarek na bransolecie wyglądającej jak połączone grube oczka łańcucha. Spodnie podtrzymuje przewleczony przez szlufki gruby, prosty pasek z prostokątną metalową klamrą. Mężczyzna trzyma przed sobą, z ugiętymi łokciami zdjęcie na kartce A4, które jako jedyne jest zamalowane na żółto, przez co zwraca uwagę odbiorcy. Prawdopodobnie trzyma on swoje powiększone zdjęcie dowodowe. Osiemnastolatek ma dłuższe włosy od swojej starszej wersji, poza tym przebijają charakterystyczne rysy i pieprzyk. Źródło światła musiało znajdować się po prawej stronie poza kadrem zdjęcia, na co wskazuje światłocień na mężczyźnie – silnie oświetlony jest z prawej strony, lewa natomiast partia skryta jest w lekkim cieniu. Pod całą fotografią widnieje podpis: „seria <>; Dwurnik II – foto – 1/1; 1979”. Obok daty znajduje się pieczątka z monogramem „T.G.” oprawiona w prostokątną ramkę. Fotografia przedstawia zatem męża artystki – Edwarda Dwurnika. Był to artysta pejzaży miejskich, karykaturalnych komentarzy społecznych. W jego pracach przejawia się uproszczona forma i prymitywizm inspirowany twórczością Nikifora.

Teresa Gierzyńska tworzy fotografie przez pryzmat kobiecego spojrzenia. W swoich pracach przedstawia niejednokrotnie wątki autobiograficzne, przebija przez nie nietrwałość uchwyconych momentów i specyficzna wrażliwość.

Helena Sej, Agnieszka Wojciechowska-Sej, konsultacja ekspercka: Magdalena Rutkowska.

Projekt pn. Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi współfinansowany jest w ramach Działania 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, poddziałanie 2.3.2 Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury, oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kwota dofinansowania: 679 359,96 PLN