Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Fotografie z serii „Pieszczotki" należą do obszernego zbioru „O niej", nad którym Teresa Gierzyńska pracowała od początku lat 70. do 2018 roku. Była to subtelna i intymna opowieść o kobiecości, emocjach i odczuwaniu świata, snuta przez artystkę na granicy dokumentu i kreacji. W samych „Pieszczotkach" Gierzyńska jeszcze śmielej niż w pozostałych pracach fotografuje swoje ciało, eksplorując własną seksualność oraz napięcia obecne w związku. Fotografie stanowią rodzaj zapisu praktyk performatywnych artystki, do których zaangażowała ona również swojego męża – Edwarda Dwurnika. Zarejestrowane sytuacje ukazane na ciasno kadrowanych, sensualnych ujęciach oddają napięcia zarówno erotyczne, jak i emocjonalne między partnerami. Są to stany uniwersalne dla każdej relacji, jednak w fotografiach obecne są także specyficzne emocje związane z twórczością artystyczną i podziwem dla niej. Stanowią one rodzaj gry, w której ciało Gierzyńskiej staje się materią poddawaną różnego rodzaju praktykom, jak stemplowanie, nakłuwanie, rysowanie. Wielki napis „DWURNIKA” przechodzący przez jej plecy, czy rysunek na pośladku wykonany ręką artysty budzą skojarzenia ze znakowaniem, zagarnianiem czy akcentowaniem swojej własności, jednak wszystko to dzieje się z inicjatywy autorki. To ona kontroluje swój wizerunek i sytuację, wymyśla i daje pozwolenie na tego rodzaju praktyki. Ciało nie jest tu traktowane przedmiotowo, to rodzaj gry i przenikania się twórczości dwójki artystów. Pisząc do Krzysztofa Jureckiego, Gierzyńska mówiła o swoich fotografiach: „Chciałam przedstawiać w fotografii pewne stany i sytuacje, i do tego potrzebni mi byli modele […] gdy potrzebny był mężczyzna - Edward był najbliżej i najłatwiej osiągalny, ale w tym momencie nie było zupełnie ważne, że to był mój mąż. Oczywiście takiego rysunku nikt inny by nie zrobił, wobec tego z przyjemnością wykorzystałam jego talent w tym zakresie”. Jak zauważa Jurecki, rysunki wprowadzają do prac aspekt body-artu, choć jest on tu traktowany z pewnym przymrużeniem oka. Dzieje się tak tym bardziej, że ciało nie jest tu jedynie poddaną działaniu materią, ale narzędziem w ręku artystki, która sama o nim decyduje i wyraża się za jego pomocą. Istotne miejsce w cyklu zajmują przedmioty, pełniące w zainscenizowanych przez autorkę sytuacjach rolę rekwizytów, czy wręcz erotycznych zabawek.

Fotografie należą do cyklu „Pieszczotki". Jest to część obszernej serii „O niej". Teresa Gierzyńska pracowała nad nią od początku lat 70. do 2018 roku. Jest to subtelna i intymna opowieść o kobiecości. Artystka łączy w fotografiach realność z fikcją. Posługuje się ciałem. W „Pieszczotkach" opowiada o napięciach w związku mężczyzny i kobiety. Zarówno erotycznych jak i emocjonalnych. Poddaje ciało różnym praktykom. W niektóre działania. angażuje swojego męża. Był nim artysta Edward Dwurnik.

Dorota Stolarska-Kultys

Informacje o artystce:

Teresa Gierzyńska jest fotografem. Robi najczęściej zdjęcia elementów własnego ciała. Była żoną znanego malarza Edwarda Dwurnika. Zajmowała się sprawami męża i domem. Jej twórczość była lekceważona. Teresa Gierzyńska nie miała własnej pracowni. Zdjęcia powstawały w sypialni lub w łazience. Dopiero po śmierci Dwurnika zaczęto doceniać jej twórczość fotograficzną. W 2021 roku w Zachęcie, w Warszawie zrobiono wystawę jej zdjęć.

Opis dzieł:

Cykl zdjęć „Pieszczotki” pokazuje różne części ciała. Artystka pokazuje rysunek na swoim pośladku, czy napis na swoich plecach. Jest to rodzaj gry erotycznej, którą podejmuje Teresa Gierzyńska. Zaprasza do współudziału swojego męża Edwarda Dwurnika. To on robi jej napis na plecach, rysuje na jej pośladkach. Wszystko dzieje się za przyzwoleniem artystki.

Małgorzata Wiktorko, konsultacja ekspercka: Aleksandra Oszczęda.

Autor: Teresa Gierzyńska

Tytuł: „Pieszczotki” (IX, X, XIII, XVI)

Wymiary: różne, około wysokość 28 cm, szerokość 19 cm

Technika: fotografia czarno-biała

Rok powstania: 1980-81

„Pieszczotki” to cykl fotografii, który jest częścią większego cyklu „O niej”. Głównym tematem prac jest kobieca erotyka. Fotografie to kadry fragmentów ciała kobiety, które układają się w narrację intymnego zbliżenia.

Pionowa, czarno-biała fotografia IX z serii „Pieszczotki” przedstawia nagą kobietę odwróconą tyłem do odbiorcy. Centrum zdjęcia zajmują pośladki kobiety, plecy widać do wysokości łopatek. Kobieta stoi na lewej nodze, a prawą unosi do przodu ze zgiętym kolanem, tak że jest ona niewidoczna. Na pośladkach kobiety zarysowuje się granica pomiędzy opalenizną nóg i pleców, a jej braku w miejscu noszenia fig. W tle znajduje się rozmazany, ciemny, zwisający materiał, a bliżej dolnej krawędzi jasny kawałek prawdopodobnie dywanu. Światło pada z prawej strony obrazu oświetlając najjaśniej prawy pośladek oraz kawałek pleców. Pod fotografią znajduje się napis: „<> IX, 1980r”, oraz konturowy rysunek psa przypominającego sznaucerka. Piesek jest zwrócony w prawą stronę.

XIII fotografia z tego cyklu ukazuje  fragment nagiej kobiety opartej o materac z pościelą z napisem na plecach „DWURNIKA”. XIV fotografia to znowu fragment nagiej kobiety, najbardziej zaakcentowana jest tu dłoń z mocno zarysowanymi żyłami, która kłuje ozdobną szpilką pośladek nagiej modelki. X fotografia ukazuje nagie pośladki kobiety ułożonej bokiem na materacu. Na prawym pośladku widnieje karykaturalna głowa i dłoń marynarza, pod rysunkiem leży na ciele kobiety pisak.

Teresa Gierzyńska tworzy fotografie przez pryzmat kobiecego spojrzenia. W swoich pracach przedstawia niejednokrotnie wątki autobiograficzne, przebija przez nie nietrwałość uchwyconych momentów i specyficzna wrażliwość.

Helena Sej, Agnieszka Wojciechowska-Sej, konsultacja ekspercka: Magdalena Rutkowska.

Projekt pn. Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi współfinansowany jest w ramach Działania 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, poddziałanie 2.3.2 Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury, oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kwota dofinansowania: 679 359,96 PLN