Dokumenty Inne

Polaków portret własnych jest zbiorem odbitek kserograficznych rysunków wykonanych przez Adama Paczkowskiego. Książka utrzymana w konwencji publikacji ukazujących się w wydawnictwie „Zakaz zawracania”, będącego jedną z form działalności galerii Czyszczenie Dywanów, pozbawiona jest jednak znaku wydawnictwa. Prócz działalności wystawienniczej i wydawniczej ta niezależna galeria zorganizowała również szereg wydarzeń z pogranicza sztuki. Artyści tworzyli też własne prace: obiekty, obrazy, rysunki.

Galerię Czyszczenie Dywanów założyli w Łodzi w 1982 roku dwaj przyjaciele z ulicy i ze szkolnej ławy Adam Paczkowski i Radosław Sowiak. Dywaniarze – bo tak nazywano właścicieli, zarejestrowali firmę usługową zajmującą się czyszczeniem dywanów jako przykrywkę dla działalności artystycznej. Przestrzeń wystawiennicza mieściła się w maleńkim mieszkaniu przy ul. Piotrkowskiej 255. Wystawiali w niej m.in. tak znani artyści, jak Henryk Stażewski, Zbigniew Warpechowski, Jan Dobkowski, Ryszard Waśko, Andrzej i Ewa Partum, Józef Robakowski.
Legalnie działający zakład usługowy służył Paczkowskiemu i Sowiakowi za pretekst do spotykania się większej grupy osób, a tym samym do organizowania imprez masowych surowo zakazanych w stanie wojennym. Nieoficjalnie jednak zajmowali się tym, czym normalnie zajmuje się galeria sztuki: kupowaniem i sprzedawaniem obrazów oraz organizowaniem wystaw.
W 1986 roku Służba Bezpieczeństwa, podczas serii „rozmów wychowawczych” z artystami jasno oznajmiła, że nie życzy sobie ich jakiejkolwiek aktywności na polu sztuki. W roku 1986 archiwum galerii Czyszczenie Dywanów zostało wywiezione z kraju i złożone jako depozyt w Bibliotece Sztuki w Kopenhadze. Stało się tym samym zalążkiem przyszłego Instytutu Sztuki im. Społecznego Protestu, placówki nastawionej na pokazywanie wzajemnego przenikania nowych struktur społecznych z postawami artystycznymi.
W 1987 roku aby propagować ideę Czyszczenia Dywanów artyści postanowili wytoczyć sobie serię procesów sądowych, które ciągnęły się potem przez kilka lat.
W 2006 roku archiwum Czyszczenia Dywanów podarowane zostało Muzeum Sztuki w Łodzi.
Maciej Cholewiński

Projekt pn. Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi współfinansowany jest w ramach Działania 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, poddziałanie 2.3.2 Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury, oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kwota dofinansowania: 679 359,96 PLN