Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Opis dedykowany osobom ze spektrum autyzmu

Opis dzieła:
●    to obraz, namalowany farbami olejnymi na płótnie;
●    najważniejsze elementy obrazu:
-    tancerka → ubrana w czarną obcisłą suknię z falbaną u dołu; na głowie ma ozdobę w kształcie wachlarzyka; trzyma w ręku koronkowy wachlarz; hiszpańska tancerka wiruje w tańcu bardzo szybko, artysta widzi ją jednocześnie z boku i z tyłu;
-    drzewo → z  wielkimi czerwono-żółtymi owocami; na drzewie przysiadły dwa wielkie kolorowe motyle;
-    chłopczyk → ubrany w czerwone spodnie i bluzę z dużymi guzikami;
●    za chłopczykiem jest osiołek → dźwiga duży worek na grzbiecie;
●    w tle widać skaliste góry i biało-żółte zabudowania.
●    Tytus Czyżewski kilka razy podróżował do Hiszpanii; był zachwycony przyrodą i folklorem tego kraju.

Autor skryptu: Małgorzata Wiktorko

Opis dedykowany osobom słabo słyszącym i niesłyszącym

Tytus Czyżewski w latach 30 XX wieku wiele podróżował, głównie na południu Europy. W obrazie Hiszpania ukazał swoje wrażenia z pobytu w tym kraju. Jego malarska kompozycja oddaje nastrój hiszpańskości, tamtejszego krajobrazu, obyczajów i mitów z nim związanych. Po lewej stronie płótna namalował tancerkę flamenco, ubraną w tradycyjny strój taneczny, w ręku trzyma wachlarz. Obok kobiety stoi Sancho Pansa z osiołkiem. Tłem dla obu postaci jest charakterystyczny krajobraz południowo europejski, w którym można odnaleźć drzewo pełne dojrzałych pomarańczy, kolorowe motyle, zamek i ziemię w złocistym kolorze, rozgrzaną słońcem. Tylko niebo jest delikatnie zachmurzone. Obraz został namalowany drobnymi pociągnięciami pędzla, dominują ciepłe kolory takie jak: brązowy, pomarańczowy, czerwony czy żółty. Sposób przedstawienia wskazuje na inspirację sztuką Paula Cezanne’a i ekspresjonistów. Nagromadzenie falujących plam barwnych podkreśla charakter południowego krajobrazu. Tytus Czyżewski zwiedził w 1908 roku w Paryżu wystawę El Greca i tam po raz pierwszy mógł zobaczyć wyobrażenia o Hiszpanii. Ponadto tematykę tego kraju porusza również w swojej twórczości literackiej w takich wierszach jak: Róże Andaluzji, Wstążki, Gitary czy Kwiaciarka z Sewilli.

Tytus Czyżewski był malarzem, grafikiem, poetą. Ukończył krakowską Akademię Sztuk Pięknych. Na jego twórczość ogromny wpływ miała sztuka Paula Cezanne’a oraz kubizm. W 1917 roku wstąpił do grupy Ekspresjonistów Polskich, która od 1919 roku zmieniła nazwę na Formiści. Razem z Leonem Chwistkiem i Karolem Winklerem redagował czasopismo „Formiści”. Wiele podróżował. W swojej twórczości zarówno literackiej jak i malarskiej inspirował się awangardowymi prądami, które powstawały na początku XX w. Chętnie nawiązywał do motywów folklorystycznych. (Na początku XX wieku w literaturze i sztuce powstały nowe prądy artystyczne na przykład: surrealizm, futuryzm. Tytus Czyżewski używał w swojej literaturze i sztuce różnych symboli, znaków, które pokazywały, że zna te nurty artystyczne. Artysta używał w swoich pracach znaków związanych z folklorem czyli z życiem na wsi, z kulturą wsi i z ludźmi, którzy tam żyją.) W jego pracach widoczne są elementy charakterystyczne dla ekspresjonizmu, surrealizmu czy futuryzmu.
Artysta zmarł w Krakowie w 1945 roku, po upadku Powstania Warszawskiego.

Autor skryptu: Maja Pawlikowska

O tym południowym kraju Czyżewski pisał wiersze o sugestywnych tytułach: Róże Andaluzji, Wstążki Gitary czy Kwiaciarka z Sewilli. Wszystkie one, a także obraz Hiszpania, oddać miały kwintesencję hiszpańskości, tamtejszego krajobrazu, obyczajów, mitów. Nawet ci, którzy nigdy nie byli w Hiszpanii, mogą ją sobie wyobrazić, ponieważ dostają gotowy zestaw charakterystycznych cech: corrida i flamenco, wino i słońce, Mardyt i don Kiszot... (Prawie) wszystko odnajdujemy na obrazie: tancerkę i don Kiszota, Sanczo Pansę z osiołkiem... Niebo jest niestety nieco zachmurzone, przez co mury zamku nie są tak oślepiająco białe, jak być powinny. Jest za to czarny wachlarz i znieruchomiałe skrzydła motyli, jakby razem z tancerką, przystanęły na chwilę podczas tańca, kiedy muzycy „zagrali” pauzę. Hiszpanię mógł sobie Czyżewski wyobrazić już w 1908 r., kiedy zobaczył w Paryżu wielką wystawę dzieł El Greca, któremu po latach poświęcił literacki szkic. W końcu ją odwiedził, dzięki czemu mógł porównać opowieści i odczucia innych z rzeczywistością widzianą własnymi oczami. Obraz prawdziwy z namalowanym.

Maciej Cholewiński (Cytat za: Korespondencje. Sztuka nowoczesna i uniwersalizm, red. Jarosław Lubiak, Małgorzata Ludwisiak, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 2012, s. 168).