Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Praca ma formę dużej tekturowej planszy, na którą naklejone zostały, jedna nad drugą, trzy czarno-białe fotografie. Pierwsza, umieszczona najwyżej, ukazuje fragment parkanu z bramą, na którm zawieszone są transparenty z napisami „O prawdę w historii walczymy” oraz „Strajk okupacyjny w Instytucie Historii”. Na ich tle stoją trzy młode osoby, przed którymi ustawiony jest stolik z pudełkiem opatrzonym napisem: „Datki na strajkujących studentów”. Na pierwszym planie znajduje się starsza kobieta sięgająca po torebkę. To prawdopodobnie tytułowa bohaterka pracy. Poniżej została umieszczona ta sama fotografia poddana ingerencji autora. Hasło na parkanie zostało zdarte, pozostałe napisy zamalowane czarnym flamastrem, młodzi ludzie mają na oczach czarne prostokąty, a postać kobiety została całkowicie wycięta tak, że przez zarys jej sylwetki widoczne jest czarne tło. Ostatnia fotografia ukazuje to samo miejsce bez ludzi i tablic z napisami. Brama, która na wcześniejszych ujęciach była zamknięta, jest teraz otwarta.

Praca należy do cyklu „Po-reportaży" realizowanych przez Krzysztofa Cichosza w latach 1981-85. Był to osobisty komentarz autora do sytuacji politycznej w kraju. Artysta wykorzystywał w nich własne fotografie reportażowe, które poddawał dodatkowym plastycznym zabiegom. W przypadku pracy „Dla Pani K.Ś.", zdjęcia użyte do jej powstania zostały wykonane podczas odbywającego się w styczniu i lutym 1981 roku strajku okupacyjnego studentów łódzkich uczelni. Manualna ingerencja, polegająca, jak w przypadku omawianej pracy, na usunięciu lub zamazaniu poszczególnych elementów i postaci, wzmacniała symboliczny przekaz prac. Tego rodzaju realizacje wykraczały poza ramy tradycyjnego reportażu, by nie tylko relacjonować, ale też komentować i wchodzić w dialog z aktualnymi wydarzeniami i zachodzącymi procesami. Cykl ten ma charakter parakonceptualny i zaangażowany, czy raczej, jak zauważa Dariusz Leśnikowski w katalogu do wystawy Cichosza w Galerii AMCOR w Łodzi, angażujący. Sztuka tego typu jest, jak pisze, „skuteczna politycznie czy społecznie, ale jest także artystycznie wyrafinowana” ( „Krzysztof Cichosz portrety – fotoinstalacje wybrane"). Zaangażowanie i włączenie się w społeczny protest przeciw władzy skłoniło Cichosza do eksperymentów, które doprowadziły do zmiany techniki i dały początek realizowanym do dziś „Fotoinstalacjom".

Praca została nabyta do zbiorów Muzeum Sztuki w Łodzi bezpośrednio od artysty.

Dorota Stolarska-Kultys

Praca ma formę dużej planszy. Zostały na nią naklejone trzy czarno-białe fotografie. Są umieszczone jedna nad drugą. Pierwsza, na samej górze, ukazuje fragment parkanu z transparentami. Są na nich wypisane hasła protestacyjne. Na ich tle stoją trzy młode osoby. Przed nimi ustawiony jest stolik z pudełkiem na datki. Na pierwszym planie znajduje się starsza kobieta. Widzimy, że sięga po torebkę. To od niej praca wzięła swój tytuł. Niżej jest ta sama fotografia poddana działaniom autora. Napisy zostały zamalowane czarnym flamastrem. Młodzi ludzie mają na oczach czarne prostokąty. Postać kobiety została całkowicie wycięta. Na ostatniej fotografii jest to samo miejsce. Nie ma już ludzi i tablic z napisami. Brama, która wcześniej była zamknięta jest teraz otwarta.

Praca należy do cyklu „Po-reportaży". Krzysztof Cichosz realizował je w latach 1981-85. Był to osobisty komentarz autora do sytuacji politycznej w kraju. Artysta wykorzystywał w nich własne fotografie. Poddawał je plastycznym zabiegom.

Dorota Stolarska-Kultys

Praca Krzysztofa Cichosza „Dla Pani K.Ś.” powstała w klatach 1981-1985. Jest to duża plansza. Artysta nakleił na nią trzy zrobione przez siebie zdjęcia. Dwie fotografie przedstawiają osoby stojące przed ogrodzeniem i zamkniętą bramą. Przed nimi jest stolik z pudełkiem i napisem: „Datki na strajkujących studentów”. Na ogrodzeniu napis „O prawdę w historii walczymy”. Na bramie napis „Strajk okupacyjny w Instytucie Historii”.  Przed stolikiem opierająca się na kuli pani sięga do torebki. Na drugiej takiej samej fotografii artysta zamalował na czarno napisy, twarze i całą sylwetkę tytułowej „Pani K.Ś”. Trzecia fotografia przedstawia to samo miejsce, ale bez napisów, bez ludzi i z otwartą bramą. W styczniu i w lutym 1981 roku na łódzkich uczelniach odbywał się strajk studencki. Praca Krzysztofa Cichosza „Dla Pani K.Ś.” to fotoinstalacja. Artysta nazywa swoje prace zestawami „wielozdjęciowymi”. Praca należy do cyklu „Po-reportaży”.

Małgorzata Wiktorko, konsultacja ekspercka: Aleksandra Oszczęda.

Autor: Krzysztof Cichosz

Tytuł: „Dla Pani K.Ś”

Wymiary: wysokość 67,8 cm,  szerokość 48 cm

Technika: fotografia czarno-biała

Rok powstania: 1981-85

Praca Krzysztofa Cichosza to pionowa prostokątna czarna plansza z naklejonymi trzema czarno białymi poziomymi fotografiami w kolumnie jedna nad drugą. Kolumna fotografii zbliżona jest do lewej krawędzi. Prawa strona planszy to szerszy margines. Na dole po prawej stronie znajduje się zapisana wielkimi literami sygnatura artysty KRZYSZTOF J. CICHOSZ. i poniżej tytuł DLA PANI K. Ś.

Wszystkie trzy zdjęcia zrobiono z jednego punktu – to widok na chodnik przed ogrodzeniem i bramą Instytutu Historii. Górne i dolne odbitki to zdjęcia. Środkowa praca to zmodyfikowana wersja zdjęcia górnego – pewne elementy są zaczernione mazakiem, jedna postać jest wycięta.

•             Górne zdjęcie. Na zaśnieżonym chodniku przed ogrodzeniem Instytutu Historii stoi przy stoliku z pudełkiem troje studentów zbierających datki. Informuje o tym napis na białym pudełku: „Datki na strajkujących studentów”. Tekturkowe prostopadłościenne pudełko obłożone białym papierem stoi na prostym stoliku z fornirowanym blatem i metalowych nogach i stanowi oś symetrii zdjęcia. Na lewo od stolika, za nim,  stoją dwie osoby: bliżej stolika młoda ciemnowłosa kobieta w długim ciemnym płaszczu z futrzanym kołnierzem, zapinanym na masywne guziki, w czapce i rękawiczkach oraz przy lewej krawędzi zdjęcia wyższy od niej mężczyzna w krótkim dwurzędowym kożuchu z wykładanym białym kołnierzem, spodniach, kraciastym szaliku i wełnianej czapce w gwieździsty wzór. Oboje mają twarze zwrócone w stronę prowizorycznej skarbonki. Na swoich lewych rękawach mają dwukolorowe opaski i prawdopodobnie biało – czerwone. Głowy i ramiona pary częściowo zasłaniają umieszczony na parkanie transparent z napisem: „O PRAWDĘ W HISTORII WALCZYMY”. Parkan od dołu jest betonowym murem, na wysokości ramion postaci staje się szeregiem metalowych pionowych szprosów. Za ogrodzeniem widać bezlistne drzewa. Po prawej stronie zdjęcia za stolikiem stoi młody mężczyzna w kurtce i czapce. Stoi on na tle filara na którym powieszony jest duży biały arkusz papieru i ma nad głową zamocowaną metalową tablicę. Górna krawędź zdjęcia przecina tabliczkę w taki sposób, że można odczytać tylko dolny wers: „INSTYTUT HISTORII”.  Filar jest elementem flankującym czarną metalową bramę, której skrzydło z ażurową ozdobną kratą dochodzi do prawej krawędzi zdjęcia. Na bramie powieszony jest poziomy prostokąty plakat z odręcznym napisem: „STRAJK OKUPACYJNY W  INSTYTUCIE HISTORII”.  Mężczyznę stojącego po prawo zasłania wchodząca w kadr z prawej strony starsza kobieta o kulach w długim ciemnym płaszczu z jasnym futrzanym kołnierzem i wydzierganej czapce, objuczona torbami. Widzimy ją w ujęciu trzy czwarte, dolna krawędź zdjęcia przebiega w linii jej łydek. Kobieta ramię od strony widza wspiera na białej kuli, na nadgarstku ma zawieszoną pokaźną torbę. Drugą ręką, od strony stolika, unosi za długie paski elegancką ciemną torebkę. Wykonuje gest, jakby dłonią obciążoną siatką chciała coś wyjąć z torebki.

•             Środkowe zdjęcie. Druga praca jest w istocie kopią pierwszego zdjęcia jednak z istotnymi ingerencjami artysty. Pierwszoplanowa postać starszej kobiety została wycięta nożyczkami ze zdjęcia. W jej miejscu widać czarny karton. Oczy trojga młodych ludzi zostały zasłonięte czarnymi paskami namalowanymi na zdjęciu. Napisy na transparentach i pudełku – skarbonce zostały zamazane czarnymi i białymi  mazakami.

•             Dolne zdjęcie. Ostatnia fotografia została zrobiona z tego samego miejsca, co poprzednia, jednak w innym momencie. Na chodniku ani bramie nie widać śladów śniegu, drzewa za ogrodzeniem mają liście. Brama Instytutu Historii jest otwarta i ukazuje przejazd na dziedziniec. Na zdjęciu nie ma ludzi, stolika, prowizorycznej skarbonki ani transparentów.

Tablica „Dla Pani K.Ś” została skomponowana ze zdjęć wykonanych przez Cichosza w styczniu i lutym 1981 roku podczas strajków okupacyjnych na łódzkich uczelniach. Artysta wystąpił w podwójnej roli – jako fotoreporter oraz artysta poddający manualnym zabiegom wywołane zdjęcia. Praca ta stanowi swoisty artystyczny komentarz wydarzeń politycznych w kraju. Artysta dokumentuje rzeczywistość, a następnie cenzuruje własną fotografię. Zacieranie faktów, usuwanie fragmentów tekstów czy anonimizowanie bohaterów, jakiego dokonuje Cichosz stoi w sprzeczności z napisem na transparencie: „O PRAWDĘ W HISTORII WALCZYMY”.

Ostatni element w pracy Cichosza to niewinny wiosenny kadr. Ta sama przestrzeń zimą służyła jako plac boju strajkujących studentów. Nie zostało śladów po strajku. Czy strajki zostawiają ślady?

Agnieszka Wojciechowska-Sej, konsultacja ekspercka: Magdalena Rutkowska.

Projekt pn. Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi współfinansowany jest w ramach Działania 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, poddziałanie 2.3.2 Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury, oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kwota dofinansowania: 679 359,96 PLN