Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Medytacje listopadowe" i „Bez tytułu" to rysunki pochodzące z cyklu „Życie cienia", zawierającego prace z lat 1983 - 1988. Obie prace składają się z dwóch warstw, z których wierzchnia, ażurowa, pokryta jest odręcznym pismem Romany Hałat i rysunkami. W „Bez tytułu" wypełniają one równomiernie cały arkusz. W pracy „Medytacje listopadowe" kompozycja jest pozornie symetryczna, jednak obie strony różnią się. Po jednej stronie rysunki i tekst wykonane zostały lewą ręką, po drugiej prawą. Jest to wynik poszukiwań odpowiedniej formy zapisu stanów emocjonalnych autorki. Hałat nawiązuje tu do symetrii ciała, która nie jest idealna. Jego prawa i lewa strona różnią się od siebie, tak samo jak ręce, których możliwości odbioru i przekazu są różne. W obu pracach w wypełnionych tekstem i rysunkami warstwach wycięte zostały niewielkie owalne otwory przypominające okienka z wychyloną w lewą stronę „okiennicą”. Na jej wewnętrznej stronie widoczne są znaki plastyczne znajdujące się na rewersie arkuszy. Struktura perforacji jest rytmiczna, oparta na pionach i poziomach tworzących układ wersowy przypominający stronę książki lub kolumny tekstu. Linie „wersów” rozmieszczone zostały w równej od siebie odległości. W „Medytacjach listopadowych" da się rozpoznać marginesy, a nawet umieszczoną w prawym dolnym rogu stopkę z podpisem artystki i datą powstania dzieła. Spodnia, widoczna przez perforację, warstwa prac pokryta jest linearnymi rysunkami opartymi na swobodnym geście. Można w nim dostrzec nawiązania do „rysunku automatycznego” surrealistów.

W cyklu „Życie cienia" Romana Hałat podejmuje się rejestracji cienia ręki przesuwającej się podczas pisania. Postrzega ją jako znaczący element ludzkiego ciała, który służy nam nie tylko do tak ważnego z perspektywy artystki wyrażania się poprzez pismo, ale także do komunikacji, nawiązywania kontaktu czy wyrażania emocji. Hałat traktuje dłoń jako coś bardzo osobistego i indywidualnego także ze względu na znajdujące się na niej linie papilarne. Kompozycje, które stanowią zapis rzucanego przez rękę cienia są pełne znaczeń, napięć i emocji.

„Medytacje listopadowe" i „Bez tytułu" to rysunki z cyklu „Życie cienia". Seria ta powstawała w latach 1983-1988. Prace składają się z dwóch warstw. Są one ułożone jedna na drugiej. Górna warstwa jest pokryta pismem i rysunkami. W pracy „Medytacje listopadowe" kompozycja jest podzielona na dwie strony. Tekst z lewej był pisany lewą ręką, tekst z prawej prawą. W obu pracach w górnej warstwie znajdują się otwory. Przypominają okienka z okiennicą. Na drugiej stronie tej warstwy są rysunki. Ich fragmenty widać na „okiennicach”. Otwory tworzą układ przypominający tekst w książce. Spodnia warstwa jest również pokryta rysunkami. Widać je przez dziurki. Prace z tego cyklu stanowią rejestrację cienia ręki przesuwającej się po kartce podczas pisania.

Dorota Stolarska-Kultys

Romana Hałat była malarką i rysowniczką. Jej rysunki są abstrakcjami. Oznacza to, że nie przedstawiają konkretnych przedmiotów. Kształty na obrazach abstrakcyjnych mogą jednak coś przypominać. Obydwa rysunki przypominają stronice książek lub  zeszytów. Stronice zapisane są w kolumny i linie. Patrząc z bliska widzimy zamiast liter szereg znaków. Te znaki to kropki, powyginane linie, plamy kolorów. Nikt nie zna ich znaczenia. Zna je tylko artystka.

Maciej Cholewiński, konsultacja ekspercka: Aleksandra Oszczęda.

Projekt pn. Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi współfinansowany jest w ramach Działania 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, poddziałanie 2.3.2 Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury, oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kwota dofinansowania: 679 359,96 PLN