Katarzyna Przezwańska, Tomasz Czuban, Katarzyna Kobro

Projekt przedszkola funkcjonalnego - makieta

Udostępnij:
Datowanie: 2017
Technika: makieta
Materiały: płyta pilśniowa, farba, drewno, pleksiglas
Rozmiar:wys. 36,6 cm, szer. 101,2 cm, głęb. 90 cm
Sposób nabycia:dar
Data nabycia: 13.09.2019
Numer inwentarzowy: MS/SN/R/617

Opis dzieła

Kobro zrewolucjonizowała myślenie o rzeźbie. Udowodniła jej łączność z przestrzenią. Kobro nie ograniczyła swej działalności do sztuki. Prawa plastyczne miały oddziaływać na rzeczywistość pozaartystyczną. W „Projekt przedszkola funkcjonalnego” wpisana jest proporcja 8:5. To znany od antycznej Grecji sposób przedstawiania idealnej ludzkiej sylwetki w plastyce. Architektura budynku miała być podporządkowana proporcji ciała człowieka, ponieważ przedszkole miało służyć ludziom.

Obiekt jest rekonstrukcją makiety przedszkola funkcjonalnego Katarzyny Kobro. Wykonany został wg zdjęć zamieszczonych w czasopismach „Forma” 1936, nr 5 oraz „Budowa” 1936, nr 2 w związku z wystawą przygotowywaną przez Narodową Galerię Sztuki „Zachęta” w Warszawie "Przyszłość będzie inna. Wizje i praktyki modernizacji społecznych po roku 1918" (2018), po której został podarowany do Muzeum Sztuki w Łodzi. Oryginalna makieta przygotowana przez Katarzynę Kobro nie przetrwała, a architektura samego przedszkola także nie została nigdy zrealizowana.

Pierwowzorem dla kompozycji architektonicznej budynku przedszkola była rzeźba artystki „Kompozycja przestrzenna (8)", co wskazuje na ścisły związek projektu z koncepcjami plastycznymi opisanymi w książce "Kompozycja przestrzeni. Obliczenia rytmu czasoprzestrzennego" (1931) Katarzyny Kobro i Władysława Strzemińskiego.

Przedszkole jest jej jedynym projektem, który unaoczniał możliwości wykorzystania w architekturze idei rzeźby unistycznej.
Swoją koncepcję budownictwa, Kobro częściowo wyłożyła w artykule „Funkcjonalizm" w 1936 roku, gdzie wskazywała na wagę wartości utylitarnych, ale i na konieczność powiązania ich ze sztukami plastycznymi w zakresie formy. Przedwojenne zdjęcia makiety potwierdzają, że architektura proponowana przez Kobro rzeczywiście bliska była funkcjonalizmowi. Zastosowanie wyłącznie prostych form i płaszczyzn otwierających wnętrze na przestrzeń, a także liczne przeszklenia wskazują na budownictwo tworzone ze szkła, żelaza i betonu, którego estetyka podkreśla surowość zastosowanego materiału.

Oparcie kompozycji na wcześniej znanej kompozycji rzeźbiarskiej wskazuje także na przywiązanie wagi do szczegółowej analizy rytmu form i zastosowanej proporcji, co w wypadku „Kompozycji przestrzennych" oznaczało proporcję liczbową. Jej zastosowanie i odbicie w rytmie płaszczyzn miało według Kobro duże walory utylitarne – mogło spowodować sprawniejszą organizację czynności życiowych użytkownika. Na szerszą skalę zaś miało sprawić, że taka architektura przyczyniała się do „ponadindywidualnej organizacji społeczeństwa”.

Paulina Kurc-Maj

 

Wystawy

Atlas nowoczesności. Ćwiczenia (II EDYCJA) [2021-10-01-2026-10-01]
Modernizm w Polsce między wojnami 1914-1939 [2022-06-30-2023-04-14]
Atlas nowoczesności. Kolekcja sztuki XX i XXI wieku (I EDYCJA) [2017-01-24-2021-06-20]

Katarzyna Przezwańska

Tomasz Czuban

Katarzyna Kobro
Katarzyna Kobro

Rzeźbiarka i teoretyczka sztuki, była jedną z najwybitniejszych artystek związanych z awangardą międzywojenną w Polsce. Urodziła się w Moskwie w rodzinie o niemieckich korzeniach. Od 1917 roku studiowała w Szkole Malarstwa, Rzeźby i Architektury w Moskwie (później II Państwowe Wolne Pracownie Artystyczne) i szybko związała się ze środowiskiem lewicy konstruktywistycznej. W tym czasie poznała też swojego przyszłego męża, Władysława Strzemińskiego. W 1920 roku artystka przeniosła się do Smoleńska, gdzie współpracowała ze Strzemińskim, m.in. projektując plakaty dla Rosyjskiej Agencji Telegraficznej, ROSTA i uczestnicząc w obradach...

Inne dzieła tego artysty / artystki
Zobacz także
Powiązane obiekty