Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Obraz portretuje młodego proletariusza. Robotnik pali fajkę przy stole – być może odpoczywa po zmianie w widocznej za oknem fabryce. Alder pokazuje prostego, ale spełnionego człowieka. Sympatyzujący z lewicą artysta dostrzegał w komunizmie szansę na emancypację jednostki. Status człowieka nie miał już być zdeterminowany przez urodzenie, ale przez pracę. Dzieło jest dowodem emancypacji autora. Wywodzący się z wielodzietnej, ortodoksyjnej rodziny żydowskiej Adler wybrał awangardowe środowisko artystyczne. Wpływ nowej plastyki widać w deformacjach przedstawienia. Zwalista sylwetka robotnika jest wyrazem jego twardego charakteru. Adler eksperymentował z kruszywem, dodawanym do farb dla uzyskania chropawej faktury.

Opis dedykowany osobom słabo słyszącym i niesłyszącym

Jankiel Adler namalował obraz surrealistyczny, na granicy z abstrakcją. Na kompozycji znajdują się zróżnicowane, amorficzne kształty. Z lewej strony i na środku płótna widoczne dwie formy malarskie, które przypominają antropomorficzne plamy. (Plamy przypominają ludzkie kształty.) Wskazują na to owale (kształt elipsy, jaja), które kojarzyć się mogą z oczami. Po prawej stronie obrazu występuje zwierzęco podobny kształt. Adler zastosował w swojej pracy deformacje i uproszczenia. (Zmiana kształtu postaci w stosunku do pierwszej wersji to deformacja. Uproszczenie to nadanie prostszej formy, kształtu w porównaniu do pierwotnego kształtu. Np. dzieci rysują twarz człowieka czyli koło to twarz, kropki to oczy, kreska to usta i nos). Trudno jednoznacznie określić, co znajduje się na obrazie. Dominują kolory ziemi: brązowy, żółty, czerwony, beżowy, czarny. Artysta grubo nakładał farbę, dodawał prawdopodobnie piasku, dzięki czemu uzyskał widoczną, reliefowa fakturę. (Na powierzchni obrazu widoczne są pociągnięcia pędzla oraz grubo nakładana farba.) Artysta w latach 1929-1930 odwiedził Majorkę i Hiszpanię. Być może ta podróż stała się inspiracją do namalowania „Kompozycji nadrealistycznej". Antropomorfizm i zwierzęcokształtność elementów malarskich nawiązuje do twórczości Pabla Picassa z okresu klasycznego. (Być może podróż spowodowała, że artysta namalował „Kompozycję nadrealistyczną". W obrazie występują kształty, które przypominają ludzi i zwierzęta. W podobny sposób malował Pablo Picasso w okresie klasycznym swojej twórczości.) Kompozycja sprawia wrażenie sennej wizji, czegoś nierzeczywistego. Taki sposób wyrażania artysta nazywał nadrealizmem.

Jankiel Adler pochodził z wielodzietnej, ortodoksyjnej, żydowskiej rodziny. (Jankiel Adler miał wiele rodzeństwa, braci i sióstr. Rodzina była żydowska, mocno przestrzegała wszystkich zasad pochodzących z kultury i religii żydowskiej.) Początkowo miał zostać grawerem. Związał się jednak z awangardowym, lewicowym środowiskiem artystycznym. Artysta był współzałożycielem grupy Jung Idysz, której celem było wprowadzenie do kultury europejskiej elementów kultury żydowskiej. Członkowie stowarzyszenia w swojej twórczości umieszczali elementy kubizmu, ekspresjonizmu, symbolizmu i mistycyzmu.

Autorka skryptu: Maja Pawlikowska

Opis dzieła:

● Jankiel Adler czasem dodawał do farb piasek; farba robiła się wtedy gęstsza i widać było grudki piasku; farbą z piaskiem artysta namalował włosy młodego robotnika.

Autorka skryptu: Małgorzata Wiktorko