Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Płaszczyznę obrazu rozsadza dynamika kompozycji złożonej z odrealnionych form malowanych nasyconymi barwami, które autor stara się okiełznać ciemną linia konturu. Rozpoznajemy dwie istoty z uniesionymi w dłoniach toporami – walczą z „bestiami”, wszystko zdaje się pulsować „nienasyconością formy”. Obraz „Walka" jest niezwykle dynamiczną kompozycją namalowaną z użyciem nasyconych kolorów, które z pozoru tworzą nierealne, niepokojące kształty, ale właśnie w tej dynamice, układzie przestrzennym, najpełniej wyrażona jest Teoria Czystej Formy. Według Teorii Czystej Formy podstawową kategorią powstawania i analizowania dzieła jest forma plastyczna, sztuka bowiem nie stawia sobie żadnych innych celów: znaczeniowych, poznawczych czy estetycznych. Odczuwany niepokój metafizyczny wywołany jest przez tajemnicę istnienia i wyraża się w religii, filozofii oraz sztuce, przy czym to właśnie plastyka odgrywa najważniejszą rolę, ponieważ obecnie tylko ona potrafi wywołać poczucie tajemnicy i niepokój metafizyczny. Poglądy na sztukę Witkacy zawarł w pracach: „Nowe formy w malarstwie i wynikające z stąd nieporozumienia" (1919) oraz „Szkice estetyczne" (1922). Dynamika kształtów, linii, kolorów składa się na wyraz dzieła – wedle tych kategorii Witkacy analizował obrazy pochodzące z różnych epok. Sztuka dawna była harmonijna, obecnie artysta odczuwa świat jako pełen zagrożeń i niepokojów, dlatego też jego sztuka jest wynaturzona, konwulsyjna, perwersyjna i dysharmonijna. Według pesymistycznej wizji Witkacego świat zmierza do nieuniknionej katastrofy.

Ewa Gałązka (Cytat za: „Abecadło", red. Jarosław Lubiak, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 2010, s.nlb. [423]).

Dynamiczna kompozycja obrazu to przykład Czystej Formy. Twórczość Witkacego wyrasta z ekspresjonizmu. Artysta mnoży kontrastowe środki plastyczne; ich nagromadzenie ma wywołać u odbiorcy niepokój metafizyczny, naprowadzający na tajemnicę istnienia. Witkacy twierdził, że życie nowoczesne oferuje coraz mniej okazji do takich odczuć. W tym przekonaniu wyrażał się jego katastrofizm. „Rąbanie lasu. Walka” może obrazować także wojenne doświadczenia artysty, który służył w carskiej armii w czasie I wojny światowej.

Koncentracja na problemach formalnych nie zaprowadziła Stanisława Ignacego Witkiewicza do abstrakcji. Przeciwnie, uważał on, że figuracja, bez wiernego naśladowania natury i bez funkcji narracyjnej, jest wskazana do wywołania w widzu metafizycznego poruszenia. Witkacy jest autorem teorii Czystej Formy, której podporządkował swoją twórczość plastyczną przed 1925 r. Istotą tej koncepcji było przekonanie, że w dziele sztuki znajduje wyraz Tajemnica Istnienia. Jest ona ważna dla człowieka, pozwala przekroczyć mizerną kondycję ludzką i monotonię codziennego życia. Wobec objawienia Tajemnicy człowiek odczuwa niepokój metafizyczny, a jednocześnie doświadcza poczucia jedności z całym istnieniem. Dzieło sztuki ma stanowić poprzez swoją formę, symboliczną analogię do struktury świata. Zwierzęco-ludzkie potwory, widoczne na tym obrazie, należy traktować nade wszystko jako pretekst do objawienia Tajemnicy Istnienia poprzez sprzeczne napięcia kształtów, a zarazem jedność Czystej Formy.

Anna Nawrot (Cytat za: „Korespondencje. Sztuka nowoczesna i uniwersalizm", red. Jarosław Lubiak, Małgorzata Ludwisiak, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 2012, s. 340).

Opis dedykowany osobom słabo słyszącym i niesłyszącym

Stanisław Ignacy Witkiewicz początkowo należał do ekspresjonistów, potem związał się z formistami. „Rąbanie lasu. Walka" malowany jest według zasad Czystej Formy, która stanowi istotę dzieła sztuki jako jedność składających się na nią wielu różnych elementów jakościowych.

Witkacy służył w rosyjskiej armii i uczestniczył w I wojnie światowej. Prawdopodobnie to doświadczenie stało się inspiracja do namalowania „Walki". Obraz w płaszczyźnie metaforycznej łączy się z wojną, rewolucją. Płótno przedstawia wiele skłębionych ze sobą postaci, które się wiją i przenikają między sobą. Kompozycja jest ogromnie dynamiczna, elementy sprawiają wrażenie ruchu. Płynny kontur i kontrastowe zestawienia plam kolorów budują wizerunek onirycznej wizji, obsesji. Bohaterami tych fantasmagorycznych scen są postaci trochę ludzkie, a trochę zwierzęce. Groteskowe kształty określane są przez giętkie linie dysonansowych barw. W obrazie występuje pozorny chaos, lecz „napięcia kierunkowe” wzajemnie się znoszą, w wielości Witkacy budował jedność.

Po 1924 roku artysta nie malował już obrazów według zasad Czystej Formy, założył Firmę Portretową, rysował, fotografował, pisał, filozofował.

„Rąbanie lasu. Walka" Witkacego zostało w 1932 roku podarowane do Muzeum Sztuki w Łodzi przez członków grupy „a.r.".

Autorka skryptu: Maja Pawlikowska

Stanisław Ignacy Witkiewicz był wszechstronnym artystą. Był pisarzem, dramatopisarzem, malarzem, fotografem, filozofem i teoretykiem sztuki. Witkiewicz używał pseudonimu Witkacy. 

Stanisław Ignacy Witkiewicz namalował obraz „Rąbanie lasu. Walka". Obraz jest bardzo kolorowy. Obraz tworzą małe plamy intensywnego koloru. Kolory otoczone są ciemnym konturem.  Witkacy użył wielu kolorów: białego, żółtego, pomarańczowego, zielonego, niebieskiego, granatowego, szarego, czarnego. Barwy są żywe, nasycone. Obraz „Walka" jest bardzo dynamiczny.

Obraz przedstawia nierzeczywistą scenę.  Na obrazie są fantastyczne istoty. Postacie trudno wyodrębnić z tła. Tło i postacie są tak samo kolorowe. Trudno zauważyć kraniec ciała postaci. Obraz „Walka" jest niespokojny. Na pierwszym planie są dwa czworonogi. Za nimi są dwie istoty. One trzymają siekiery.  Przez ostre siekiery obraz jest groźny. Postacie przenikają się. Może to jedna dziwaczna istota? 

Kształty istot i tło są skomplikowane. Trudno je rozpoznać. Obraz „Walka" jest nieczytelny. Jest bliski sztuce abstrakcyjnej, lecz to nie abstrakcja. Witkacy stworzył teorię sztuki. To Teoria Czystej Formy. Według Teorii Czystej Formy treść dzieła jest mało ważna. Ważniejsza jest forma, czyli wygląd.  Forma dzieła powinna być atrakcyjna. Obraz miał wywoływać głębokie przeżycia. Przeżycia związane ze sztuką, Witkacy nazywał uczuciem metafizycznym. 

Autorka skryptu: Agnieszka Wojciechowska-Sej