Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Opis dedykowany osobom ze spektrum autyzmu

Władysław Strzemiński narysował swoją pracę ołówkiem na papierze o wymiarach 49 cm x 35 cm. Rysunek jest lekko podkolorowany akwarelą. Na rysunku są dwie osoby: mężczyzna i kobieta. Kobieta jest odwrócona tyłem. Kobieta ma na głowie chustkę. Mężczyzna ma głowie czapkę maciejówkę (czapka noszona na wsi). Kobieta i mężczyzna mają na nogach chodaki (proste obuwie z drewna). Obok mężczyzny jest wbity w ziemię kij, nazywany kosturem (może służyć do podpierania się, albo do rozbijania twardej ziemi). Mężczyzna i kobieta są to chłopi małorolni, czyli posiadający małą ilość ziemi uprawnej. Małorolni nie mogą wyżywić się ze swojego małego pola. Muszą iść pracować do innych bogatszych chłopów. Kobieta idzie w jedną stronę. Mężczyzna idzie w drugą stronę. Władysław Strzemiński napisał (Realizm w malarstwie, 1948), że „realizm jest narzędziem poznania”. Możemy to rozumieć, że artysta malując realistycznie poznaje rzeczywistość. Jest to realizm poznania. 

Rysunek Strzemińskiego nawiązywał do realistycznych obrazów Jeana-François Milleta (Kobiety zbierające kłosy, 1857, Anioł Pański,1859). Władysław Strzemiński zrobił swój rysunek ok. 1950 r. Wtedy w sztuce obowiązywał tzw. realizm socjalistyczny. Bohaterami obrazów powinni być robotnicy lub chłopi. 

Autor skryptu: Małgorzata Wiktorko

Opis dedykowany osobom słabo słyszącym i niesłyszącym

Praca pt. Małorolni autorstwa Władysława Strzemińskiego powstała w 1950 roku, technika ołówek i akwarela na papierze. Wymiary pracy z 49 cm wysokości na 35 cm szerokości.

Przedstawia dwie uproszczone postaci mężczyznę w czapce i tyłem kobietę w chuście. Rysunek wykonany za pomocą faliste, przerywanej linii, pomijając szczegóły., rysy twarzy. Kolory występują jako osobne amorficzne plamy.

Praca nawiązuje do cyklu Powidoki. Zjawisko powidoków związane jest z percepcją wzrokową i pamięcią zmagazynowaną w naszym mózgu. Artysta analizuje ruch gałki ocznej w trakcie patrzenia na obiekt, reakcje i sposób działania oka. Rozważania Strzemińskiego zawarte są w książce pt. Teoria widzenia.

Tematyka pracy Małorolni jest próbą połączenia myślenia awangardowego z panującą w Polsce w latach 50-tych doktryną socjalizmu.

Autor skryptu: Katarzyna Mądrzycka-Adamczyk

Opis kuratorski

Ciężkie, rozfalowane sylwetki na niedookreślonym tle rzucają w świetle zachodzącego słońca rozmyte cienie – to wyraz melancholii i rozczarowania wobec powojennego porządku politycznego Polski. Władysław Strzemiński był zorientowany społecznie – widać to, gdy sięga po motywy związane z ubóstwem i w rozważaniach teoretycznych, kiedy planuje miasto w taki sposób, aby zadbać o wysoki poziom życia zwykłych mieszkańców. Prospołeczna postawa jest zbieżna z jego inżynierskim wykształceniem, zapałem modernizacyjnym i przekonaniem, że sztuka może oddziaływać na społeczeństwo, a dzięki środkom formalnym można wprowadzać ład do pozaartystycznych sfer życia. W tej późnej pracy widać szacunek do przedstawionych postaci, a jednocześnie szczerość w ukazaniu nędzy ich położenia. Taki sposób obrazowania mógł zaostrzyć wyraźny konflikt artysty z władzami, które postulowały sztukę socrealistyczną ukazującą wyłącznie triumfalistyczne wizje powszechnego szczęścia klasy robotniczej i chłopów.

Anna Nawrot (Cytat za: Korespondencje. Sztuka nowoczesna i uniwersalizm, red. Jarosław Lubiak, Małgorzata Ludwisiak, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 2012, s. 860)