Tamás St. Auby (Szentjóby)
Kentaur (Centaur)
| Datowanie: | 1973-1975 |
| Technika: | film czarno-biały z dźwiękiem, zapis cyfrowy (przeniesiony z taśmy filmowej) |
| Materiały: | płyta DVD |
| Rozmiar: | czas trwania 39 min 22 s min |
| Sposób nabycia: | zakup (dotacja MKiDN) |
| Numer inwentarzowy: | MS/SN/V/84 |
Opis dzieła
Film składa się z serii scen, które Tamás St. Auby i kamerzysta Jánas Gulyás zarejestrowali odwiedzając fabryki, warsztaty i miejsca publiczne, oraz z podłożonej ścieżki dźwiękowej. Warstwa wizualna podobna jest do materiałów dokumentalnych lub propagandowych: robotnicy jedzący w fabrycznej stołówce, pracownice przy fabrycznej taśmie, niewidomi tkający kosze.
Obraz, który odpowiada estetyce oficjalnej kroniki filmowej, zostaje jednak wzbogacony o dźwięk nagrany przez artystę i jego znajomych. Efektem jest seria poetyckich, absurdalnym sekwencji, zawierających dialogi i monologi przedstawianych postaci. Przedstawieniom wykonujących maszynowe czynności osób towarzyszą radykalne wypowiedzi na temat systemu społecznego, filozoficzne pytania i rozmowy o groteskowym charakterze.
Dysonans pomiędzy obrazem a dźwiękiem wprowadza pęknięcie w prostej wizji świata, w której człowiek jest jedynie trybikiem większej maszyny produkcji, a jego wartość opiera się na sprawności rąk. Robotnica rozważająca kwestie egzystencjalne nie pasuje zarówno do propagandowej wizji węgierskiego socjalizmu, jak i do powszechnego wyobrażenia o pracy fizycznej. Błędem byłoby jednak traktowanie filmu jedynie jako krytyki węgierskiego „gulaszowego socjalizmu” - odnosi się on do szerszych procesów alienacji robotników w uprzemysłowionym świecie. St. Auby odnosił się m.in. do warunków akordowego system pracy, w którym wynagrodzenie robotnika oparte jest na wyniku produkcji. Realia te opisał Miklós Haraszti w wydanej w drugim obiegu i dedykowanej Tamásowi St. Auby książce Robotnik w kraju robotników.
Film powstał w kultowej wytwórni Béla Balázs Studio w latach 1973-1975, jednak nie został ukończony przez interwencję cenzury. W 2009 roku został zrekonstruowany cyfrowo i po latach zyskał rozgłos m.in. za sprawą pokazu na biennale w Stambule.
Jakub Gawkowski
Film składa się z serii scen, które Tamás St. Auby i kamerzysta Jánas Gulyás zarejestrowali, odwiedzając miejsca pracy, a także z podłożonej pod obraz ścieżki dźwiękowej. Warstwa wizualna podobna jest do materiałów dokumentalnych lub propagandowych: robotnicy jedzący w fabrycznej stołówce, pracownice przy fabrycznej taśmie, niewidomi pracownicy wyplatający kosze. Obraz, który odpowiada estetyce oficjalnej kroniki filmowej, zostaje jednak wzbogacony o nagrany przez artystę dźwięk. Efektem jest seria sekwencji, zawierających dialogi i monologi przedstawianych postaci. Obrazom wykonującym maszynowe czynności osób towarzyszą radykalne wypowiedzi na temat systemu społecznego, filozoficzne pytania czy rozmowy o groteskowym charakterze.
