Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Zaprzysiężenie tożsamości" to prostokątna sklejka nierównomiernie zamalowana na czarno wodną farbą. Praca powstała w ramach działalności galerii „Czyszczenie Dywanów”, undergroundowej inicjatywy prowadzonej w Łodzi przez Adama Paczkowskiego i Radosława Sowiaka. Galeria działała w niewielkim mieszkaniu przy ul. Piotrkowskiej 255 od marca do grudnia 1982 roku. Oficjalnie założyciele zarejestrowali lokal jako zakład usługowy, dzięki czemu organizowanie wernisaży i spotykań większej grupy osób w stanie wojennym nie budziło niczyich podejrzeń. Poza Józefem Robakowskim w galerii wystawiali m.in.: Zbigniew Warpechowski, Andrzej i Ewa Partum, Henryk Stażewski czy Ryszard Waśko. W roku 1986 archiwum galerii „Czyszczenie dywanów” zostało wywiezione z kraju i złożone jako depozyt w Bibliotece Sztuki w Kopenhadze, dwadzieścia lat później Adam Paczkowski podarował je Muzeum Sztuki w Łodzi (w 2011 roku w Muzeum odbyła się wystawa „Czyszczenia Dywanów” poświęcona działalności galerii).

Praca „Zaprzysiężenie tożsamości" Józefa Robakowskiego to jedna z realizacji, które weszły w skład podarowanej Muzeum kolekcji. „Czarny prostokąt" stanowi pokłosie akcji artystycznej zorganizowanej w „Czyszczeniu Dywanów” przez Robakowskiego 1 maja 1982 roku. Jego działanie polegało na stworzeniu listy obecności wszystkich uczestników wydarzenia. Każdy z nich miał podejść do artysty i osobiście podpisać się na prostokątnej sklejce. Adam Paczkowski wspominał, że tego dnia do galerii przyszło wyjątkowo dużo ludzi, którzy nie tylko mogli zwrócić na siebie uwagę, ale składając podpisy, zaświadczali o swoim udziale w nielegalnym zgromadzeniu. Ku jego zaskoczeniu, po zebraniu wszystkich podpisów, Robakowski zamalował stworzoną przez siebie listę na czarno. Z relacji Paczkowskiego wynika jednak, że praca znajdująca się w zbiorach Muzeum to nie ta sama sklejka, a inna, którą Robakowski podpisał na odwrocie, natomiast jej lico na czarno zamalowali Paczkowski i Sowiak. Tytuł „Zaprzysiężenie tożsamości" nawiązuje do daty wydarzenia i obowiązkowej obecności na pochodach pierwszomajowych w czasach komunizmu.

W zbiorach Muzeum znajduje się również lista spisana na grubej tekturze z umieszczonym na samej górze napisem: „1 MAJA 1982 r / Lista obecności”. Najprawdopodobniej jest to również lista osób, które przybyły na wystawę.

„Zaprzysiężenie tożsamości" to sklejka nierówno pokryta czarną wodną farbą. Praca powstała w ramach działalności galerii „Czyszczenie Dywanów”. Miejsce istniało w Łodzi przez kilka miesięcy 1982. W Polsce był wtedy stan wojenny. Praca ma związek z akcją artystyczną Robakowskiego. Artysta zebrał na sklejce podpisy wszystkich gości galerii. W następnej kolejności przykrył je czarną farbą. Składanie podpisów było niebezpieczne, bo potwierdzało udział w wydarzeniu. W stanie wojennym nie wolno było zbierać się w grupach.

Dorota Stolarska-Kultys

Józef Robakowski zajmuje się fotografią i filmem eksperymentalnym. Robi też instalacje i akcje artystyczne. Praca „Zaprzysiężenie tożsamości” powstała 1 maja 1982. W Polsce był wtedy stan wojenny. Nie wolno było spotykać się w grupach. Wtedy w Łodzi na ul. Piotrkowskiej 255 powstał niby zakład usługowy „Czyszczenie dywanów”. Tam właśnie potajemnie odbywały się spotkania artystów i wernisaże. Józef Robakowski zrobił tam akcję artystyczną. Poprosił, żeby uczestnicy spotkania podpisali się na prostokątnej sklejce. Złożenie podpisu było wtedy niebezpieczne. Udział w nielegalnym zgromadzeniu w czasie stanu wojennego był karalny. Uczestnicy spotkania jednak złożyli swoje podpisy. Wtedy Józef Robakowski zamalował sklejkę czarną farbą. Wybór daty 1 maja był istotny dla akcji artystycznej. Był to rodzaj artystycznego sprzeciwu wobec władzy komunistycznej, która wprowadziła w Polsce stan wojenny. W 2011 roku w Muzeum Sztuki w Łodzi odbyła się wystawa pokazująca działalność galerii „Czyszczenie Dywanów”.

Małgorzata Wiktorko, konsultacja ekspercka: Aleksandra Oszczęda. 

Autor: Józef Robakowski

Tytuł: Zaprzysiężenie tożsamości

Wymiary: wysokość 70 cm, szerokość 49,5 cm

Technika: malarstwo na sklejce

Rok powstania: 1 maja 1982

Praca „Zaprzysiężenie tożsamości” to pionowy prostokąt sklejki pomalowany na czarno. Józef Robakowski zrealizował pracę w ramach swojej współpracy z Galerią Czyszczenia Dywanów w dniu 1 maja 1982 roku. Galeria Czyszczenia Dywanów była oficjalnie zarejestrowana przez Radosława Sowiaka i Adama Paczkowskiego jako firma usługowa zajmująca się czyszczeniem dywanów. Funkcjonowała przez kilka miesięcy w 1982 roku przy ul. Piotrkowskiej 255, prowadząc w istocie działania kulturalne, organizując wystawy i spotkania z artystami w czasie, gdy zakazane było zwoływanie i odbywanie wszelkiego rodzaju zgromadzeń.

Wystawa Józefa Robakowskiego w Galerii Czyszczenia Dywanów została otwarta 1 maja 1982 roku i taką datą dzienną sygnowane jest „Zaprzysiężenie tożsamości”. Robakowski pokrył całą powierzchnię obrazu czarną farbą, co nie tylko współgrało z pomalowanym na czarno wnętrzem Galerii Czyszczenia Dywanów, ale było także prowokacyjnym gestem wobec powiewających na ulicach czerwonych sztandarów komunistycznego święta. Nadobecność czerwonych flag artysta komentuje żałobną czernią swojej pracy, która przywołuje prawdziwe oblicze stanu wojennego.

Agnieszka Wojciechowska-Sej, konsultacja ekspercka: Magdalena Rutkowska.

Projekt pn. Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi współfinansowany jest w ramach Działania 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, poddziałanie 2.3.2 Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury, oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kwota dofinansowania: 679 359,96 PLN