Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Zapis mechaniczny: Cykl V" to praca składająca się z jedenastu czarno-białych fotografii sklejonych razem i tworzących jedną całość. Dołączona jest do nich tabela, według której zostały wykonane. Podane są na niej trzy współczynniki: czas naświetlania, odległość i przysłona. Poszczególne zdjęcia przedstawiają ten sam fragment ulicy fotografowany przy zmieniających się według tabeli wartościach. „Fotografia mechaniczna Cykl I i II" to dwie podobne prace składające się z dziesięciu odcinków – fotografii – sklejonych w całość. Na obu ukazany został fragment pejzażu zarejestrowany poruszającą się kamerą. W „Cyklu I" kamera porusza się po płaszczyźnie poziomej, a w „Cyklu II" pionowej.

Wszystkie trzy prace to wyraz zainteresowania autora relacją między człowiekiem, a urządzeniami umożliwiającymi mu mechaniczną rejestrację (kamera, aparat fotograficzny). Artysta realizował je w filmach i film-performance z cyklu zapisów biologiczno-mechanicznych, powstających w ramach Warsztatu Formy Filmowej (1970-1977) i później. Tak jak w realizacjach filmowych, kamera została tutaj „oderwana” od oka, co czyni ją wolną od nawyków i preferencji operatora. Robakowski przekazuje autorstwo maszynie, to ona w znacznym stopniu decyduje, co zostaje zarejestrowane. Obrazy rzeczywistości powstają w sposób niekontrolowany, umożliwiają zbadanie obszarów niedostępnych dla ludzkiej percepcji. Jak pisze Robakowski, urządzenia mechaniczne „stają się narzędziem penetracji tajemnic świata, jeszcze jedną metodą ich odkrywania. To wspaniałe urządzenia, przy pomocy których mogę ujawnić więcej niż wiem, widzę i czuję” (J. Robakowski, „Zapisy biologiczno-mechaniczne", 1977). W dwóch pracach zatytułowanych „Fotografia mechaniczna" Robakowski porusza kamerą w pionie i w poziomie, a zarejestrowane ujęcia przypominają te, które powstały podczas, pochodzącego z tego samego roku, film-performance „Ćwiczenie na dwie ręce" (1976). W „Zapisie mechanicznym" artysta rezygnuje z ruchu na rzecz bardziej statycznych ujęć. W pracy eksperymentuje z możliwościami, jakie daje manipulacja parametrami, takimi jak przysłona, czas czy odległość. Powstała w ten sposób seria fotografii, ukazuje ten sam obiekt na różne sposoby. Robakowski ponownie odkrywa w narzędziu inne możliwości percepcyjne niż te, które dostępne są dla ludzkiego oka.

Dorota Stolarska-Kultys

„Zapis mechaniczny: Cykl V" to praca, która składa się z jedenastu czarno-białych zdjęć. Są one sklejone razem. Na fotografiach widać ten sam fragment ulicy. Zdjęcia różnią się od siebie, bo są robione na różnych ustawieniach aparatu. „Fotografia mechaniczna Cykl I i II" to dwie podobne prace. Składają się z dziesięciu fotografii sklejonych w całość. Na obu widzimy fragment krajobrazu. Kamera była w ruchu podczas robienia zdjęć. W „Cyklu I" ruch był poziomy, a w „Cyklu II" pionowy. Autor bada relację człowieka z urządzeniami mechanicznymi (np. kamera, aparat fotograficzny). Kamera trzymana z dala od oka pozwala mu zobaczyć więcej lub co innego niż to, co widzi ludzkie oko.

Dorota Stolarska-Kultys

Józef Robakowski robi fotografie eksperymentalne. Praca „Zapis mechaniczny: Cykl V”  to jedenaście sklejonych ze sobą zdjęć. Na fotografiach jest ten sam fragment ulicy. Na każdym zdjęciu inne są ustawienia aparatu fotograficznego. Na przykład niektóre zdjęcia są prześwietlone, inne bardzo ciemne. Praca „Fotografia mechaniczna Cykl I” to sklejone dziesięć fotografii. Na fotografiach jest ten sam fragment krajobrazu. Kamera była w ruchu. Kamera przesuwała się poziomo. Praca „Fotografia mechaniczna Cykl II” jest bardzo podobna do „Cyklu I”. Jest tylko jedna różnica. W „Cyklu II” kamera przesuwała się pionowo. Józef Robakowski nie trzyma aparatu fotograficznego przy oku. Nie kontroluje zapisu kamery. Rejestracja odbywa się mechanicznie. Urządzenie zapisuje obrazy niezależne od tego, co widzi ludzkie oko.

Małgorzata Wiktorko, konsultacja ekspercka: Aleksandra Oszczęda. 

Projekt pn. Cyfrowe udostępnienie zasobów Muzeum Sztuki w Łodzi współfinansowany jest w ramach Działania 2.3 Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego, poddziałanie 2.3.2 Cyfrowe udostępnienie zasobów kultury, oś priorytetowa II E-administracja i otwarty rząd Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kwota dofinansowania: 679 359,96 PLN